Czym są kortykosteroidy? – charakterystyka grupy leków
Kortykosteroidy są bardzo silnymi lekami. Dlatego należy zawsze przyjmować je pod nadzorem lekarza. Nie możesz i nie powinieneś nabywać tego rodzaju leków bez recepty, a jeśli chcesz zażywać kortykosteroidy na własną rękę – zapomnij o tym pomyśle!
Czym są kortykosteroidy?
Leki te obejmują różne hormony należące do grupy steroidów, które są wytwarzane przez korę nadnerczy. Kortykosteroidy biorą udział w wielu różnych procesach fizjologicznych, do których zalicza się między innymi:
- procesy zapalne,
- procesy związane z systemem odpornościowym,
- metabolizm węglowodanów.
Do niektórych celów terapeutycznych, takich jak leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna, a także do uśmierzania bólów stawów stosuje się sztucznie zsyntetyzowane leki kortykosteroidowe.
Leki kortykosteroidowe – charakterystyka
Rodzaje i wskazania
Liczne firmy zajmują się syntetyzowaniem tych leków. Dlatego występują one w wielu różnych formach, w zależności od ich zastosowania.
Oto kilka różnych typów:
- Kortykosteroidy do wdychania (wziewne). Ta postać jest stosowana w przypadku astmy lub u osób z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP). Ponadto inhalatory są często stosowane jako środki ratunkowe w niektórych przypadkach ostrego zapalenia oskrzeli. Jest to zwykle leczenie długoterminowe i wymaga nadzoru lekarskiego oraz obserwacji.
- Kortykosteroidy doustne, które występują w postaci tabletek. Głównym zastosowaniem tej postaci farmaceutycznej kortykosteroidów jest leczenie chorób zapalnych, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
- Leki kortykosteroidowe do stosowania zewnętrznego. Są one stosowane w przypadkach wyprysku, atopowego zapalenia skóry i łuszczycy. Są również podawane w celu zmniejszenia stanów zapalnych.
- Kortykosteroidy do wstrzykiwań. Podaje się je dożylnie w przypadku niektórych chorób ogólnoustrojowych typu autoimmunologicznego. Natomiast te, które podaje się domięśniowo służą głównie do leczenia bólu stawów.
Przeczytaj również: Czy wiesz, kiedy stosuje się opioidowe leki przeciwbólowe?
Mechanizm działania leków kortykosteroidowych
Leki kortykosteroidowe przenikają do cytoplazmy, gdzie wiążą się z receptorami.
Po utworzeniu kompleksu hormon-receptor przenikają do jądra komórki i wchodzą w interakcje z DNA. Rezultatem tej interakcji jest synteza określonego białka, które spełni zamierzoną funkcję.
Przeczytaj również: Leki generyczne – 5 ważnych pytań na ich temat
Leki kortykosteroidowe: skutki uboczne
Ponieważ kortykosteroidy biorą udział w wielu procesach fizjologicznych, skutki uboczne tych leków również są różne.
Ogólnie, ich działania niepożądane są silnie powiązane z ich zastosowaniem. Dlatego główną przyczyną skutków ubocznych jest niewłaściwe przyjmowanie i nagłe zaprzestanie leczenia.
Kortykosteroidy – możliwe efekty uboczne
Oto kilka najczęstszych działań niepożądanych:
- Leki te wpływają na układ odpornościowy. Dlatego zwiększa się Twoja podatność na infekcje, ponieważ wywierają one działanie immunosupresyjne.
- Ponadto mają również niekorzystny wpływ na mięśnie szkieletowe i mogą powodować miopatię, osteoporozę i martwicę kości.
- Mogą również wywoływać problemy żołądkowo-jelitowe, takie jak zapalenie trzustki i wrzody trawienny. Te dwa działania niepożądane występują najczęściej.
- Mogą także powodować nadciśnienie w wyniku zatrzymywania płynów wskutek niepożądanego działania na układ krążenia.
- Ponadto jednymi z najczęstszych działań niepożądanych kortykosteroidów są: trądzik, nadmierne owłosienie, rozstępy i wybroczyny.
- Również wahania nastroju, takie jak uczucie euforii, bezsenność, depresja i psychoza, to możliwe działania niepożądane z zakresu neuropsychiatrii. Objawy te mogą pojawić się podczas leczenia kortykosteroidami, są jednak mniej prawdopodobne i występują rzadziej.
- Mogą też wystąpić problemy okulistyczne, takie jak zaćma i jaskra.
- Poza tym istnieje zwiększone ryzyko problemów endokrynologicznych i metabolicznych. Do tych ostatnich zalicza się także nietolerancję glukozy, cukrzycę, przyrost masy ciała i hiperlipidemię.
- Istnieje także zwiększone ryzyko zahamowania wzrostu ze względu na bliski związek kortykosteroidów z hormonem wzrostu. Obejmuje to między innymi zahamowanie czynności osi podwzgórze-przysadka-nadnercza.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Warrington, T. P., & Bostwick, J. M. (2006). Psychiatric adverse effects of corticosteroids. Mayo Clinic Proceedings. https://doi.org/10.4065/81.10.1361
- Grau, P. S. (2006). Corticoides tópicos. Actualización. Medicina Cutanea Ibero-Latino-Americana.
- Jares, E., & Pignataro, O. (2002). Mecanismos moleculares de acción de los corticoides. Archivos de Alergia e Inmunología Clínica.
- Lipworth, B. J. (1999). Systemic Adverse Effects of Inhaled Corticosteroid Therapy. Archives of Internal Medicine. https://doi.org/10.1001/archinte.159.9.941
- Frew, J. W., & Murrell, D. F. (2012). Corticosteroid Use in Autoimmune Blistering Diseases. Immunology and Allergy Clinics of North America. https://doi.org/10.1016/j.iac.2012.04.008
