Co to jest ciśnieniowe zapalenie ucha środkowego i jak można je wyleczyć?

Ciśnieniowe zapalenie ucha środkowego dotyczy zmian chorobowych w uchu środkowym spowodowanych skokami ciśnienia. Zwykle mamy z nim do czynienia w trakcie podróży lotniczych. W większości przypadków ból powodowany przez to schorzenie nie jest zbyt dotkliwy i znika samoczynnie wkrótce po wyjściu z samolotu.

Napisane i zweryfikowane przez lekarz Karina Valeria Atchian.

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Wzrost liczby międzynarodowych podróży lotniczych powoduje, że coraz więcej osób musi radzić sobie ze zmieniającym się ciśnieniem powietrza w kabinie samolotu. Ciśnienie powietrza w kabinie samolotu jest niższe niż te, z którym mamy do czynienia na poziomie morza, w wyniku czego może wywołać sytuację znaną jako ciśnieniowe zapalenie ucha środkowego.

Według raportu Międzynarodowego Stowarzyszenia Transportu Lotniczego  (IATA) opublikowanego w 2019 roku, całkowita liczba pasażerów na całym świecie w 2018 roku wyniosła 4,3 mln. Wielu z nich odczuwa dyskomfort w uchu środkowym, który pojawia się, gdy samolot szybko wznosi się, aby osiągnąć wysokość przelotową lub podczas zniżania się przed lądowaniem.

W większości przypadków ten dyskomfort jest jedynie chwilowy, ale inni ludzie nie są w stanie w szybki i naturalny sposób zrównoważyć zmian ciśnienia w uchu środkowym. Zjawisko to określane jest jako ciśnieniowe zapalenie ucha środkowego.

Poświęć chwilę na lekturę naszego dzisiejszego artykułu, aby dowiedzieć się, co to jest i jak wyleczyć ten problem.

Czym dokładnie jest ciśnieniowe zapalenie ucha środkowego?

Ciśnieniowe zapalenie ucha środkowego dotyczy zmian chorobowych w uchu środkowym spowodowanych skokami ciśnienia. Zwykle mamy z nim do czynienia w trakcie podróży lotniczych. W większości przypadków ból powodowany przez to schorzenie nie jest zbyt dotkliwy i znika samoczynnie wkrótce po wyjściu z samolotu.

Ten stan jest również znany jako barotrauma lub barotitis media. Jak wspomnieliśmy powyżej, jest to brak równowagi ciśnienia w uchu środkowym, który powoduje ból, a nawet uraz ciśnieniowy ucha. Zdarza się on częściej u dzieci, niż u osób dorosłych.

Aby lepiej zrozumieć ten problem, musimy najpierw odnieść się do kilku ogólnych pojęć dotyczących ucha, które pomogą nam zrozumieć, jak zapobiegać temu schorzeniu lub je leczyć.

Ogólnie rzecz biorąc ciśnieniowe zapalenie ucha środkowego wpływa na ucho środkowe, wywołując ból, a nawet zawroty głowy.

Na jakiej zasadzie funkcjonuje ucho środkowe?

Ucho środkowe to przestrzeń wypełniona powietrzem, oddzielona od zewnątrz dwiema strukturami. Z jednej strony mamy błonę bębenkową, czyli popularny bębenek, a z drugiej trąbkę słuchową (trąbkę Eustachiusza). Ten ostatni organ oddziela ucho środkowe od okolicy gardła.

Ciśnienie wewnątrz ucha środkowego musi być takie samo jak w otaczającym nas środowisku, aby błona bębenkowa odpowiednio wibrowała i spełniała swoją funkcję w procesie słyszenia. W momentach, kiedy ziewamy lub połykamy coś, trąbka Eustachiusza na chwilę się otwiera, co powoduje przepływ powietrza przez nią, równoważąc w ten sposób ciśnienie powietrza.

Kiedy trąbka Eustachiusza nie działa prawidłowo, wówczas powstają różnice ciśnień między uchem środkowym a środowiskiem zewnętrznym. Może to prowadzić do zjawiska określanego jako ciśnieniowe zapalenie ucha środkowego.

Najczęstszą przyczyną tego schorzenia jest latanie samolotem. Jednak są też inne czynniki. Takie jak na przykład nurkowanie, wspinaczka czy korzystanie z komór hiperbarycznych.

Co dzieje się w trakcie lotu samolotem?

Samoloty komercyjne mają kabiny o takim samym ciśnieniu, jakie panuje między wysokościami od 2 500 do 3500 metrów. To mniej niż ciśnienie panujące na poziomie morza. Gdy samolot wznosi się i opada, zmienia się też ciśnienie atmosferyczne. A w konsekwencji jego poziom w uchu środkowym również musi się zmieniać.

Ta zmiana powinna być stopniowa i zrównoważona. Szczególnie jeśli w międzyczasie normalnie przełykamy. Powietrze będzie wtedy samorzutnie przemieszczać się do lub z ucha środkowego przez trąbkę Eustachiusza.

Jednak gdy tak się nie dzieje, nierówne ciśnienie powoduje ucisk i rozciąganie błony bębenkowej, powodując ból i w skrajnych przypadkach nawet utratę słuchu.

W błonie bębenkowej może wystąpić siniak lub krwawienie. W uchu środkowym może również pojawił się płyn. A w najgorszych przypadkach może dojść do pęknięcia błony bębenkowej . Występuje uczucie napięcia w uchu i osoba cierpiąca na ten problem może odczuwać szum w uszach.

Co zrobić, gdy wystąpi u Ciebie ciśnieniowe zapalenie ucha środkowego?

Większość łagodnych urazów ucha goi się samoistnie z czasem, w tym też pęknięcie błony bębenkowej. Zależy to jednak od powrotu do normy trąbki Eustachiusza. Słuch zwykle również wraca wtedy do zdrowia.

W niektórych przypadkach lekarz może przepisać doustne leki zmniejszające przekrwienie, leki przeciwhistaminowe, a nawet antybiotyki. Wszystko to pomoże utrzymać trąbkę Eustachiusza w odpowiedniej kondycji. Z kolei stosowanie leków przeciwbólowych również pomoże zmniejszyć ból.

W kilku sytuacjach może dojść do przetoki. Jest to nieprawidłowa komunikacja między uchem środkowym a wewnętrznym, która powoduje między innymi zawroty głowy. W takich nagłych przypadkach specjalista otolaryngolog musi ocenić taki przypadek, aby określić potencjalną potrzebę przeprowadzenia operacji chirurgicznej.

Myringotomia (małe nacięcie chirurgiczne wykonane w błonie bębenkowej) i tympanostomia (umieszczenie rurki w błonie bębenkowej) pomagają zapobiegać ciśnieniowemu zapaleniu ucha środkowego i równoważą poziom ciśnienia. Są to zabiegi używane również na potrzeby leczenia tego problemu, ponieważ pomagają odprowadzać płyny wysiękowe.

Podróże lotnicze są główną przyczyną powodująca ciśnieniowe zapalenie ucha środkowego, ponieważ zmiany ciśnienia wpływają negatywnie na ucho środkowe.

Jakie środki ostrożności możemy podjąć podróżując samolotem?

Jeśli podróżujemy samolotem, możemy pomóc zrównoważyć ciśnienie podczas wznoszenia się i schodzenia do lądowania, aby ograniczyć dyskomfort lub urazy. Jest to możliwe przy użyciu dowolnej z następujących metod:

• Ziewanie lub łagodne wykonywanie manewru Valsalvy, czyli pewnego wysiłku wydechowego przy zamkniętych drogach oddechowych.
• Częste żucie gumy i przełykanie.
• Jedzenie kwaśnych cukierków.
• Niemowlęta mogą ssać butelkę lub smoczek.
• Czasami przed lotem można doustne środki zmniejszające przekrwienie, leki przeciwhistaminowe i aerozole do nosa, o ile zostały nam one przepisane przez lekarza.
• Eksperci zaprojektowali zatyczki do uszu mające na celu zmniejszyć negatywne skutki zmian ciśnienia, ale ich rzeczywiste korzyści nie zostały jeszcze udowodnione.

Jeśli zamierzasz często latać samolotem, zalecamy wizytę u pediatry lub laryngologa w celu uzyskania porady. Zapobieganie ciśnieniowemu zapaleniu ucha środkowego, zwłaszcza u osób z alergią lub przechodzących jakąś infekcję, jest kluczem do poprawy samopoczucia podczas lotu.