Świerzb u ludzi: przyczyny, objawy i leczenie

Świerzb powoduje objawy, takie jak silne swędzenie skóry, pojawienie się pokrzywki i czerwonawych owrzodzeń naskórka. Jest to efekt działania roztocza, które tworzy tunele pod warstwą rogową naskórka. Wyjaśnimy ci to wszystko w tym artykule.

Świerzb u ludzi to pasożytnicza choroba zakaźna wywoływana przez roztocze Sarcoptes scabiei odmiany hominis. Pasożyt ten od bardzo dawna utrzymuje bliski związek z człowiekiem, gdyż pierwsze doniesienia o jego istnieniu pochodzą z XII wieku. Choroba jest rozprzestrzeniona na całym świecie, a jej cykliczne wybuchy epidemiczne występują co 15 lat.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) świerzb u ludzi dotyka około 200 milionów osób na całym świecie w pewnym momencie życia. Ponadto szacuje się, że 10% populacji w miejscach o niskich dochodach cierpi z powodu tego pasożyta.

Jakie objawy wywołuje świerzb u ludzi?

Głównym objawem choroby jest intensywne swędzenie skóry, które staje się bardziej dokuczliwe w nocy. Choć brzmi to nieprzyjemnie, samica roztocza zaczyna tworzyć tunele w warstwie rogowej skóry, powodując reakcję alergiczną układu odpornościowego na pasożyta.

Narodowa Biblioteka Medycyny w Stanach Zjednoczonych zestawiła różne objawy kliniczne świerzbu u ludzi. Wśród nich możemy wymienić przede wszystkim:

• Silne swędzenie, częściej pojawiające się w nocy i podczas upałów. Samica roztocza jest bardziej aktywna w tych warunkach, powodując dyskomfort odczuwany pod skórą.
• Wysypka skórna, najbardziej widoczna w fałdach łokci, kolan oraz między palcami u rąk i nóg. Pachy, pod piersiami, wnętrze stawów i okolice genitaliów to miejsca największej prezentacji.
• Czerwonawe wrzody na skórze, powstające w wyniku drapania i tunelów tworzonych przez świerzbowca.
• Cienkie bruzdy na skórze, czyli tak zwane przeczosy. Powstają one w miejscach tuneli wydrążonych przez pasożyta.

Należy zauważyć, że u niemowląt i małych dzieci wysypka zwykle rozprzestrzenia się na całym ciele. Miejsca szczególnie dotknięte chorobą to głowa, twarz i szyja.

Kiedy trzeba iść do lekarza?

Jak wskazała Klinika Mayo, w przypadku jakichkolwiek objawów świerzbu konieczna jest wizyta u lekarza. W każdym razie nie trzeba jednak zbytnio się martwić.

Zapalenie skóry, miejscowe reakcje alergiczne i podrażnienia kontaktowe mogą w wielu przypadkach być mylone ze świerzbem. Dlatego konieczne jest udanie się do specjalisty, aby dokładnie zdiagnozować swój przypadek.

Co powoduje świerzb u ludzi?

Jak już wspomnieliśmy, świerzb u ludzi jest wywoływany przez roztocze Sarcoptes scabiei hominis, czyli przez świerzbowca ludzkiego. Gatunek ten mierzy około 300 do 450 mikronów (w przypadku samic) i jest ektopasożytem zdolnym do życia jedynie w kontakcie z żywicielem. Bez kontaktu z żywicielem nie żyje dłużej niż 4 dni.

Samica i samiec kopulują na skórze żywiciela, a następnie samica zaczyna drążyć tunele w warstwie rogowej naskórka, aby złożyć jaja. Jak wskazują badania, pasożyt ma skłonność do pewnych obszarów skóry, takich jak wewnętrzna część nadgarstków, zewnętrzna krawędź dłoni i przestrzenie międzypalcowe.

Należy zauważyć, że pies lub kot ze świerzbem nie powoduje poważnych chorób u ludzi, jeśli dojdzie do zarażenia. Każdy żywiciel ma bowiem specyficzną odmianę pasożyta. Jeśli więc świerzbowiec koci wejdzie w kontakt z ludzką skórą, zaczyna w niej drążyć, ale umiera. Dlatego też zakażenia odzwierzęce mają charakter łagodny i są samoograniczające.

Grupy ryzyka i powikłania

Istnieje również poważniejsza postać choroby, zwana świerzbem norweskim. Powoduje on masową inwazję pasożyta (podczas gdy w większości przypadków gospodarz nie przechowuje więcej niż 10 do 15 osobników). Świerzb norweski dotyczy głównie następujących grup ryzyka:

• Osoby z przewlekłymi zaburzeniami, które osłabiają układ odpornościowy: przykładami są chorzy na HIV i przewlekłą białaczkę.
• Pacjenci z innymi patologiami, czyli z chorobami współistniejącymi.
• Osoby starsze i w bardzo podeszłym wieku żyjące w domach opieki zdrowotnej.

W takich przypadkach jest również możliwe, że pacjenci będą cierpieć z powodu wtórnych zakażeń bakteryjnych. Ponieważ roztocze niszczy powierzchowne obszary skóry i powoduje obrażenia, ułatwia to wejście patogenów, które w innym przypadku nie mogłyby się dostać.

Świerzb u ludzi – diagnostyka i leczenie

Jak podaje portal Planned Parenthood, większość przypadków świerzbu u ludzi jest wykrywana tylko na podstawie obserwacji objawów skórnych pacjenta. W niektórych przypadkach można wykonać badanie zeskrobiny ze skóry w dotkniętych obszarach w celu potwierdzenia diagnozy.

Za pomocą mikroskopu obserwuje się próbki jaj i odchodów roztoczy.

Leczenie zazwyczaj opiera się na stosowaniu kremów do skóry, które nakłada się 1 lub 2 razy dziennie na całe ciało. Ze względu na łatwą zdolność zarażania, wszystkie osoby żyjące w jednym domu mogą wymagać leczenia zapobiegawczego.

W większości przypadków stosuje się leki wydawane na receptę, takie jak:

• Krem z permetryną: środek stosowany u dorosłych i dzieci w wieku powyżej 2 miesięcy w celu zwalczania świerzbu. Jest to krem ​​do stosowania miejscowego, który niesie bardzo niewiele zagrożeń.
• Lotion Lindan – odpowiedni tylko dla tych, u których nie przyniosło wyników stosowanie innych zatwierdzonych metod leczenia.
• Krotamiton: jak wskazuje portal Cigna, jest to kolejny ze środków świerzbobójczych stosowany bezpośrednio na skórę lub do spożycia w tabletkach. Ten lek wykazuje znaczny wskaźnik niepowodzeń, więc permetryna pozostaje najlepszą opcją.
• Iwermektyna: zalecana szczególnie dla grup ryzyka i osób ze świerzbem norweskim.

Wskazówki i zapobieganie

Istnieje wiele sposobów uniknięcia zarażenia i rozprzestrzeniania się świerzbu u ludzi. Oto kilka bardzo przydatnych wskazówek w tej sprawie:

• Wszyscy mieszkający w tym samym domu muszą się poddać leczeniu: po zidentyfikowaniu osoby zakażonej wszyscy mający bezpośredni kontakt i członkowie rodziny muszą nałożyć przepisany krem ​​na skórę.
• Konieczne jest wypranie wszystkich materiałów, które mają kontakt z pacjentem: ta higienizację należy przeprowadzić w 60 stopniach Celsjusza, ponieważ jest to temperatura, w której giną jaja świerzbowca.
• Podobnie, rozległą i dokładną higienizację należy powtórzyć po zakończeniu leczenia.
• Lepiej unikać stosunków seksualnych do czasu zakończenia przyjmowania leku.

Świerzb u ludzi można leczyć

Świerzb u ludzi to problem związany ze społeczno-ekonomicznymi warunkami życia w danym regionie. Występuje znacznie częściej w ubogich w zasoby krajach tropikalnych, gdzie nawet 10% dzieci wykazuje objawy choroby. Im gorsza infrastruktura zdrowotna, tym większe prawdopodobieństwo zarażenia.

Na szczęście leczenie jest zwykle dość proste i skuteczne. Dość uciążliwa może być natomiast konieczność ekstremalnej higienizacji otoczenia także konieczność leczenia wszystkich osób z najbliższego otoczenia osoby dotkniętej chorobą.

Jeśli bowiem takie środki ostrożności nie zostaną podjęte lub zostaną zlekceważone, pasożyt może pojawić się ponownie.