Opioidy: czy wiesz, co to są za leki i jakie mają działanie?

Przejrzane i zatwierdzone przez: biotechnolog Alejandro Duarte.

Napisany przez Equipo Editorial

Ostatnia aktualizacja: 16 czerwca, 2023

Niektórzy lekarze przepisują czasami opioidy ze względu na bardzo silne działanie przeciwbólowe, które je cechuje. Najbardziej znany lek z tej grupy to morfina, ale istnieje również wiele innych.

Opioidy przepisywane na receptę to grupa leków, które wchodzą w interakcje z receptorami opioidowymi w układzie nerwowym. W wyniku tego połączenia pojawia się działanie farmakologiczne, które zmniejsza ból. Ale czy wiesz, dlaczego lekarz może je przepisać?

Opioidy to bezpieczne leki, ale mogą prowadzić do uzależnienia. Dlatego jeśli ktoś używa ich w dużych ilościach, jego organizm przyzwyczaja się do tych substancji i wymaga podawania ich w coraz większych dawkach, aby osiągnąć ten same efekt.

Kiedy przyjmuje się opioidy na receptę?

Ludzie używają opioidów na receptę, aby złagodzić bardzo dotkliwy ból i natychmiast poprawić jakość życia. Ich sposób działania zmienia bolesne bodźce w układzie nerwowym wchodząc w interakcje z receptorami opioidowymi. Dzięki tej reakcji łańcuchowej intensywność, z jaką organizm postrzega ból zmniejsza się lub zanika całkowicie.

Pierwszy opioid, jaki kiedykolwiek zastosowano w tym celu, to morfina. Lekarze używają skali, w której morfina jest uznawana za punkt startowy (oznacza to, że morfina to wartość 1). Następnie każda liczba powyżej tego punktu sugeruje, jaki procent działania ma lek, który należy podać, aby wyliczyć moc przeciwbólową opioidu.

Mechanizm uzależnienia mieści się dokładnie w tych cząsteczkach. Nowe receptory syntetyzują się z każdą dostarczaną dawką dzięki aktywacji genów odpowiedzialnych za kodowanie informacji dla tych określonych protein. Sygnał aktywacyjny moduluje większą liczbą receptorów, tym samym zwiększając potrzebę podawania coraz większych dawek. Dzieje się tak, ponieważ aby osiągnąć upragniony skutek większa liczba cząsteczek musi połączyć się z receptorami powierzchniowymi.

Dlaczego lekarze je przepisują?

Lekarze przepisują opioidy głównie po to, aby zmniejszyć ból. Kiedy pacjent cierpi na chroniczny ból, dochodzi do zmian fizycznych, które pogarszają jego jakość życia.

W takich sytuacjach jedyna alternatywa to przepisanie lekkich opioidów. Działanie przeciwbólowe tej podgrupy substancji nie jest najsilniejsze, ale są łatwiejsze do przyswojenia.

Jednak jeśli dana osoba cierpi na ostry, intensywny ból, należy podać silniejsze opioidy. Ta rodzina leków ma mocniejsze działanie, ale zarazem bardzo niewielki margines terapeutyczny, dlatego zwiększa się ryzyko uzależnienia.

Bez względu na to, jakie opioidy na receptę przepisze Ci lekarz, musisz przyjmować je dokładnie w takiej dawce, jaką zalecił. To jedyny sposób na uniknięcie skutków ubocznych. Takie leki przyjmuje się jedynie pod nadzorem medycznym. Poza dawką musisz pamiętać również o zachowaniu odpowiednich przerw między każdym lekiem.

Skutki uboczne opioidów

Jak już wspomnieliśmy, główna wada opioidów to ryzyko wystąpienia uzależnienia. Mimo tego lekarze przepisują je, gdy nie ma innej opcji leczenia bólu. Kolejna rzecz, o której należy pamiętać, to częste nadużywanie tych substancji w celach rekreacyjnych.

W takim przypadku ludzie nie używają ich z powodów medycznych, tylko ze względu na “przyjemne” odczucia, jakie zapewniają. Właśnie w ten sposób ludzie stają się narkomanami. Kiedy zauważą, że się uzależnili, zazwyczaj wpadli już tak głęboko, że jeśli przestaną brać leki, będą odczuwać symptomy odstawienia.

Na sam koniec należy podkreślić, że mimo rozpowszechnionej złej opinii opioidy są bardzo przydatne, nie tylko ze względu na możliwość zmniejszania bólu, ale również poprawy samopoczucia chorego.

Pacjenci odzyskują możliwość normalnego funkcjonowania i mogą normalnie wykonywać codzienne czynności nie odczuwając przy tym bólu. To bardzo istotne w przypadku osób cierpiących na choroby przewlekłe, bo wpływa również pozytywnie na ich zdrowie psychiczne.