Nefropatia błoniasta: co to jest i co ją powoduje?

Nefropatia błoniasta jest chorobą autoimmunologiczną, w której komórki ochronne organizmu atakują kłębuszki nerkowe. Jedna trzecia przypadków poprawia się samoistnie.

Nefropatia błoniasta lub błoniaste kłębuszkowe zapalenie nerek jest wolno postępującą chorobą, która występuje, gdy naczynia krwionośne nerek (kłębuszków) ulegają uszkodzeniu i pogrubieniu. Jest to jedna z pierwszych przyczyn niecukrzycowego zespołu nerczycowego u dorosłych i występuje od 8 do 10 przypadków na milion mieszkańców.

Nefropatia błoniasta występuje w 2 wariantach. Idiopatyczna pierwotna nie ma bez widocznej przyczyny. Natomiast wtórna, wywołana jest infekcjami, nowotworami, przyjmowaniem niektórych leków i patologiami autoimmunologicznymi. Jeśli chcesz wiedzieć więcej, czytaj dalej.

Co to jest nefropatia błoniasta?

Jak już powiedzieliśmy, nefropatia błoniasta jest jedną z najczęstszych przyczyn zespołu nerczycowego u dorosłych i osób starszych. Wskazuje na to artykuł w czasopiśmie Nefrología al Día. Częstość występowania szacuje się na 5-10 przypadków na milion mieszkańców w ciągu roku i aż 85% to typ pierwotny.

Nefropatia błoniasta (której prawidłowa nazwa to błoniaste kłębuszkowe zapalenie nerek) jest spowodowana odkładaniem się kompleksów antygen-przeciwciało między kłębuszkową błoną podstawną (GBM) a podocytami, komórkami nerkowymi związanymi z naczyniami włosowatymi krwinki nerkowej. Kompleksy te aktywują system i promują atak błoniasty.

Ten atakujący kompleks immunologiczny uszkadza komórki nabłonka kłębuszków nerkowych. (Chodzi o obszar z drobnymi splotami naczyń włosowatych w nerkach, gdzie filtrowana jest krew i wytwarzany jest mocz). Dlatego z czasem naczynia krwionośne nerek ulegają uszkodzeniu i pogrubieniu, co prowadzi do niewydolności narządów.

Kompleks atakujący uwalnia proteazy, cytokiny i substancje utleniające, powodując uszkodzenie tkanki kłębuszkowej. W rezultacie dochodzi do zachwiania równowagi w barierach jonowych struktur nerkowych i substancji, np. białek, które nie powinny przedostawać się do moczu. Ten stan określa się jako białkomocz.

Objawy związane z nefropatią błoniastą

Według portalu Orpha.net patologia zwykle pojawia się między 50 a 60 rokiem życia, a objawy ograniczają się do funkcjonowania nerek. Niektóre z najczęstszych objawów klinicznych to:

• Obrzęk nóg i kostek: Niepowodzenia w filtracji nerek powodują gromadzenie się płynów w organizmie. Z tego powodu w kończynach dolnych pacjentów zwykle pojawiają się obrzęki.
• Przyrost masy ciała: zatrzymanie płynów w organizmie może również spowodować, że pacjent przybierze na wadze, co nie odpowiada jednak wzrostowi tkanki tłuszczowej.
• Pienisty mocz: Pienisty mocz jest spowodowany obecnością białka. Jest to jeden z pierwszych objawów zespołu nerczycowego.
• Inne niespecyficzne objawy to zmęczenie i słaby apetyt.

80% przypadków objawia się w postaci całkowitego zespołu nerczycowego, w którym pacjent wyraźnie zauważa zmiany, a jego chorobę można szybko wykryć. Obrzęk nóg jest głównym powodem konsultacji.

Przyczyny choroby

Jak powiedzieliśmy, zespół nerczycowy dzieli się na 2 główne jednostki kliniczne: pierwotną i wtórną. Konieczne jest ich rozróżnienie, gdy mówimy o ich etiologii.

1. Pierwotna nefropatia błoniasta

Jak wskazuje StatPearls, pierwotna nefropatia błoniasta stanowi 75-80% wszystkich przypadków. Jej przyczyna jest idiopatyczna, ale aby ją wykryć, w dotkniętym obszarze musi istnieć jedno z następujących przeciwciał — i nie mogą występować żadne inne możliwe wyzwalacze:

• 70-80% przypadków: przeciwciała przeciwko autoantygenowi receptora fosfolipazy A2 typu M (PLA2R).
• 15-20% przypadków: przeciwciała podobne do nerwowego czynnika wzrostu naskórka (NELL).
• 1-5% przypadków: przeciwciała przeciwko trombospondynie.

Tak czy inaczej, przeciwciała przylegają do autoantygenów organizmu i promują ukierunkowany atak na tkankę kłębuszkową nerek. W przebiegu choroby czynność nerek jest względnie normalna, ale stopniowo pojawiają się zdarzenia zakrzepowo-zatorowe, które zakłócają dobre samopoczucie pacjenta.

2. Wtórna nefropatia błoniasta

20-25% pozostałych przypadków nefropatii można wyjaśnić wcześniej istniejącymi chorobami. Na przykład choroby zakaźne, takie jak zapalenie wątroby, kiła, malaria, HIV lub schistosomatoza. Jest również stosunkowo powszechna u pacjentów z rakiem lub podczas przyjmowania niektórych leków.

Ponadto wiele chorób autoimmunologicznych (takich jak toczeń rumieniowaty układowy) powoduje nefropatię błoniastą. Źle ukierunkowany układ odpornościowy pacjenta może bowiem omyłkowo atakować nerki. U prawie wszystkich młodocianych pacjentów z nefropatią błoniastą istnieje wcześniej istniejąca przyczyna choroby, to znaczy, że cierpią na nefropatię wtórną.

Możliwe komplikacje

Jak wskazano w F1000 Research, aż u 30% pacjentów rozwija się schyłkowa niewydolność nerek 5 do 15 lat po wystąpieniu objawów. W każdym razie w 35-40% przypadków obserwuje się samoistne remisje bez leczenia immunosupresyjnego.

Wręcz przeciwnie, aż 20% pacjentów cierpi na agresywny stan z bardzo wyraźną proteinurią, która szybko przechodzi do stadium terminalnego. Kiedy czynność nerek stale się pogarsza w ciągu pierwszych 12-24 miesięcy, rokowanie jest bardzo złe.

U pozostałych 40-60% osób nefropatia błoniasta postępuje powoli i równomiernie, chociaż jeśli nie ma spontanicznej remisji, stan jest niebezpieczny. Zmniejszona czynność nerek lub jej brak powoduje schyłkowe zespoły nerczycowe, nadciśnienie, łatwość zarażenia się infekcjami dróg moczowych i zakrzepy krwi.

Diagnoza nefropatii błoniastej

Jak wskazuje Narodowa Biblioteka Medyczna Stanów Zjednoczonych, najwyraźniejszym dowodem na to, że coś jest nie tak z nerkami, jest obecność białka w moczu (białkomocz). Białka są niezbędne do utrzymania homeostazy organizmu i pozyskiwania energii, dlatego nerki są odpowiedzialne za ich wchłanianie z krwi i zapobieganie wydalaniu z moczem.

Jeśli jednak substancje, które można wykorzystać, są wydalane z moczem, oznacza to, że można podejrzewać chorobę. Uważa się, że osoba cierpi na białkomocz, gdy zawartość białka w moczu jest równa lub większa niż 300 miligramów w ciągu 24 godzin.

Odwrotnie proporcjonalnie zmniejszona ilość białka we krwi również wskazuje na białkomocz. Inne badania chemiczne obejmują albuminę krwi i moczu, azot mocznikowy, kreatyninę i panel lipidowy. W każdym razie to, co konkretyzuje trafną diagnozę, to biopsja nerki.

Po pobraniu próbki tkanki nerkowej od pacjenta pod mikroskopem świetlnym można zaobserwować rozlane zgrubienie podstawy naczyń włosowatych i kłębuszków. Do wykrywania aktywności przeciwciał można również zastosować metody barwienia histologicznego.

Leczenie

Celem leczenia nefropatii błoniastej jest zmniejszenie objawów i zapobieganie postępowi choroby, ponieważ nie ma lekarstwa na ten stan. W każdym razie, jak powiedzieliśmy, u maksymalnie 3 na 10 pacjentów patologia ustępuje samoistnie bez potrzeby podejścia klinicznego.

W zależności od stopnia białkomoczu pacjenta stan choroby można podzielić na różne kategorie. Ogólnie rzecz biorąc, niektóre leki przepisywane w leczeniu nefropatii błoniastej obejmują:

• Inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę: Jest to lek na ciśnienie krwi, który może obniżyć ilość białka w moczu. Ponieważ obniża ciśnienie krwi, ułatwia utrzymanie tych niezbędnych biomolekuł w krwiobiegu.
• Diuretyki: leki, które powodują wydalanie wody i elektrolitów z moczem. Chociaż diuretyki nie leczą choroby, mogą pomóc zmniejszyć opuchliznę i obrzęk kończyn dolnych.
• Leki immunosupresyjne: nie wolno nam zapominać, że nefropatia błoniasta jest chorobą autoimmunologiczną. W związku z tym może wymagać leczenia immunosupresyjnego, aby opóźnić uszkodzenia w organizmie. Jak wskazuje UNC Kidney Center, do najczęściej stosowanych leków należą cytoksan, rytuksan i prednizon.

Wreszcie, jeśli choroba nerek jest wtórna, najważniejszą rzeczą jest leczenie podstawowej przyczyny. Jeśli jest to infekcja, wymagane będą antybiotyki, leki przeciwpierwotniacze lub leki retrowirusowe. Jeśli przyczyną jest guz, priorytetem będzie usunięcie guza nowotworowego.

Pacjenci z nefropatią błoniastą nie mogą opóźniać rozpoczęcia leczenia

Ustalenie bezwzględnego rokowania we wszystkich przypadkach jest bardzo trudne dla tej patologii. Jedna trzecia pacjentów wraca do zdrowia samoistnie, 10-20% umiera z powodu powikłań o szybkim początku, a pozostały odsetek utrzymuje się lub stopniowo się pogarsza. Nie zawsze wiadomo, co powoduje patologię, ale czasami ustępuje samoistnie.

W każdym razie w przypadku złego rokowania leki moczopędne, immunosupresyjne i inne mogą znacznie wydłużyć życie pacjenta. Rokowanie zależy od każdego stanu, szybkości pojawiania się objawów i jak najszybszej interwencji specjalistycznej.