Osteoporoza – co należy wiedzieć o tej chorobie?

Jednym z głównych problemów związanych z rozwojem osteoporozy jest to, że choroba z początku nie daje praktycznie żadnych objawów. Dopiero w jej zaawansowanym stadium zdajemy sobie sprawę ze słabości naszych kości i ich podatności na złamania.

Przejrzane i zatwierdzone przez: lekarz José Gerardo Rosciano Paganelli.

Napisany przez Carolina Betancourth

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Osteoporoza to choroba układu kostnego, która objawia się stopniową utratą wapnia z kości, głównie w wyniku niedoboru witaminy D lub wrodzonych czynników genetycznych. Na powierzchni kości powstają wówczas mikrouszkodzenia, które osłabiają funkcje układu szkieletowego oraz obniżają jego wytrzymałość.

Niedostatecznie odżywione kości zaczynają przedwcześnie się zużywać i następuje ciągła utrata masy kostnej, co z kolei prowadzi do ich osłabienia i podatności na kontuzje podczas wykonywania nawet najbardziej podstawowych ruchów. Osteoporoza jest więc chorobą, która w znaczny sposób wpływa na jakość naszego codziennego życia.

Im nasze kości są słabsze, tym ryzyko złamań i uszkodzeń jest większe. Dodatkowo pojawiają się liczne stany zapalne oraz ból, który w niektórych przypadkach może być bardzo silny. Chociaż choroba ta dotyczy zazwyczaj ludzi starszych, może być również następstwem urazów, kontuzji oraz niezdrowych nawyków także w młodym wieku.

Niepokojący jest fakt, że wielu z nas wciąż nie zdaje sobie sprawy z tego, że osteoporoza jest bardzo poważną chorobą. Być może dlatego, że latami rozwija się w ciszy, praktycznie nie dając o sobie znać. Zwykle, kiedy słyszymy diagnozę, jest już za późno, by odwrócić skutki stopniowego ubytku wapnia z kości.

Osteoporoza – nie daj się tej chorobie!

Pierwszym i niezwykle ważnym krokiem w profilaktyce osteoporozy jest poznanie, na czym choroba ta polega oraz uświadomienie sobie, że dzięki codziennym nawykom możemy przyspieszyć jej rozwój albo – wręcz przeciwnie – wzmocnić kości i zapobiec ich przedwczesnemu osłabieniu.

Poznaj dziś z nami sześć niezwykle ważnych faktów na temat osteoporozy oraz dowiedz się, jak dbać o siebie, by na starość móc cieszyć się życiem i pełną swobodą ruchów. Jeśli któreś z poniższych punktów pasują do twojej osoby, koniecznie umów się na wizytę u lekarza, by zbadać zdrowie swoich kości.

1. Czynniki ryzyka

Osłabienie kości zwykle jest wynikiem niedoboru wapnia oraz nieprawidłową absorpcją witaminy D przez nasz organizm. Obydwa czynniki wzrastają wraz z upływem lat i starzeniem się organizmu.

Jakie czynniki wpływają na stan naszych kości?

• Niedobór zarówno wapnia, jak i witaminy K prowadzi do stopniowej utraty masy kostnej. Nasze kości stają się wówczas słabe i bardzo podatne na złamania i kontuzje. A ponieważ ich ogólny stan jest zły, nie potrafią się one prawidłowo regenerować, stąd też wiele zmian w ich obrębie bywa nieodwracalnych.
• Utrata masy kostnej może być również skutkiem uwarunkowań genetycznych organizmu.
• Również niektóre zmiany hormonalne w dorosłym wieku mogą prowadzić do osłabienia kości i masowej utraty wapnia z organizmu. Ten przypadek występuje głównie wśród kobiet w okresie menopauzy, u których następuje drastyczne zmniejszenie produkcji estrogenów.
• Na zdrowie kości mają również wpływ nasze codzienne nawyki. Szkodzą im głównie palenie tytoniu oraz nadużywanie alkoholu.
• Osteoporoza może być również następstwem poważnych chorób, na przykład anoreksji i bulimii.

2. Objawy, z jakimi wiąże się osteoporoza

Niestety osteoporoza należy do grupy chorób tak zwanych „cichych zabójców” – przez lata praktycznie nie daje o sobie znać. Uwidacznia się dopiero wtedy, gdy stan kości jest już bardzo zły i nie można ich już “naprawić”. Jedyne, co możemy zrobić, to zapobiec dalszej utracie wapnia z kości.

• Diagnoza osteoporozy zwykle następuje wówczas, gdy zgłaszamy się do lekarza ze złamaniem kości. Ku naszemu zaskoczeniu nieszczęśliwy wypadek jest powiązany z osłabieniem kości i rozwijającą się chorobą.
• Dotknięte osteoporozą kości łamią się z ogromną łatwością, nawet bez znaczących upadków czy uderzeń. U chorych zwykłe potkniecie może więc skutkować złamaniem.
• Możesz podejrzewać u siebie osteoporozę, gdy zauważysz, że nieco „zmalałeś”. Utrata wapnia z kości sprawia bowiem, że tracimy kilka centymetrów wzrostu.
• U niektórych rozwija się tak zwany „wdowi garb”, czyli charakterystyczne zakrzywienie górnej części kręgosłupa.

3. Wykrywanie choroby

W celu wykrycia osteoporozy należy poddać się specjalnemu badaniu o nazwie Densytometria BDM (z angielskiego Bone mineral density). Polega ono na pomiarze gęstości masy mineralnej kości

• Densytometria kostna polega na wykonaniu rentgena o stosunkowo niskim promieniowaniu. Badanie to jest szybkie i bezbolesne.
• Badanie stanu kręgosłupa i bioder również może być przydatne w wykrywaniu osteoporozy. Na zdjęciach widać bowiem uszkodzenia kości oraz wszelkiego rodzaju minizłamania i zgniecenia poszczególnych kręgów.
• Typowe zdjęcia rentgenowskie zwykle nie są na tyle precyzyjne, aby wykryć zmiany w obrębie struktury kości.

4. Osteoporoza, a profilaktyka

Chociaż osteoporoza rozwija się pod wpływem wielu rozmaitych czynników, ogromne znaczenie w profilaktyce mają nasze codzienne nawyki. Codzienna dieta i aktywność fizyczna mogą zapobiec wielu poważnym problemom zdrowotnym, włącznie z rozwojem osteoporozy.

Jeśli nie zapobiegną jej całkowicie, pomagają w znacznym stopniu zminimalizować konsekwencje oraz zapewnią większą swobodę ruchów na starość.

• Zadbaj o to, by twoja codzienna dieta była zdrowa i zbilansowana. Zwiększ spożycie produktów o wysokiej zawartości wapnia i witaminy D. Dodatkowo należy upewnić się, czy ich absorpcja przez organizm jest prawidłowe. Substancje te, zwłaszcza wapń, mają tendencje do „uciekania” z naszego ciała.
• Według Krajowej Fundacji Osteoporozy zalecana dzienna dawka wapnia powinna wahać się od 1000 mg w przypadku osób dorosłych do 1200 mg w przypadku kobiet po 50. roku życia i osób starszych (po siedemdziesiątce).
• Należy ograniczyć do minimum spożycie sodu oraz szkodliwych kwasów tłuszczowych, gdyż te utrudniają naturalne przyswajanie wapnia.
• Należy również zadbać o prawidłową, codzienną dawkę magnezu – składnika mineralnego, który również bierze udział w produkcji masy kostnej.
• Regularnie uprawiaj sport i staraj się ruszać jak najwięcej. Wykonuj specjalne ćwiczenia, które sprzyjają odbudowie utraconej masy kostnej oraz wzmacniają cały układ mięśniowo-szkieletowy, poprawiając jednocześnie zasięg i precyzję ruchów.

5. Jak odbywa się leczenie osteoporozy?

Istnieją leki, których właściwości pomagają zapobiec utracie masy kostnej, wzmacniając jednocześnie układ szkieletowy oraz zapobiegając nadmiernej łamliwości kości.

• Do leczenia osteoporozy powszechnie stosuje się leki o zawartości bisfosfonianów – substancji, które zapobiegają utracie gęstości kości poprzez dezaktywację komórek zwanych osteoklastami. To właśnie one pochłaniają masę kostną z poszczególnych elementów naszego szkieletu.
• Specjaliści zalecają również przyjmowanie suplementów wapnia i witaminy D, zwłaszcza jeśli ich naturalne przyswajanie przez organizm ulega zaburzeniu.
• Kuracje hormonalne (estrogenowe) pomagają zapobiec nadmiernej utracie masy kostnej u kobiet w okresie menopauzy.

6. Skutki uboczne stosowania leków przeciw osteoporozie

Chociaż leki powszechnie stosowane do leczenia osteoporozy bywają bardzo skuteczne w działaniu, należy wiedzieć, że ich stosowanie wiąże się z wystąpieniem niepożądanych skutków ubocznych.

Spośród najczęściej występujących efektów ubocznych leków przeciw osteoporozie należy wyszczególnić:

• Dokuczliwe bóle stawów i mięśni
• Uszkodzenia przełyku
• Zgaga i palenie w żołądku
• Arytmię oraz kołatanie serca

Z drugiej strony należy wspomnieć o tym, że osteoporoza nie może być leczona farmakologicznie przez długi okres czasu. Wiele leków ma ograniczone działanie w czasie. Po około trzech latach od kuracji należy wykonać badania, aby ustalić, jaki wpływ na nasze kości miały zastosowane leki oraz jakie szkody dodatkowo przyniosły naszemu organizmowi.

W niektórych przypadkach należy stosować dość długie przerwy pomiędzy poszczególnymi kuracjami, gdyż ciągłe przyjmowanie leków może wiązać się z poważnym ryzykiem dla naszego organizmu.