Olaparyb: poznaj działanie i cechy tej substancji

Przejrzane i zatwierdzone przez: farmaceuta Franciele Rohor de Souza.

Napisany przez Equipo Editorial

Ostatnia aktualizacja: 18 kwietnia, 2023

Olaparyb to inhibitor replikacji komórek nowotworowych, który zmienia proces kopiowania DNA w komórkach nowotworowych. Badania naukowe nad tym lekiem wydają się obiecujące.

Olaparyb to lek stosowany podczas chemioterapii w celu leczenia zaawansowanych stadiów raka. Jego nazwa rynkowa to Lynparza i został pierwotnie wyprodukowany przez koncern farmaceutyczny AstraZeneca.

Istnieją różne postaci farmaceutyczne, a lekarze przepisują jedną z nich w zależności od choroby i jej etapu rozwoju. Na przykład postać tabletek to swego rodzaju monoterapia, stosowana w leczeniu dorosłych pacjentów z późnym stadium rozwoju nabłonkowego raka jajnika oraz raka jajowodu.

Działa również u pacjentów z nawrotem raka, u których jest stosowana terapia platyną. Co więcej, kapsułki z olaparybem są używane w celu leczenia nowotworów ze zmutowanym genem BRCA. Gen ten odgrywa istotną rolę w rozwoju raka piersi, zwłaszcza piersi i jajników.

Warto zauważyć, że kapsułki i tabletki zawierające olaparyb nie mogą być stosowane zamiennie z powodu różnic w dawkowaniu i biodostępności każdej postaci. Poza tym lek ten może wywołać następujące skutki uboczne u pacjentów, którzy go przyjmują:

• Mdłości,
• Biegunkę,
• Zmęczenie,
• Neutropenię,
• Małopłytkowość,
• Zawroty głowy.

Olaparyb i jego sposób działania

Lek ten hamuje ludzkie enzymy odpowiedzialne za właściwą naprawę DNA: PARP.

Próbki in-vitro udowodniły, że hamuje rozwój wybranych linii komórek nowotworowych oraz wzrost guza. Można wykorzystywać go zarówno w monoterapii, jak i w połączeniu z wcześniej wybraną wcześniej chemioterapią.

Kiedy olaparyb łączy się z tymi enzymami związanymi z DNA, wywołuje serię reakcji, nie dopuszczając do naprawy DNA. W zdrowych komórkach taka naprawa wymaga tych, które posiadają geny BRCA-1 i BRCA-2, aby funkcjonować we właściwy sposób.

Rozpoczyna się aktywacja alternatywnych ścieżek naprawy podatnych na błędy, co prowadzi do zwiększonej niestabilności genetycznej w komórkach nowotworowych, które posiadają błędy w tych białkach.

Brak stabilności genetycznej może osiągnąć niedopuszczalne poziomy po kilku rundach replikacji tych komórek nowotworowych. W związku z tym komórki nowotworowe zaczynają umierać. Dzieje się tak z powodu wysokiej ilości uszkodzeń DNA w porównaniu z normalnymi komórkami.

Badania przeprowadzone na pacjentach z mutacją genu BRCA, u których nie występowało funkcjonujące białko BRCA, wykazało, że podawanie olaparybu po terapią platyną jest skuteczne. Doprowadziło ono do opóźnienia w rozwoju guza oraz zwiększenia ogólnej przeżywalności niż w przypadku samodzielnego stosowania terapii platyną.

Olaparyb i BRCA

Jak już wspomnieliśmy wcześniej, olaparyb jest stosowany głównie w celu leczenia raka piersi, chociaż można również wykorzystywać go w leczeniu innych rodzajów raka. Dotyczy to również pacjentów z zaawansowanymi nowotworami lub rakiem jajników z przerzutami.

W przypadku raka piersi, za jedno z najczęściej występujących zdarzeń komórkowych w potrójnie ujemnym raku piersi uznaje się zmiany w funkcjonowaniu białka BRCA. To jedna z najbardziej agresywnych odmian raka, które dotykają kobiety.

U ponad 80% pacjentów z mutacją w genie BRCA1 występuje potrójnie negatywny rak piersi. Poza tym około 15% pacjentów cierpiących na raka jajników i 5% pacjentów z rakiem piersi, trzustki lub prostaty również odziedziczyło mutacje genów BRCA1 lub BRCA2.

Olaparyb to inhibitor PARP, czyli białek, które pomagają naprawiać uszkodzone DNA. Ponieważ mutacje BRCA mogą również utrudniać naprawę DNA, podobne hamowanie tego procesu z olaparybem może prowadzić do śmierci komórek nowotworowych.

Naukowcy ocenili skuteczność olaparybu w monoterapii i w połączeniu z innymi lekami stosowanymi w chemioterapii w różnych eksperymentach medycznych fazy II. Poza tym jego skuteczność w monoterapii u ostro leczonych pacjentów z zaawansowanym rakiem piersi cechował wyższy obiektywny wskaźnik reakcji.

Podsumowanie

Podsumowując, olaparyb to nowatorskie podejście do leczenia antynowotworowego opartego na hamowaniu PARP. Okazuje się, że może stanowić odpowiedź na nierozwiązane do tej pory potrzeby pacjentów z rakiem piersi związanym z BRCA.

Terapia nie jest zawsze łatwa, ponieważ takie choroby nowotworowe są dość zaawansowane. Wymagają łączenia terapii i właściwej kontroli stanu pacjenta.

Najlepiej byłoby stworzyć onkologiczną grupę doradczą, która zawsze będzie zwracała uwagę na potrzeby pacjenta i rozważała wszystkie pojawiające się czynniki.