Środki przeciwdrobnoustrojowe: czy wiesz, do czego służą?

Obecnie podejmowane są próby odkrycia nowych środków przeciwpasożytniczych, które mają mniej działań niepożądanych i zwalczają rozwój odporności pasożytów na leki komercyjne.

Środki przeciwdrobnoustrojowe to leki, które mają zdolność zatrzymywania lub hamowania wzrostu różnych mikroorganizmów. W zależności od rodzaju mikroorganizmu, który podlega leczeniu, dobiera się odpowiednio skuteczny środek. Dlatego właśnie możemy znaleźć różne aktywne środki przeciwdrobnoustrojowe przeciwko bakteriom, grzybom lub pasożytom.

W dalszej części tego artykułu zobaczymy, jakie różne rodzaje środków przeciwdrobnoustrojowych mamy do dyspozycji i czym się głównie charakteryzują.

Środki przeciwdrobnoustrojowe i ich rodzaje

Leki te można sklasyfikować biorąc pod uwagę dwa podstawowe aspekty:

• Mechanizm działania leku.
• Rodzaj drobnoustroju podlegający leczeniu.

Klasyfikacja środków przeciwdrobnoustrojowych według ich mechanizmu działania

W ramach pierwszej klasyfikacji według mechanizmu działania można wyróżnić następujące środki przeciwdrobnoustrojowe:

• Sterylizatory
• Środki dezynfekujące
• Antyseptyczne lub chemioterapeutyczne środki przeciwdrobnoustrojowe

Środki przeciwdrobnoustrojowe – sterylizatory

Substancje sterylizujące to środki, które mogą spowodować zarówno śmierć, jak i całkowitą inaktywację dowolnego rodzaju mikroorganizmu. Dwa najbardziej znane sterylizatory to aldehyd glutarowy i tlenek etylenu.

Z drugiej strony należy wspomnieć, że w tym celu stosuje się również specjalne zabiegi fizyczne, takie jak wysoka temperatura, filtracja i promieniowanie jonizujące.

Środki przeciwdrobnoustrojowe – dezynfekujące

Zastosowanie środków dezynfekujących ma na celu wyeliminowanie mikroorganizmów z materiałów obojętnych, ze względu na ich toksyczny wpływ, jaki zwykle wywierają na żywe tkanki. Wśród najczęściej używanych środków do dezynfekcji znajdują się związki alkoholu i jodu, takie jak dobrze znana betadine.

Biorąc pod uwagę poprzednią grupę, należałoby umieć odróżnić sterylizację od dezynfekcji. W przeciwieństwie do pierwszego terminu, dezynfekcja nie ma tak silnego działania. Dezynfekujące środki przeciwdrobnoustrojowe nie są bowiem w stanie całkowicie wyeliminować szkodliwych mikroorganizmów.

Środki przeciwdrobnoustrojowe – antyseptyczne lub chemioterapeutyczne

Jedna z różnic między tymi dwiema substancjami polega na tym, że środki antyseptyczne stosuje się bezpośrednio na uszkodzone tkanki, aby zapobiec rozwojowi drobnoustrojów. Natomiast chemioterapeutyki podaje się dożylnie.

Klasyfikacja środków przeciwdrobnoustrojowych według rodzaju drobnoustroju

Środki przeciwdrobnoustrojowe można również sklasyfikować według rodzaju drobnoustrojów, które mają zwalczać. W ramach takiej klasyfikacji możemy rozróżnić następujące elementy:

Antybiotyki

Termin antybiotyk odnosi się do substancji chemicznych, które zabijają lub hamują wzrost niektórych klas wrażliwych na nie mikroorganizmów. Jeśli chodzi o ich powstawanie, mogą je wytwarzać żywe organizmy lub człowiek tworzy ich syntetyczne pochodne.

Jak sama nazwa wskazuje, antybiotyki stosuje się w leczeniu infekcji wywołanych przez bakterie. Leków tych używa się zarówno w weterynarii, jak i w medycynie ludzkiej, podobnie jak w przypadku leków przeciwpasożytniczych i innych środków przeciwdrobnoustrojowych. Leczenia antybiotykami ma na celu wyeliminowanie patogennego mikroorganizmu.

Na koniec należy wspomnieć, że samoleczenie antybiotykami stanowi dziś poważny problem zdrowia publicznego. Aby to zrozumieć, należy wyjaśnić, że bakterie mają zdolność wypracować własne mechanizmy oporności w odpowiedzi na różne mechanizmy działania środków przeciwbakteryjnych. W ten sposób początkowo skuteczne leczenie przestaje działać, a arsenał terapeutyczny zostaje zmniejszony.

Środki przeciwdrobnoustrojowe – przeciwgrzybicze

Znane również jako środki przeciwmikotyczne, są to substancje, które zabijają niektóre rodzaje grzybów lub zapobiegają ich wzrostowi.

Podobnie jak w przypadku stosowania antybiotyków, również w tym wypadku występuje problem ze stosowaniem samoleczenia. W konsekwencji, wiele osób nadużywa wiele z tych leków, powodując rozwój oporności u mikroorganizmów na obecnie znane leki.

Wśród najbardziej znanych środków przeciwgrzybiczych możemy wymienić:

• Itrakonazol
• Pozakonazol
• Flukonazol
• Worykonazol
• Kaspofungina

Leki przeciwpasożytnicze

Te rodzaje środków przeciwdrobnoustrojowych są stosowane zarówno w medycynie weterynaryjnej, jak i w medycynie ludzkiej. Używa się ich w celu zwalczania infekcji wywołanych przez bakterie i pasożyty oraz w leczeniu niektórych form raka.

Jednak najbardziej znane to popularne środki przeciw robakom i środki przeciw pierwotniakom. Wśród nich wyróżniamy:

• Albendazol
• Mebendazol
• Trimetoprim
• Paramomycyna
• Metronizadol
• Iwermektyna

Obecnie podejmuje się próby odkrycia innych środków przeciwpasożytniczych, które miałyby mniej działań niepożądanych. Badania mają również na celu opracowanie leków, które zwalczą rozwój odporności pasożytów na leki komercyjne.

Leki przeciwwirusowe

Leki przeciwwirusowe pozwalają wydatnie zmniejszyć nasilenie objawów jak również zmniejszyć ryzyko powikłań. Istnieją środki przeciwwirusowe dla każdego rodzaju wirusa, można je jednak kupić wyłącznie na receptę.

Wniosek

Substancje przeciwdrobnoustrojowe mają za zadanie hamować wzrost różnych mikroorganizmów lub powodować ich unicestwienie. Ten lub inny środek zostanie użyty w zależności od konkretnej infekcji i sytuacji.

Jeśli chodzi o leki przeciwdrobnoustrojowe (przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwpasożytnicze i przeciwwirusowe), na ogół apteki wydają je tylko na receptę. Dlatego samoleczenie z zastosowaniem tego rodzaju leków sprzyja rozwojowi oporności drobnoustrojów, a zatem zmniejszeniu skuteczności leczenia.