Trudności z oddychaniem podczas ćwiczeń: przyczyny

5 minut

Przejrzane i zatwierdzone przez: lekarz Leonardo Biolatto.

Ostatnia aktualizacja: 27 maja, 2022

Zastanawiasz się, dlaczego podczas ćwiczeń trudniej ci oddychać? Cóż, musisz wiedzieć, że zwykle jest to normalna sytuacja. Kiedy jednak powinniśmy zacząć się martwić? W tym artykule szczegółowo opisujemy, w jakim momencie trudności z oddychaniem podczas ćwiczeń mogą okazać się powodem do niepokoju.

Coraz więcej ludzi zdaje sobie sprawę, że aktywność fizyczna jest podstawowym elementem zdrowego stylu życia. Jednak nieregularność lub wykonywanie ćwiczeń w niewłaściwy sposób może utrudnić nam oddychanie w czasie wysiłku.

Trudności w oddychaniu podczas uprawiania sportu mogą objawiać się dusznością, kaszlem, zwężeniem gardła i świszczącym oddechem (dźwięk przypominający gwizd, gdy powietrze przechodzi przez gardło).

Ponadto istnieje wiele powodów, ze względu na które podczas aktywności fizycznej mogą rozwinąć się problemy z oddychaniem. W tym artykule przeanalizujemy wszystko, co wiąże się z tym tematem. Zaczynamy.

Jaka jest funkcja oddechu?

Oddychanie spełnia kilka funkcji. Jednakże najważniejsze to utrzymanie sprawnego funkcjonowania organizmu poprzez:

dostarczanie tlenu do tkanek i usuwanie CO₂ pochodzącego z komórek,
stałe utrzymywanie kwasowości krwi, mierzonej w pH (które zmniejsza się, gdy wzrasta kwasowość krwi, i odwrotnie). Prawidłowe pH ma wąski zakres, między 7,35 a 7,45. Oddychanie jest odpowiedzialne za utrzymanie krwi w tym zakresie poprzez wydalanie CO₂.

Schemat oddychania — Oddychanie jest ważnym procesem, który umożliwia dotlenienie wszystkich tkanek ciała.

Co to jest wentylacja?

Aby zdefiniować oddychanie, należy najpierw poznać pojęcie wentylacji i jej typy. Z jednej strony mamy wentylację płucną, czyli proces, w którym powietrze dostaje się i wypływa z płuc. Mechanizm ten jest wywoływany przez neuronową aktywację mięśni oddechowych i różnicę ciśnień między płucami a powietrzem zewnętrznym.

Z drugiej strony całe to powietrze, którym oddychamy, nie dociera do pęcherzyków płucnych w celu wymiany gazowej i przenoszenia tlenu do tkanek, lecz pozostaje w drogach oddechowych (oskrzela, tchawica itp.). To niewykorzystane powietrze zajmuje objętość zwaną „anatomiczną martwą przestrzenią”.

Jeśli odejmiemy objętość powietrza, które dostaje się przez wentylację płuc, i ilość powietrza z fizjologicznej martwej przestrzeni, powstaje powietrze, które faktycznie dociera do pęcherzyków płucnych i jest wykorzystywane. Ta objętość, która dociera do pęcherzyków płucnych, jest częścią mechanizmu wentylacji pęcherzykowej.

Dlatego w zależności od sposobu, w jaki oddychamy – czy oddychamy głębiej lub bardziej powierzchownie, czy jest gorąco czy zimno, czy ćwiczymy czy nie – ilość powietrza, które faktycznie dociera do pęcherzyków płucnych, może się zmieniać, to znaczy zachodzi różna wentylacja pęcherzykowa.

Chociaż istnieją dwa różne rodzaje wentylacji, oba są reprezentowane przez te same zmienne (z pewnymi różnicami). W końcu ten proces definiuje się jako objętość powietrza, która wchodzi, gdy oddychamy, na minutę. Z technicznego punktu widzenia jest to mnożenie między:

częstością oddechów, czyli ile razy bierzemy oddech na minutę. W spoczynku zdrowy człowiek wykonuje średnio 12 oddechów na minutę;
objętość oddechową, tj. objętość powietrza wchodzącego w skład oddechu. Zdrowa osoba w stanie spoczynku zwykle otrzymuje 0,5 litra powietrza na oddech.

Dlatego wentylacja zdrowej osoby wynosi zwykle około 6 litrów na minutę.

Być może uznasz także ten artykuł za interesujący: Poznaj ćwiczenia oddechowe na poprawę snu

Oddychanie podczas ćwiczeń – jak przebiega ten proces?

Podczas ćwiczeń mięśnie wykonują dwa procesy:

Używają tlenu, który dociera do nich z krwi, aby organizm uzyskał energię i mógł się poruszać.
Ponieważ mięśnie muszą wykonywać znaczną pracę, czerpią również energię z innych procesów, które nie wymagają tlenu. Jednak wytwarzają mleczan, który uwalniania się do krwi i ją zakwasza.

W wyniku tych procesów krew krążąca w tkankach mięśniowych ulega wyczerpaniu i zakwaszeniu, a to może zagrozić ciału. Na szczęście, aby tak się nie stało, mózg poprzez receptory, które rozprowadził po całym organizmie, zauważa te zmiany i powoduje, że:

oddychamy szybciej, zwiększając częstość oddechów,
oddychanie to jest znacznie głębsze, dzięki czemu do płuc może dostać się więcej powietrza z każdym oddechem, co oznacza, że objętość oddechowa wzrasta.

Dlatego też jeśli częstość oddechów i objętość oddechowa wzrosną, zwiększy się również wentylacja płucna i pęcherzykowa. A to oznacza, że:

Więcej tlenu dotrze do krwi, aby zaspokoić zapotrzebowanie mięśni.
Więcej CO₂ zostanie wydalone, co spowoduje eliminację kwasu wytwarzanego przez mięśnie i utrzymanie stabilnego pH krwi, jak już wyjaśniliśmy wcześniej.

Relaks po ćwiczeniach — Podczas ćwiczeń zwiększa się częstość oddechów, a wraz z nią wentylacja płucna i pęcherzykowa.

Etapy oddychania podczas ćwiczeń

Na podstawie badań ustalono, że oddychanie podczas ćwiczeń odbywają się w trzech etapach. W pierwszym i drugim etapie wentylacja gwałtownie wzrasta, aby wykonać czynność. Po osiągnięciu trzeciego etapu organizm przyzwyczaja się, a wentylacja pozostaje stabilna.

Zapewne zaciekawi Cię także nasz inny artykuł: Ćwiczenia oddechowe – 7 korzyści dla zdrowia

Dlaczego mam trudności z oddychaniem podczas ćwiczeń?

Jeśli nie jesteśmy przyzwyczajeni do ćwiczeń, na początku ich wykonywania możemy mieć trudności z oddychaniem. Jednak ten efekt jest całkowicie normalny. Układ oddechowy wkłada dodatkowy wysiłek, aby utrzymać wszystko we krwi w porządku i aby nie doszło do zmian, jak już wyjaśniliśmy wyżej.

Jednak gdy kontynuujemy ćwiczenie, oddychanie kosztuje nas mniej, ponieważ organizm przyzwyczaja się do nowej sytuacji. Z drugiej strony musimy wiedzieć, że wykonywanie ćwiczeń z taką samą intensywnością przez cały czas to nie to samo, co ćwiczenia, które polegają na zwiększaniu siły.

Podczas ćwiczeń, które wymagają stopniowego zwiększania mocy, organizm nie przyzwyczaja się i nadal potrzebuje więcej tlenu. Dzięki temu zaczynamy oddychać jeszcze szybciej. Oczywiście nadal wprowadzamy taką samą objętość powietrza dla każdego oddechu.

U profesjonalnych sportowców można zaobserwować, że częstość ich oddechów jest znacznie niższa. Dzieje się tak, ponieważ wyszkolili swój układ oddechowy, aby wchłaniał więcej powietrza, to znaczy oddychał głębiej i utrzymywał to powietrze znacznie dłużej w płucach, co wymaga mniejszej liczby oddechów.

Wizyta u lekarza może być ważna

Chociaż poczucie, że trudno nam oddychać podczas ćwiczeń, zwykle świadczy po prostu o tym, że nie jesteśmy do tego przyzwyczajeni, nie możemy ignorować faktu, że może również ostrzegać o innych patologiach układu oddechowego lub sercowo-naczyniowego. Dlatego musimy zwracać uwagę na takie objawy jak:

zadyszka lub duszenie się tak silne, że uniemożliwiają kontynuowanie aktywności,
świszczący oddech,
zawroty głowy lub omdlenia,
poczucie, że klatka piersiowa rozszerza się i cofa przesadnie.

W przypadku wystąpienia tych dolegliwości najlepiej udać się do lekarza w celu ustalenia, czy nie są one spowodowane jakąś chorobą. Jeśli tak, specjalista poprowadzi leczenie w zależności od problemu.

Artykuł napisał i zweryfikował lekarz Leonardo Biolatto.