Przemoc położnicza przy porodzie — na czym polega i jak ją rozpoznać?

Jeśli doświadczyłaś swojego porodu jako negatywnego lub traumatycznego wydarzenia – jeśli czułaś się infantylizowana, uciszana lub upokorzona – być może doświadczyłaś przemocy położniczej.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Elena Sanz.

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Poród to jedno z najważniejszych wydarzeń w życiu niektórych kobiet. To czas wielkiej wrażliwości emocjonalnej, a otrzymana opieka musi być najwyższej jakości. Oznacza to nie tylko zagwarantowanie fizycznego dobrostanu matki i dziecka, ale także reagowanie na psychologiczne potrzeby kobiety i jej podstawowe prawa. Przemoc położnicza pojawia się w chwili, gdy bezbronnej kobiecie nie zapewnia się tych podstawowych potrzeb.

Niestety, przemoc położnicza, na którą składają się tego rodzaju nadużycia, najczęściej pozostaje niezauważona i nie jest w żaden sposób usankcjonowana. W ten sposób stale się potęguje. Ponadto większość kobiet nie jest świadoma swoich praw i dlatego nie stwierdza, że ich prawa zostały naruszone podczas ciąży i porodu. W obu przypadkach dochodzi jednak do urazu psychicznego, prowadzącego do poważnych, długotrwałych problemów.

Jak rozpoznać tę formę przemocy? Spójrzmy.

Czym jest przemoc położnicza?

Przemoc położnicza jest formą złego traktowania ciężarnych kobiet z rąk pracowników służby zdrowia podczas porodu lub połogu. Może odnosić się do zachowań polegających na działaniu lub zaniechaniu działań, które wpływają na fizyczne lub psychiczne samopoczucie kobiety. Stanowi pogwałcenie praw seksualnych i reprodukcyjnych i zostało określone jako forma przemocy ze względu na płeć.

Jednakże, kiedy mówimy o tego rodzaju przemocy, nie mamy na myśli błędu lub punktualnego zaniedbania medycznego, ale usystematyzowane zachowanie, które upokarza, krzywdzi i zagraża integralności kobiet.

Postawy lub działania, które mieszczą się w tej kategorii, są szeroko rozszerzone i znormalizowane do tego stopnia, że wielu pracowników służby zdrowia nie rozpoznaje swoich wykroczeń, a wiele matek nawet nie zdaje sobie sprawy, że padły ofiarą przemocy.

Ten rodzaj nadużyć wynika z błędnej koncepcji ciąży i kobiety w ciąży. Często w środowiskach medycznych kobiety są infantylizowane i uciszane; ponadto od pacjenta oczekuje się bierności. Z tej perspektywy neguje się autonomię i zdolność podejmowania decyzji przez kobietę podczas porodu.

Przemoc położnicza — jak rozpoznać?

Biorąc pod uwagę, jak znormalizowane są te procedury, może być trudno rozpoznać, że ktoś cierpi z powodu przemocy. Z tego powodu poniżej przedstawiono niektóre z najczęstszych form i przejawów tego typu nadużyć.

Przemoc położnicza: niedoinformowanie

Pracownicy służby zdrowia powinni nie tylko monitorować prawidłowy przebieg ciąży i porodu. Powinni również udzielać kobiecie wszelkich istotnych informacji, a także być otwarci i chętni do odpowiadania na jej pytania. Dotyczy to zarówno badań prenatalnych, jak i podczas porodu oraz po urodzeniu dziecka.

Kobieta powinna przez cały czas wiedzieć, co się z nią robi i w jakim celu. Ma prawo zadawać pytania i prosić o wyjaśnienia. Brak tych informacji, ich ukrycie lub brak odpowiedzi na pytania oznacza, że dochodzi do przemocy położniczej.

Działania pomimo braku zgody

Oprócz bycia poinformowaną kobieta musi wyrazić pełną zgodę na wykonywane na niej praktyki. Podawanie leków, wykonywanie działań medycznych lub postępowanie w sposób sprzeczny z wolą kobiety w ciąży jest naruszeniem jej praw.

Upokorzenie i unieważnienie emocji i pragnień

Wiele kobiet musiało znosić poniżające komentarze personelu medycznego lub pielęgniarskiego podczas ciąży lub porodu. Komentarze takie jak „Nie krzycz, przestań robić zamieszanie”, „Trzeba było pomyśleć o tym przed seksem” lub „Nie bądź dzieckiem, to nie jest takie straszne” są nie na miejscu i stanowią formę przemocy.

Z drugiej strony, niedopuszczenie członka rodziny do towarzyszenia kobiecie podczas porodu, gdy jest to medycznie wykonalne, jest również formą nadużycia. Brak poszanowania życzeń matki dotyczących rodzaju porodu, którego pragnie, jest również wyraźnym sygnałem, na który należy uważać.

Szkodliwe i nieuzasadnione procedury medyczne

Jedną z najbardziej rozpowszechnionych praktyk przemocy położniczej jest wykonywanie zbędnych zabiegów medycznych, które są szkodliwe i często wbrew wyrażonym życzeniom kobiety.

Na przykład Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) stwierdza, że uzasadniony odsetek cięć cesarskich wynosi od 10 do 15%, jednak często wykonuje się je nawet w 25% urodzeń. Podobnie nacięcie krocza jest uzasadnione w 15% przypadków, ale rutynowo wykonywane w 45% przypadków.

Kilka innych bardzo powszechnych praktyk jest wykonywanych niepotrzebnie i jest szkodliwych dla naturalnego wyniku porodu. Są to między innymi:

• Podawanie syntetycznej oksytocyny w celu przyspieszenia porodu.
• Masowe wykonywanie czynności pochwy.
• Wykonanie manewru Hamiltona w celu wywołania porodu (oderwanie worka owodniowego od macicy).
• Zastosowanie manewru Kristellera (pchanie górnej części macicy pięściami lub przedramieniem w celu przyspieszenia porodu).

Przemoc położnicza — zaniedbanie i porzucenie

Wreszcie, wiele kobiet czeka godzinami w samotności i bez opieki w procesie dylatacji, co powoduje, że doświadczają wielkiego niepokoju i strachu pozbawione jakiegokolwiek wsparcia. Również po porodzie prawo matki i dziecka do bycia razem i kontaktu „skóra do skóry” nie zawsze jest przestrzegane, nawet jeśli jest to medycznie możliwe. To zaniedbanie może prowadzić do zaburzeń emocjonalnych.

Konsekwencje przemocy położniczej

Przemoc położnicza nie jest drobnym problemem. To nadużycie, które dotyka duży odsetek kobiet i ma znaczący wpływ na ich regenerację fizyczną i psychiczną.

Z powodu tych praktyk poród może być odbierany jako negatywne i traumatyczne wydarzenie, zwiększając ryzyko depresji poporodowej i zaburzeń, takich jak zespół stresu pourazowego po porodzie . To nie tylko szkodzi dobremu samopoczuciu psychicznemu matki, ale także utrudnia emocjonalną więź z dzieckiem.

Możliwe rozwiązania przemocy położniczej

Aby wykorzenić przemoc położniczą w społeczeństwie, konieczne jest jej nagłaśnianie i uświadomienie sobie znaczenia poszanowania praw seksualnych i reprodukcyjnych. Poród nie jest chorobą. To naturalny proces, w którym kobieta nie jest biernym podmiotem, ale najważniejszą postacią, absolutną bohaterką. Dlatego przy porodzie należy asystować, a nie interweniować w niego, chyba że jest to bezwzględnie konieczne.

Jeśli zamierzasz zostać matką, poznaj swoje prawa. Pamiętaj, że możesz opracować plan porodu, którego inni będą musieli przestrzegać. Musisz być informowana i konsultowana na każdym etapie. Pamiętaj, że nie musisz akceptować paternalistycznych lub upokarzających postaw ze strony pracowników służby zdrowia. Jeśli jednak ten rodzaj przemocy ma miejsce, należy to zgłosić.

Ustawodawstwo w tym zakresie jest różne w każdym kraju, a do zapewnienia pełnego poszanowania praw kobiet w ciąży jeszcze długa droga. Na przykład w Hiszpanii pracują nad reformą prawa, które uznaje istnienie przemocy położniczej, aby za jej pośrednictwem egzekwować prawo pacjentek.

Jeśli padłaś ofiarą którejkolwiek z opisanych tutaj sytuacji, nie wahaj się zasięgnąć profesjonalnej pomocy. Radzenie sobie z tym, czego doświadczyłaś, pomoże ci uniknąć konsekwencji, które mogą wpłynąć na twoje przyszłe zdrowie.