Co to jest terapia narracyjna i do czego służy?

Terapia narracyjna ma na celu budowanie alternatywnych historii, które przybliżają ludzi do ich celów i pragnień. Wyjaśnimy Ci to szczegółowo poniżej.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Maria Fatima Seppi Vinuales.

Ostatnia aktualizacja: 09 lutego, 2023

Terapia narracyjna to styl psychoterapii, którego celem jest „wzmocnienie” osoby w przeformułowaniu jej narracji w bardziej współczujący sposób. Polega na uświadomieniu sobie, jak historie opowiadane przez całe życie wpływają na samopoczucie i postrzeganie siebie.

Ogólnie rzecz biorąc, każdemu doświadczeniu i interakcji nadaje się znaczenie, które wpływa na to, jak ktoś widzi siebie i świat. Na tej podstawie ten model terapeutyczny proponuje tworzenie historii, które mogą wzmocnić Twoją samoocenę. W konsekwencji Twoje życie zawodowe, relacje i umiejętności się poprawią. Chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat?

Czym jest terapia narracyjna?

Terapia narracyjna jest pomysłem Michaela White’a i Davida Epstona. Rozwinęła się wraz ze zmianami, jakie dokonały się w dziedzinie terapii rodzin i terapii systemowej w latach 80. i 90. XX wieku. Jeden z jej najważniejszych elementów dotyczy idei, że osoba nie jest sama, ale zawsze istnieje w pewnym kontekście.

White i Epston zainteresowali się sposobem, w jaki opowiadamy sobie historie życia i wyrażamy naszą tożsamość. Wierzyli, że poprzez takie historie nie tylko opisujemy swoje życie, ale je konstruujemy.

Stąd tak ważna jest znajomość znaczeń, wartości i przekonań stojących za takimi historiami. Znaczeń, które mają nie tylko indywidualne zakotwiczenie. W dużym stopniu zależą od kontekstu i środowiska społecznego.

Terapia narracyjna to terapia konwersacyjna charakteryzująca się wspólną pracą terapeuty i osoby (współautora) w konstruowaniu nowych historii. Takie podejście oparte na współpracy skupia się przede wszystkim na celu, jaki chce się osiągnąć.

Opiera się na założeniu, że osoba ma wystarczające zasoby i umiejętności, a rola terapeuty polega na towarzyszeniu lub prowadzeniu osoby na ścieżce do wiedzy.

Ma silne podstawy w konstrukcjonizmie społecznym. Postuluje, że przekonania, idee, wartości, normy, praktyki i dyskursy w rzeczywistości nie istnieją jako takie. Stanowią raczej konstrukcjami, na których się pozycjonujemy, aby interpretować świat.

Terapia narracyjna i jej podstawowe zasady

W celu konstruowania nowych lub alternatywnych narracji terapia ta opiera się na różnych zasadach i narzędziach. Poniżej wymienimy najważniejsze z nich.

Metafory narracyjne

Historie, które opowiadamy, to wybór zsekwencjonowanych wydarzeń, które wiążą się ze sobą w czasie. Te narracje dają nam pewne poczucie siebie i naszego otoczenia, a także służą jako punkt odniesienia dla przyszłych działań.

Jednak każda historia oddaje tylko jeden ze sposobów przedstawienia rzeczy. Dlatego terapia narracyjna zaprasza do tworzenia alternatywnych narracji, które zawierają wcześniej pominięte aspekty lub szczegóły.

Nazwanie problemu

W pierwszych sesjach narrację zwykle prezentuje się w sposób bardziej nieuporządkowany, jako kaskadę różnych epizodów. Jednakże, gdy osoba zaczyna wyrażać siebie, powoli porządkuje ten przepływ wydarzeń.

W tym momencie terapeuta próbuje nakłonić pacjenta do nazwania lub zdefiniowania tego, co mu dolega. Można to zrobić za pomocą słowa lub krótkiego zdania. Ma to na celu „uzewnętrznienie problemu”, które stanowi kolejną z zasad terapii.

Nadając nazwę, należy zadbać o kilka aspektów związanych z językiem. Istotne jest, aby pacjent wybrał słowa, które najlepiej opisują sytuację (aby te słowa nie były narzucone). Ponadto słowa nie powinny wzmacniać sytuacji, która podtrzymuje problem. Na tym etapie terapeuta, udzielając informacji zwrotnej, powinien posługiwać się językiem pacjenta.

Eksternalizacja problemu

Strategia ta ma na celu uczynienie problemu bardziej konkretnym i łatwiejszym do opanowania. Celem jest depatologizacja pacjenta, czyli wydobycie go z zakotwiczenia w diagnozie lub etykiecie, jaką często sam stworzył.

Eksternalizację stosuje się jako technikę pozwalającą ludziom zdystansować się od konfliktu i nie uznawać go za nieodłączny element ich osobowości. W ten sposób, stawiając problem na zewnątrz, zaczynamy osłabiać wyobrażenie o sobie jako o „słabym”, „zepsutym” lub „bezużytecznym ”.

Uwzględnienie kontekstu i okoliczności

Problemy i historie nie pojawiają się w próżni, ale w określonym kontekście społecznym i historycznym, w którym występują różne relacje władzy.

Uwzględnienie tych okoliczności, sformułowanie ich w sposób wyraźny i podzielenie się nimi z drugą osobą pomaga zrozumieć, że wiele sytuacji bezpośrednio się z nimi wiąże. To z kolei pomaga złagodzić ciężar winy.

Na przykład obsesja na punkcie szczupłych i smukłych ciał ma swoje podłoże w kulturze, która stale wzmacnia te myśli. Terapeuta prowadzi pacjenta, aby pomóc mu zrozumieć wagę tych idei.

Pytanie o skutki problemu

Następnie terapeuta pomaga pacjentowi określić, w jaki sposób problem wpłynął na jego życie. Na przykład, jakie poglądy, lub „głosy” sprawiły, że się pojawił. Jakie były jego początki i kontekst, w którym wyniknął?

Z drugiej strony zachęca się również osobę do głębszego zbadania swojego problemu i określenia, jaką rolę odegrała w jego utrzymywaniu. Są to tak zwane „pytania o wzajemny wpływ”.

Tożsamość ma charakter społeczny

Terapia narracyjna opiera się na poglądach konstruktywistycznych lub poststrukturalistycznych. Uważa, że tożsamość nie jest czymś, co musimy odkryć w sobie. To nie jest „odkrycie” ani coś ustalonego, ale wręcz przeciwnie, White stwierdził, że ma charakter relacyjny i kontekstowy.

Otwiera to szereg możliwości, w których osoba ma zdolność konstruowania swojej „tożsamości intencjonalnej”, skupiając się na swoich pragnieniach, motywacjach, przekonaniach itp.

Do czego służy terapia narracyjna?

Terapia narracyjna może być stosowana w pracy indywidualnej, rodzinnej, w pomocy dla par i społeczności. Chociaż ustalono ramy robocze i przestrzega się poufności, istnieje pewna elastyczność uzgadniana z pacjentem.

Poprzez „dekonstrukcyjne słuchanie” terapeuta wykorzystuje luki lub niejasności w historii, aby wydobyć na światło dzienne te aspekty, które były słabo zbadane lub zignorowane i które mogą ułatwić stworzenie nowej wersji historii.

W ten sposób terapia pomaga odwrócić dominujące dyskursy postulowane jako jedyne i niezmienne prawdy. Zachęca pacjentów do skonstruowania wersji historii bardziej zgodnej z ich celami i pragnieniami.

Jakie zalety ma terapia narracyjna?

Wśród wielu korzyści, terapia narracyjna pozwala na zbudowanie alternatywnej historii, otwierając inne, bardziej funkcjonalne i zdrowe, ścieżki i możliwości.

Z drugiej strony, w wyniku eksternalizacji, ludzie mogą oddzielić się od problemu i skupić na swoich zasobach i zdolnościach oraz na tym, co mogą zrobić, aby zmienić sytuację, która ich dotyka.

Koncentrując się na problemie w odniesieniu do jego kontekstu, umożliwia im skonstruowanie nowego spojrzenia na ten problem. Podobnie, wzmacnia się samoświadomość, a osoba czuje się silniejsza.

To problem jest problemem, NIE osoba

Jest to jedna z kluczowych zasad, na których opiera się terapia narracyjna. Dlatego wykorzystuje eksternalizację, aby wyeliminować stygmatyzujący efekt niektórych etykiet.

Ten model psychoterapii zakłada, że znaczenie wydarzenia nie jest „produktem umysłu”, ale konstrukcją. Z tego punktu wyjścia zaczyna się zmiana.

Nowa narracja poszerza wersje tego samego wydarzenia i pozwala każdej osobie odzyskać proaktywną i główną rolę w różnych decyzjach w jej życiu.