Hemisferektomia - czym właściwie jest?
Hemisferektomia jest zabiegiem chirurgicznym najczęściej stosowanym w leczeniu epilepsji. Wykorzystuje się ją, bowiem choroby neurologiczne bardzo często nie reagują na mniej radykalne metody leczenia.
Wszystko wskazuje, iż pierwszą hemisferektomia przeprowadzono na psie w 1888 roku. Pierwsze doniesienia co do procedury przeprowadzonej na ludziach sięgają 1923 roku.
W latach 60-tych i 70-tych przeprowadzono wyłącznie kilka interwencji tego typu. Wyniki ich były jednak mało zachęcające.
Obecnie wskaźniki hemisferektomi odznaczają się większym sukcesem, niż w przeszłości. Nie stanowią już nadmiernie inwazyjnej interwencji.
Jednakże wśród metod leczenia chirurgicznego padaczki wyróżnia się operacje resekcyjne – z naciskiem na zabiegi precyzyjnego usuwania ognisk padaczkorodnych. A także lezjonektomie, czyli operacje rozłączeniowe oraz neurostymulacje.
Hemisferektomia – czym się charakteryzuje?
Jest to zabieg chirurgiczny, polegający na usunięciu jednej z półkul mózgowych. W zależności od przypadku mamy do czynienia zarówno z lewą, jak i prawą półkulą.
Tak jak wspomnieliśmy zabieg najczęściej przeprowadza się wśród dzieci, głównie w wieku od 5 do 10 lat.
Interwencja chirurgiczna tego typu ma zastosowanie przeciwdrgawkowe. Operację wykonuje się też u pacjentów z deficytami neurologicznymi oraz przy wyjątkowo ciężkich urazach głowy.
Rozwój neurochirurgii pozwala obecnie na przeprowadzanie mniej inwazyjnych operacji, które z reguły opierają się na przecinaniu funkcjonalnych połączeń nerwowych, a nie na resekcjach całych struktur.
Czasami wystarczyło wycięcie tylko skrawka półkuli. Nazywano ten zabieg hemisferektomią funkcyjną. W tych przypadkach minimalna część uszkodzonej tkanki zostaje usunięta, co oznaczało też ryzyko ponownego występowania napadów.
Zobacz też: Młody mózg, czyli jak utrzymać witalność umysłu
Hemisferektomia – wskazania
Przede wszystkim hemisferektomia wskazana jest dla chorych, którzy permanentnie zmagają się z napadami padaczkowymi i nie reagują na leczenie farmakologiczne, czy inne mniej inwazyjne interwencje chirurgiczne.
Usuwana półkula jest zazwyczaj na tyle uszkodzona przez ciągłe napady padaczkowe, że druga półkula przejmuje jej funkcje. Co więcej, w mózgu jest wiele elastycznych układów, dzięki którym zdrowe regiony mózgu mogą przejąć funkcję uszkodzonych.
W przypadku dzieci wskazaniem do hemisferektomii są poważne uszkodzenia w wyniku epilepsji, w tym całkowity lub częściowy paraliż oraz utrata czucia po stronie ciała przeciwnej do chorej półkuli.
Hemisferektomia jest wskazana w następujących przypadkach:
- Hemiplegia czyli dziecięce porażenie mózgowe. Dzieci powyżej czwartego roku życia z zaburzeniami konwulsyjnymi i psychicznymi, które po dwuletniej terapii farmakologicznej nie odnotowały poprawy.
- Zespół Sturge’a-Webera. To zaburzenie naczyniakowatości twarzowo-mózgowej. Charakteryzuje się plamką w okolicy nerwu trójdzielnego. Napady zazwyczaj zaczynają się we wczesnym wieku, a zaburzenie dotyczy całej półkuli.
- Zapalenie mózgu Rasmussena. Jest to rzadkie i przewlekłe, ogniskowe zapalenie mózgu. Przy tym schorzeniu zaleca się natychmiastową interwencję. Prowadzi do zanikania całej półkuli mózgu.
- Hemimegalencefalia (HME). Jest rzadką chorobą mózgu, malformacją mózgowia charakteryzującą się powiększeniem jednej półkuli mózgu, z towarzyszącym mu poszerzeniem komory bocznej. Zwykle występuje również z częściowym przemieszczeniem płata potylicznego na stronę przeciwną oraz ścieńczeniem ciała modzelowatego.
Pacjentom towarzyszy padaczka, która występuje w ponad 90 % przypadków. Stosowanie interwencji chirurgicznej wciąż jest źródłem debaty. - Zaburzenia rozwoju korowego. Tylko wtedy, gdy zniekształcenia są jednostronne.
Przeczytaj również: Jak wzmocnić swój mózg – wypróbuj te 4 ćwiczenia
Charakterystyka interwencji chirurgicznej
Istnieją cztery powszechne metody hemisferektomii. We wszystkich z przypadków sukces interwencji zależy w dużej mierze od kontrolowania hemostazy. Poniżej przedstawiamy stosowane rodzaje hemisferektomii.
- Hemisferektomia anatomiczna.
- Hemidekortykacja.
- Hemisferektomia funkcyjna.
- Zmodyfikowana funkcyjna hemisferektomia.
Każdy z tych zabiegów wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Co więcej, do zabiegu należy usunąć włosy z głowy i rozgraniczyć linię cięcia. Następnie chirurg wykonuje cięcie; odsłaniana i usuwana jest dura mater (opona twarda).
W zasięgu wzroku oznacza się obszar, który powinien zostać usunięty. Usuwa się i kauteryzuje n aczynia krwionośne. Następnie przeprowadza się drenaż. Wszystkie usunięte elementy: kość, czy opona twarda są przekształcane. Nacięcia są następnie zszywane.
Proces pooperacyjny
Przede wszystkim rekonwalescencja pooperacyjna jest niezwykle bolesna. Co więcej, zazwyczaj rura drenażowa pozostaje w organizmie od 3 do 4 dni. Następnie pacjent poddawany jest ocenie w celu jej usunięcia. Przed tym niezwykle ważne jest wykonanie testów diagnostycznych, w celu ustalenia potencjalnego krwawienia i ryzyka krwotoku.
Głównymi bezpośrednimi powikłaniami pooperacyjnymi są: zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, niestabilność hemodynamiczna, hipotermia, czy hiperkaliemia. Na szczęście zazwyczaj powikłania kontroluje się z powodzeniem na oddziale intensywnej terapii.
Początek napadów we wczesnym okresie pooperacyjnym uważa się za najpoważniejsze powikłanie. Wodogłowie występuje w około połowie przypadków i u prawie wszystkich pacjentów występuje aseptyczne zapalenie opon mózgowych. Śmiertelność waha się od 4% do 6%.
W przypadku 70% do 85% pacjentów poddawanych hemisferektomii udaje się kontrolować napady. U około 10-20% zauważa się znaczną poprawę jakości ich życia. Mimo to, niektóre z powikłań mogą występować dopiero po dłuższym czasie od wykonanego zabiegu.
To może Cię zainteresować ...
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Obrador Alcalde, S. (1951). Hemisferectomía en el tratamiento de las convulsiones de la hemiplejía infantil por hemiatrofía cerebral. Arquivos de Neuro-Psiquiatria, 9(3), 191-197.
- Alcalá-Cerra, G., Paternina-Caicedo, Á., Díaz-Becerra, C., & Gutiérrez-Paternina, J. J. (2013). Control de las crisis epilépticas con la hemisferectomía cerebral en adultos: revisión sistemática y metaanálisis con datos de pacientes individuales. Neurocirugía.
- Meneses, M. S. de, Kondageski, C., Santos, H. N. L. dos, Kowacs, P. A., Coelho, G. C., Gadens, G., … Simão, C. (2012). The usefulness of neuronavigation in functional hemispherectomy. Journal of Epilepsy and Clinical Neurophysiology.
