Gen otyłości - co na ten temat mówi nauka

W naszym DNA zachodzą zmiany genetyczne, które częściowo wyjaśniają otyłość. Naukowcy nadal studiują ten temat, aby znaleźć więcej odpowiedzi. W tym artykule wyjaśniamy, jak wyglądają postępy w nauce i jak wpływają one na leczenie i zapobieganie otyłości.

Napisane i zweryfikowane przez lekarz Leonardo Biolatto.

Ostatnia aktualizacja: 27 maja, 2022

Można powiedzieć, że gen otyłości ma historię, która sięga 1962 roku. Naukowcem, który dał początek tej historii jest genetyk James Neel. To on utworzył na ten temat hipotezę, która jest wciąż dyskutowana do dziś.

James Neel zastanawiał się, dlaczego pewna choroba związana głównie z otyłością, z czasem coraz bardziej się rozprzestrzenia. Chodziło oczywiście o cukrzycę. Logiczne byłoby, że liczba populacji cierpiącej na tę chorobę nie powinna rosnąć na przestrzeni historii ludzkości.

Aby wyjaśnić, dlaczego cukrzyca się rozprzestrzenia i to coraz bardziej, genetyk zasugerował, że istnieje gen otyłości. Ten gen miałby służyć gatunkowi ludzkiemu do przezwyciężania etapów głodu, które często występowały w prehistorii. Dzięki “genowi oszczędzania” ludzie mieliby więc gromadzić dodatkowy tłuszcz, aby przetrwać w czasach głodu.

Według Jamesa Neela gen otyłości miał duże znaczenie w tamtym okresie historii ludzkości. Jednak w miarę upływu wieków, kiedy na świecie było coraz mniej okresów głodu, gromadzenie tłuszczu doprowadziło do otyłości. A jako skutek uboczny całego procesu coraz częściej zaczęła się pojawiać cukrzyca.

To, co było zaletą dla naszych przodków i zapewniało im możliwość przetrwania, dziś, w coraz bardziej zurbanizowanym świecie, jest wadą. A nawet szerzy spustoszenie w społeczeństwie prowadzącym bardziej siedzący tryb życia i mającym łatwiejszy dostęp do żywności bogatej w tłuszcze i cukry.

Gen otyłości – czy to poważny problem?

Otyłość to bowiem duży problem o zasięgu globalnym. Mówi się nawet o pandemii otyłości, czyli epidemii, która rozprzestrzenia się na cały świat, przekraczając granice geograficzne.

Ponadto, otyłość skatalogowano jako chorobę przewlekłą. Podstawą definicji choroby jest nadmiar tkanki tłuszczowej w ciele. Natomiast miarą używaną przez lekarzy do określania otyłości jest wskaźnik masy ciała (BMI). BMI oblicza się za pomocą wzoru, który dzieli masę ciała wyrażoną w kilogramach przez wzrost w metrach do kwadratu.

Statystycznie, aż 22% światowej populacji dorosłych to ludzie otyli. Niektóre obliczenia są jeszcze wyższe i szacują, że jedna trzecia świata jest otyła lub przynajmniej ma problem z nadwagą.

I trzeba jasno podkreślić, że ni chodzi ty tylko o kwestię estetyczną. Problem sięga dużo głębiej. Dlatego właśnie tak istotne znaczenie ma zlokalizowanie czegoś takiego jak gen otyłości. Otyłość wiąże się bowiem z innymi poważnymi chorobami, takimi jak cukrzyca i nadciśnienie. Ponadto, istotnie wpływa także na jakość życia, powodując problemy w wielu dziedzinach, takie jak:

• Izolacja społeczna.
• Depresja
• Problemy seksualne
• Trudności w pracy.

Aktualne odkrycia naukowe a gen otyłości

W 2007 roku dokonano nowego odkrycia dotyczącego genu otyłości. Naukowcy zidentyfikowali gen FTO jako związany z otyłością. Eksperymenty wykazały, że jeśli ten gen jest wadliwy, organizm ludzki ma tendencję do gromadzenia większej ilości energii niż jej wykorzystywania i spalania.

Inne współczesne badania wyjaśniły jednak bardziej szczegółowo, w jaki sposób gen otyłości zakłóca poziom hormonu zwanego greliną, lepiej znanego jako hormon głodu. Jeśli gen FTO ulega zaburzeniu, grelina reaguje nadmiernie, wskutek czego dana osoba ma większy apetyt na pokarmy wysoko-tłuszczowe.

Czy potrafimy zneutralizować gen otyłości i odwrócić genetykę?

Badania naukowe również zgadzają się co do jednego. Gen otyłości to nie jedyny czynnik związany z nadmiernym wzrostem wagi. Styl życia ma dużo większe znaczenie, jeśli chodzi o rozwój nadwagi i otyłości. I to jest element optymistyczny, ponieważ styl życia można przecież modyfikować.

Oto niektóre punkty, które możemy wziąć pod uwagę w celu podjęcia walki z nadwagą. Możemy przeciwdziałać wpływom genetyki skupiając się na tym, nad czym mamy kontrolę.

• Ćwiczenia fizyczne. W tym punkcie pozostaje ważne zalecenie wykonywania ponad 150 minut aktywności fizycznej tygodniowo. Oprócz zapobiegania otyłości ćwiczenia pomagają zapobiegać innym przewlekłym chorobom niezakaźnym.
• Zdrowe odżywianie. Niezbędna jest zrównoważona dieta, urozmaicona i o kaloryczności dobranej do wykonywanej aktywności fizycznej. Należy unikać żywności o dużej zawartości niezdrowego tłuszczu i dużej ilości produktów słodzonych.
• Kontrola wagi. Bez popadania w obsesję, ważenie się od czasu do czasu pomaga kontrolować zmiany w wadze ciała w celu wprowadzenia niezbędnych modyfikacji.
• Stałość. Zmiany stylu życia bezwarunkowo muszą być trwałe a nie chwilowe. Wytrwałość podczas ćwiczeń i zdrowa dieta dają wyniki zarówno w krótkim, jak i średnim i długim okresie.

Podsumowując

Genetyka nadal będzie pogłębiać swoje badania, ale wciąż daleko nam do leków, które potrafią regulować gen FTO i hormon greliny. Dziś wiemy jednak, że gen otyłości istnieje. Nie jest to jednak jedyny wyznacznik nadwagi u każdej osoby. Styl życia, nawyki w kwestii ćwiczeń i zdrowa dieta to podstawowe filary zapobiegania i leczenia otyłości.