Depresja egzystencjalna: kiedy życie traci sens

Osoby o dużych zdolnościach intelektualnych mogą cierpieć na bardzo szczególny rodzaj depresji. Pojawia się, gdy czują, że życie nie ma sensu, że jest mnóstwo niesprawiedliwości, że jesteśmy istotami skończonymi, samotnymi i pozbawionymi prawdziwej wolności. To depresja egzystencjalna.

Depresja egzystencjalna jest mało znanym, ale nawracającym typem stanu psychicznego. Wśród jej cech charakterystycznych jest na przykład poczucie, że nie spełniamy oczekiwań innych, że życie jest bez sensu lub że świat jest miejscem niezrównoważonym, pełnym niesprawiedliwości i nieskończonych nierówności.

Możliwe, że termin ten brzmi dziwnie, a nawet ryzykownie z klinicznego punktu widzenia. Prawdą jest, że nie pojawia się w DSM-V (Diagnostyczny i statystyczny podręcznik zaburzeń psychicznych). Należy jednak zauważyć, że jest to powszechny rodzaj schorzenia psychicznego i cierpi na nie część populacji.

Depresja egzystencjalna – historia

W 2012 roku dr Robert Seubert opublikował artykuł badawczy w Journal of the European Psychiatric Association, aby podkreślić coś ważnego. Część naszego społeczeństwa nie reaguje na zwykłe metody leczenia depresji i może to być związane z typem osobowości, a nawet wysokimi zdolnościami intelektualnymi.

Są ludzie, którzy poruszają się po innych psychicznych wszechświatach. Zadają głębokie pytania i odczuwają rodzaj niezwykłego cierpienia. Poczucie niepokoju o przyszłość świata lub smutek z powodu braku prawdziwego sensu życia może wywołać bardzo szczególny rodzaj depresji.

Depresja egzystencjalna: definicja, objawy i przyczyny

Możliwe, że ta depresyjna typologia przenosi nas z powrotem do autorów takich jak Søren Kierkegaard czy Friedrich Nietzsche. Jego nurt filozoficzny mówił nam o zasadach wolności i indywidualnej odpowiedzialności, o ludzkiej samotności i tej bardzo klasycznej koncepcji, jaką jest egzystencjalna udręka.

Ten ostatni termin odnosi się do lęku przed przyszłością, ciężaru naszych decyzji, zawrotu głowy przed stawaniem się tym, czego się oczekuje. A co to wszystko ma wspólnego z samą egzystencjalną depresją?

Właściwie dużo. Jedną z postaci, która najbardziej badała ten stan psychiczny był Irvin David Yalom, profesor psychiatrii na Uniwersytecie Stanforda i psychoterapeuta. Jednym z jego najbardziej znanych dzieł jest „Psychoterapia egzystencjalna”.

Tam opowiada nam o głównych cechach, które wykazuje osoba z tego typu depresją. Jak zobaczymy jest to dość podobne do idei, które przekazały nam w swoich czasach najbardziej reprezentatywne postacie egzystencjalizmu w filozofii.

Jakie są objawy depresji egzystencjalnej?

Każda depresja jest zjawiskiem wielowymiarowym i złożonym. Każda osoba doświadcza tego w inny sposób i na ogół współwystępuje z innymi zaburzeniami, takimi jak lęk. Otóż, ten typ rzeczywistości przedstawia szereg bardzo szczególnych cech, które są następujące.

• Poczucie braku sensu: osoba nie znajduje sensu w swoim istnieniu. Czuje się, jakby żył w pustce, w której nic nie jest transcendentne, autentyczne ani wzbogacające dla umysłu.
• Poczucie niezrozumienia: jest to uczucie obcości na tym świecie, dodane do bycia samotnym.
• Niemożliwość realizacji: ponieważ społeczeństwo jest ograniczone, ponieważ nie ma mechanizmów promowania tego twórczego, zawodowego, ludzkiego i obywatelskiego rozwoju.
• Cierpienie z powodu niesprawiedliwości społecznych: z powodu nierówności, z powodu braku wolności.
• Częste myślenie o śmierci: pojawiają się myśli o przemijaniu człowieka. Myśli samobójcze są również obecne w tego typu zaburzeniach psychicznych.
• Objawy fizyczne: takie jak wyczerpanie, bezsenność, nadmierna senność, zmiany w jedzeniu.

Powszechny typ depresji u osób o wysokich zdolnościach intelektualnych

Depresja egzystencjalna wpisuje się w teorię psychiatry Kazimierza Dąbrowskiego (1902-1980). To podejście nazywa się rozpadem dodatnim i opiera się na następującym wyjaśnieniu:

• Ludzie mogą przejść przez 5 etapów rozwoju osobistego.
• Jednak około 70% populacji nie wychodzi poza pierwsze trzy fazy. Jest to rozwój, w którym człowiek przyzwyczaja się do wytycznych wyznaczonych przez społeczeństwo, dopóki stopniowo nie znajdzie w nim swojego miejsca i nie dostosuje się.
• Wręcz przeciwnie 30% osiąga szczyt rozwoju osobistego i dalekie jest od większej mądrości czy dobrego samopoczucia, co powoduje, że musi przejść przez okres egzystencjalnego kryzysu. Nie czują się zintegrowani z tym, czego oczekuje od nich społeczeństwo.
• Tak dr Dąbrowski nazwał dezintegrację pozytywną. Innymi słowy, kto osiągnie ten poziom musi się przeformułować i rozpaść, aby na nowo się zbudować.
• Jednak często zdarza się, że przechodzą przez czas głębokich wątpliwości, udręki, braku znaczenia czegokolwiek, co ich otacza.
• Ten rodzaj cierpienia jest powszechny u osób z wysokim IQ. Mężczyźni i kobiety, którzy najczęściej przejawiają egzystencjalną depresję.

Strategie terapeutyczne

Czy depresję egzystencjalną można leczyć? Ten rodzaj stanu, podobnie jak każdy inny rodzaj zaburzenia nastroju, można leczyć.

Generalnie ważne jest, aby zindywidualizować strategię terapeutyczną uwzględniając potrzeby każdej osoby. W ten sposób znajdą się tacy, którzy oprócz terapii psychologicznej skorzystają również na odpowiedzi farmakologicznej (leki przeciwdepresyjne). Jak pomóc osobie o wysokich zdolnościach intelektualnych, która cierpi na depresję?

• Terapia poznawczo-behawioralna jest zawsze dobrą strategią. Pozwoli nam to skierować te myśli w stronę bardziej pozytywnych podejść, w których można znaleźć nowy sens życia. Będzie również starał się ustalić cele, które pozwolą osobie je osiągnąć i ponownie cieszyć się przyszłością.
• Prowadzone będą prace nad zarządzaniem emocjami, aby zmniejszyć wpływ najbardziej niekorzystnych lub skomplikowanych emocji. Celem jest zapewnienie, że osoba będzie się dalej rozwijać, ale bez ciężaru udręki i negatywności.
• Terapia akceptacji i zaangażowania (TAC). Takie podejście pozwala założyć, że świat często nie jest tym, czym chcemy, żeby był. Musimy zaakceptować niepewność, sprzeczność i niesprawiedliwość, aby to cierpienie nad nami nie zapanowało. I zobowiązać się do wyznaczenia szeregu wartości i celów, które będziemy mogli osiągnąć.

Praca nad depresją egzystencjalną

Podsumowując, chociaż egzystencjalna depresja nie jest zawarta w podręcznikach diagnostycznych, istnieją skuteczne metody leczenia i strategie, które wpływają na dobrostan ludzi, którzy na nią cierpią. Pacjentowi trudno jest przyjść do gabinetu z takim podejściem, ale to jego odczucia dotyczące otaczającego go świata skłonią go do szukania pomocy.