Empiryzm - cechy charakterystyczne i przykłady

Empiryzm to nurt filozoficzny, który potwierdza, że wiedza dzieje się tylko poprzez doświadczenie. Wejdź i dowiedz się więcej szczegółów.

Od czasów starożytnej Grecji wielu filozofów zastanawiało się, jak ludzie postrzegają i poznają rzeczywistość, czy to za pomocą zmysłów, czy rozumu? Doprowadziło to do sformułowania różnych teorii, takich jak empiryzm, racjonalizm, sceptycyzm i inne.

Na przestrzeni wieków filozofowie stawiali pytania o wiedzę, a sposób, w jaki ludzie podchodzą do rzeczywistości, wydaje się być jednym z najczęściej poruszanych tematów. Porozmawiamy teraz o jednym z najbardziej wpływowych nurtów, które próbowały odpowiedzieć na problem przyswajania wiedzy. Chodzi o empiryzm.

Czym jest empiryzm?

Empiryzm to nurt filozoficzny, który podkreśla rolę doświadczenia i dowodów (zwłaszcza percepcji zmysłowej) w kształtowaniu idei i zdobywaniu wiedzy. Empirycy wierzą, że rodzimy się z pustym umysłem, a umysł nabywa treści, gdy postrzegamy i doświadczamy za pomocą zmysłów.

Oznacza to, że nie byłoby treści mentalnych stworzonych wyłącznie przez intelekt lub kreatywność. W konsekwencji wytwory naszej wyobraźni i twórczości, takie jak byty mitologiczne, dzieła sztuki, a nawet matematyka, miałyby swój początek w doświadczeniu.

Na przykład empirysta powiedziałby, że smok nie jest koncepcją, która powstała w umyśle człowieka. Raczej poprzez percepcję i doświadczenie z gadami, latającymi zwierzętami i ogniem można by stworzyć tę nieistniejącą istotę.

Geneza empiryzmu

Ten ruch filozoficzny ma swoje korzenie w Grecji, zwłaszcza w dziełach Arystotelesa, Sofistów i Sceptyków. Rozumieli oni empiryczną wiedzę jako użyteczną i techniczną wiedzę lekarzy, architektów i rzemieślników w ogóle, w przeciwieństwie do wiedzy teoretycznej ze spekulatywnych i refleksyjnych sfer nauk w ogóle.

Jednak empiryzm jako nurt filozoficzny powstał w epoce nowożytnej, między XVII a XVIII wiekiem. Termin, mówiąc etymologicznie, pochodzi od greckiego emperiria, co oznacza doświadczenie, oraz przyrostka -izm, który wskazuje, że jest to doktryna.

Przedstawiciele empiryzmu

Głównymi przedstawicielami empiryzmu byli angielscy filozofowie, tacy jak:

• Francis Bacon (1561-1626): Bronił, że naukowcy powinni być przede wszystkim sceptyczni i nie akceptować wyjaśnień, których nie można udowodnić obserwacją i zmysłowym doświadczeniem.
• John Locke (1632-1704): Zaproponował, że ludzki umysł jest tabula rasa (pustą tablicą), na której wiedza jest odciśnięta a posteriori poprzez doświadczenie.
• George Berkeley (1685-1753): Zaproponował subiektywny lub immaterialistyczny idealizm, którego głównym postulatem było to, że sama materia nie istnieje, ale raczej jej postrzeganie. Uważał, że świat istnieje tylko tak długo, jak go postrzegamy.
• David Hume (1711-1776): Wprowadził ideę, że wiedza wywodzi się z doświadczenia zmysłowego i redukuje całą wiedzę do „wrażeń” lub „idei”, z których powstają dwa możliwe typy wiedzy: prawdy faktyczne i powiązane idee.

Jakie są główne cechy empiryzmu?

Aby nieco lepiej zrozumieć tę filozoficzną postawę, oto jej podstawowe cechy:

• Rozsądek jest ograniczony doświadczeniem. Innymi słowy, w tworzeniu idei i zdobywaniu wiedzy rozumowanie zajmuje drugie miejsce. W tym przypadku zmysły i dowody są jedynym wiarygodnym źródłem informacji.
• Zaprzecza istnieniu wrodzonych idei. Według empirystów ludzie nie rodzą się z gotowymi pomysłami. Twierdzą raczej, że treści mentalne powstają z doświadczenia zmysłowego.
• To sprzeciw wobec racjonalizmu. Empiryzm i racjonalizm są rozumiane jako dwa przeciwstawne stanowiska. Dzieje się tak dlatego, że druga głosi, że wiedzę zdobywa się przez rozum i że tylko dzięki rozumowi można odkryć prawdy uniwersalne. Podkreśla również, że zmysły są zwodniczym źródłem zdobywania wiedzy.
• To metoda indukcyjna. Znana również jako metoda naukowa, opiera się na pomyśle eksperymentalnego testowania hipotez. Ogólnie rzecz biorąc, metodologia ta ma na celu wyciągnięcie ogólnych wniosków z poszczególnych przypadków.

5 przykładów empiryzmu

W historii iw życiu codziennym możemy znaleźć wiele przykładów potwierdzających teorię empirystyczną. Niektóre z nich są następujące.

1. Nauka języka ojczystego

Nauka mówienia zależy w dużej mierze od doświadczenia. Dziecko poznaje słowa w otoczeniu, słucha ich i uczy się znaczeń, które inni przypisują każdemu z nich.

2. Wiedząc, że ogień płonie

Jest bardzo prawdopodobne, że dziecko, widząc po raz pierwszy ogień, spróbuje go dotknąć, aby dowiedzieć się, co to jest. Pomimo tego, że kazano mu go nie dotykać, jest to coś, co przyciąga jego uwagę. Prędzej czy później oparzy się próbując go dotknąć i dopiero wtedy nauczy się, że nie powinno tego więcej robić.

3. Hipoteza pogody

Zanim pojawiła się meteorologia, ludzie już wiedzieli, że będzie padać, gdy na niebie gromadziły się szare chmury. Jest to wyraźny przykład stawiania hipotez na podstawie nawyku.

4. Nauka metodą prób i błędów

Dzieje się tak, gdy odpowiedź na problem jest testowana tyle razy, ile jest to konieczne, aż do znalezienia prawidłowego rozwiązania. Na przykład nauka chodzenia lub jazdy na rowerze odbywa się dzięki wiedzy empirycznej. Oznacza to, że próbujesz go w kółko, dopóki nie zidentyfikujesz sposobu, który daje najlepszy wynik.

5. Eksperymenty naukowe

Nauka rozpoznała rzeczywistość dzięki dowodom. W takich przypadkach naukowcy uciekają się do obserwowalnych faktów, aby ustalić, czy hipoteza jest prawdziwa, czy nie.

Znaczenie doświadczenia i rozumu w uczeniu się

Chociaż prawdą jest, że ludzie uczą się wielu rzeczy poprzez eksperymenty i własne doświadczenia, nie powinniśmy lekceważyć roli ludzkiego rozumu w tych procesach. Oczywiste jest, że ludzie mają większą zdolność rozumowania niż inne gatunki. I dzięki temu ludzkość osiągnęła wielkie rzeczy.

Powiedziawszy to, uważamy, że doświadczenie i rozum należy traktować na równi z nabywaniem wiedzy i idei. Filozof Immanuel Kant próbował zrobić to samo, próbując pogodzić racjonalizm i empiryzm w swojej złożonej teorii poznania.