Czym są kortykosteroidy? – charakterystyka grupy leków

Ze względu na liczbę procesów fizjologicznych, na które mogą mieć wpływ, istnieje wiele różnych zastosowań leków kortykosteroidowych.

Przejrzane i zatwierdzone przez: farmaceuta Sergio Alonso Castrillejo.

Napisany przez Equipo Editorial

Ostatnia aktualizacja: 13 kwietnia, 2023

Kortykosteroidy są bardzo silnymi lekami. Dlatego należy zawsze przyjmować je pod nadzorem lekarza. Nie możesz i nie powinieneś nabywać tego rodzaju leków bez recepty, a jeśli chcesz zażywać kortykosteroidy na własną rękę – zapomnij o tym pomyśle!

Czym są kortykosteroidy?

Leki te obejmują różne hormony należące do grupy steroidów, które są wytwarzane przez korę nadnerczy. Kortykosteroidy biorą udział w wielu różnych procesach fizjologicznych, do których zalicza się między innymi:

• procesy zapalne,
• procesy związane z systemem odpornościowym,
• metabolizm węglowodanów.

Do niektórych celów terapeutycznych, takich jak leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna, a także do uśmierzania bólów stawów stosuje się sztucznie zsyntetyzowane leki kortykosteroidowe.

Leki kortykosteroidowe – charakterystyka

Rodzaje i wskazania

Liczne firmy zajmują się syntetyzowaniem tych leków. Dlatego występują one w wielu różnych formach, w zależności od ich zastosowania.

Oto kilka różnych typów:

• Kortykosteroidy do wdychania (wziewne). Ta postać jest stosowana w przypadku astmy lub u osób z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP). Ponadto inhalatory są często stosowane jako środki ratunkowe w niektórych przypadkach ostrego zapalenia oskrzeli. Jest to zwykle leczenie długoterminowe i wymaga nadzoru lekarskiego oraz obserwacji.
• Kortykosteroidy doustne, które występują w postaci tabletek. Głównym zastosowaniem tej postaci farmaceutycznej kortykosteroidów jest leczenie chorób zapalnych, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
• Leki kortykosteroidowe do stosowania zewnętrznego. Są one stosowane w przypadkach wyprysku, atopowego zapalenia skóry i łuszczycy. Są również podawane w celu zmniejszenia stanów zapalnych.
• Kortykosteroidy do wstrzykiwań. Podaje się je dożylnie w przypadku niektórych chorób ogólnoustrojowych typu autoimmunologicznego. Natomiast te, które podaje się domięśniowo służą głównie do leczenia bólu stawów.

Mechanizm działania leków kortykosteroidowych

Leki kortykosteroidowe przenikają do cytoplazmy, gdzie wiążą się z receptorami.

Po utworzeniu kompleksu hormon-receptor przenikają do jądra komórki i wchodzą w interakcje z DNA. Rezultatem tej interakcji jest synteza określonego białka, które spełni zamierzoną funkcję.

Leki kortykosteroidowe: skutki uboczne

Ponieważ kortykosteroidy biorą udział w wielu procesach fizjologicznych, skutki uboczne tych leków również są różne.

Ogólnie, ich działania niepożądane są silnie powiązane z ich zastosowaniem. Dlatego główną przyczyną skutków ubocznych jest niewłaściwe przyjmowanie i nagłe zaprzestanie leczenia.

Kortykosteroidy – możliwe efekty uboczne

Oto kilka najczęstszych działań niepożądanych:

• Leki te wpływają na układ odpornościowy. Dlatego zwiększa się Twoja podatność na infekcje, ponieważ wywierają one działanie immunosupresyjne.
• Ponadto mają również niekorzystny wpływ na mięśnie szkieletowe i mogą powodować miopatię, osteoporozę i martwicę kości.
• Mogą również wywoływać problemy żołądkowo-jelitowe, takie jak zapalenie trzustki i wrzody trawienny. Te dwa działania niepożądane występują najczęściej.
• Mogą także powodować nadciśnienie w wyniku zatrzymywania płynów wskutek niepożądanego działania na układ krążenia.
• Ponadto jednymi z najczęstszych działań niepożądanych kortykosteroidów są: trądzik, nadmierne owłosienie, rozstępy i wybroczyny.
• Również wahania nastroju, takie jak uczucie euforii, bezsenność, depresja i psychoza, to możliwe działania niepożądane z zakresu neuropsychiatrii. Objawy te mogą pojawić się podczas leczenia kortykosteroidami, są jednak mniej prawdopodobne i występują rzadziej.
• Mogą też wystąpić problemy okulistyczne, takie jak zaćma i jaskra.
• Poza tym istnieje zwiększone ryzyko problemów endokrynologicznych i metabolicznych. Do tych ostatnich zalicza się także nietolerancję glukozy, cukrzycę, przyrost masy ciała i hiperlipidemię.
• Istnieje także zwiększone ryzyko zahamowania wzrostu ze względu na bliski związek kortykosteroidów z hormonem wzrostu. Obejmuje to między innymi zahamowanie czynności osi podwzgórze-przysadka-nadnercza.