Obsesyjne myśli - jak je kontrolować?
Obsesyjne myśli to coś, co powszechnie występuje w całej populacji ludzkiej. Jesteśmy istotami myślącymi, dlatego wskazane jest, abyśmy normalizowali te niezliczone myśli, które kryją się w naszej głowie. Problem pojawia się natomiast wtedy, gdy myśli te stają się obsesyjne i wpływają ograniczająco na nasze codzienne funkcjonowanie.
Zwykle dzieje się tak wtedy, gdy dana osoba przykłada zbyt dużą wagę lub znaczenie do myślenia o jakiejś sprawie. Własnie w takich sytuacjach myśl przestaje być zwykłym zdarzeniem mentalnym a staje się problemem psychologicznym. Nadawanie wartości myślom jest czymś, nad czym mamy jednak kontrolę. I to jest własnie klucz do tego, aby kontrolować obsesyjne myśli.
Istnieją duże różnice w naszym podejściu do zdarzeń poznawczych. Są ludzie, którzy potrafią nie identyfikować się ze swoimi myślami. Po prostu postrzegają je takie, jakie są i nie nadają im wagi rzeczywistości ani zbyt dużego znaczenia. Ten dystans do własnych myśli pomaga im nimi zarządzać.
Z drugiej strony istnieje inna grupa ludzie, których najczęściej cechuje silny perfekcjonizm i duże poczucie odpowiedzialności. Takie osoby traktują własne myśli, jak gdyby gdyby chodziło o rzeczywiste sytuacje.
Dlatego całkiem logiczny wydaje się fakt, że aby pacjent nauczył się radzić sobie z obsesyjnymi myślami, musi opanować nowe sposoby postrzegania własnych myśli. To główna ścieżka leczenia. Zmierza ono do ostatecznego celu, kiedy myśl nie kontroluje już życia człowieka. Powinno bowiem być całkowicie na odwrót.
Myśleć czy nie myśleć? W tym tkwi cały problem przekładający się na obsesyjne myśli!
Obsesyjne myśli mogą stać się niezwykle denerwujące. Przypomnij sobie te wszystkie razy, kiedy letni przebój całkowicie opanowuje Twój umysł i raz po raz zaczynasz go bezwiednie nucić. Nie ma sposobu, żeby się go pozbyć!
W rzeczywistości, im bardziej się starasz nie słuchać natrętnej melodii i nie nucić jej, tym bardziej przeszkadza ci ona w codziennych czynnościach.
Z obsesyjnymi myślami dzieje się podobnie. Pomysł, aby „nie myśleć” paradoksalnie wywołuje efekt odbicia, i wtedy myśl staje się jeszcze silniejsza. Dlatego kluczem jest nauczenie się nabrania dystansu do własnych myśli.
Tak, jakbyśmy pozostawali obok nich i patrzyli na nie tak, jakby przypadła nam rola obserwatora własnych procesów mentalnych.
Ale to ćwiczenie nie jest łatwe. Wyjaśniliśmy już, że obsesyjne myśli są bardzo natrętne. Naturalną rzeczą jest więc reakcja, przez którą zamierzamy wyeliminować je z głowy, aby pozbyć się niepokoju. I wtedy w grę wchodzą zachowania kompulsywne: działania motoryczne, które neutralizują dyskomfort i zmniejszają obsesję.
W krótkim okresie może się wydawać, że to działa, ale na dłuższą metę takie „rozwiązanie” staje się prawdziwym problemem. Stajemy się zależni od tych przymusowych zachowań i używamy ich do eliminowania obsesji. W efekcie powstaje paradoks: obsesyjne myśli nasilają się i wzmacniają.
Zobacz także: Negatywne myślenie- jak z nim skończyć?
Jak kontrolować obsesyjne myśli: strategie zarządzania
Chodzi o to, aby nie popaść w kompulsywne działania jako środek do neutralizacji myśli i unikania myślenia. Dlatego warto zastosować strategie, które do tej pory najlepiej sprawdzały się w zarządzaniu obsesyjnymi myślami. Poniżej opisujemy je szczegółowo.
Dyfuzja poznawcza
Dyfuzja poznawcza w stosunku do naszych zdarzeń mentalnych oznacza umiejętność oddzielenia myśli od rzeczywistości i od własnej osoby. Oznacza to, że należy uświadomić sobie, że ja i moje myśli to nie to samo. Jestem czymś znacznie więcej.
Z drugiej strony musimy także także zdawać sobie sprawę, że pojawienie się jakiejś myśli nie oznacza, że jest ona rzeczywistością.
Myśli to nic ponad treści psychologiczne, obrazy mentalne, spostrzeżenia… ale nie są obiektywną i weryfikowalną rzeczywistością. Dlatego nie ma sensu postępować zgodnie z ideami, które nie odpowiadają rzeczywistości.
O wiele lepiej funkcjonuje traktowanie myśli jako pewnego rodzaju odrębnych bytów. Możemy je lubić lub nie. Możemy patrzeć, jak przechodzą przez nasz umysł. A nawet możemy je przywitać i pozostać z nimi, dopóki ich intensywność nie opadnie. Wtedy obserwujemy z kolei, jak odchodzą.
Przeczytaj również: Pozytywne myślenie pomaga przyciągnąć szczęście!
Zmniejsz wartość, jaką przybierają obsesyjne myśli
Nie musimy nadawać dużego znaczenia myślom tylko dlatego, że się pojawiły. Powiedzieliśmy już, że myślenie to czynność wybitnie ludzka, tak jak marzenie lub sny. Wszyscy mamy myśli, których wstydzilibyśmy się uznać lub o nich opowiedzieć.
Ale to nie znaczy, że są one znaczące lub że w jakikolwiek sposób nas definiują. Dlatego dobrym sposobem na zarządzanie jest zmniejszenie wartości, którą przypisujemy naszym myślom.
Trzymaj w karbach swoje obsesyjne myśli
Nie tylko więc nie musimy uciekać przed własnymi myślami, ale musimy próbować wykonywać mentalne ćwiczenie, aby je “złapać” i “objąć”. Obejmowanie i trzymanie w karbach naszych demonów to kolejna skuteczna strategia na oswojenie obsesyjnych myśli.
Taka postawa oznacza otwartość na doświadczenie ich obecności, nawet jeśli ich nie lubimy.
Hamuj kompulsywne zachowania
Ta część ma decydujące znaczenie. Każde nasze kompulsywne zachowanie podsyca nasze obsesyjne myśli. Dlaczego? Dlatego, że dokonujemy jakiegoś rzeczywistego aktu, czynności na podstawie mentalnego, czyli wirtualnego bytu, jakim jest myśl.
A rzeczywistość i umysł to dwa różne światy, które nie muszą się ze sobą łączyć. Dlatego konieczne jest podjęcie wysiłku w celu zahamowania kompulsji, aby nie karmić obsesyjnych myśli.
Czy masz kompulsywne, obsesyjne myśli? Jak właśnie mogliśmy zobaczyć, istnieje kilka strategii zarządzania nimi i zapobiegania przejęciu kontroli nad naszym życiem. Jednak czasami wskazane jest również udać się do psychologa.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Ruiz, M.A., Díaz, M. I., Villalobos, A. (2012). Manual de Técnicas de Intervención Cognitivo Conductuales. Desclée De Brouwer, S.A
- Julien, D., O’Connor, K. P., & Aardema, F. (2007). Intrusive thoughts, obsessions, and appraisals in obsessive-compulsive disorder: A critical review. Clinical Psychology Review. Elsevier Inc. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2006.12.004
- Kühn S, Schmiedek F, Brose A, Schott BH, Lindenberger U, Lövden M. The neural representation of intrusive thoughts. Soc Cogn Affect Neurosci. 2013;8(6):688–693. doi:10.1093/scan/nss047
- Masuda, A., Twohig, M. P., Stormo, A. R., Feinstein, A. B., Chou, Y. Y., & Wendell, J. W. (2010). The effects of cognitive defusion and thought distraction on emotional discomfort and believability of negative self-referential thoughts. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 41(1), 11–17. https://doi.org/10.1016/j.jbtep.2009.08.006
- Morein-Zamir S, Fineberg NA, Robbins TW, Sahakian BJ. Inhibition of thoughts and actions in obsessive-compulsive disorder: extending the endophenotype?. Psychol Med. 2010;40(2):263–272. doi:10.1017/S003329170999033X