4 oznaki uzależnienia od zakupów

Napisane i zweryfikowane przez lekarz Leonardo Biolatto.

Ostatnia aktualizacja: 27 maja, 2022

Sygnały, że jesteś zakupoholikiem, pojawiają się zwykle w postaci postępującego przymusu nabywania nowych, także niepotrzebnych rzeczy, z którego często nie zdajemy sobie sprawy. Istnieją jednak sposoby, aby wykryć początkowe oznaki uzależnienia od zakupów i szybko szukać pomocy.

Zauważenie, że jesteś uzależniony/na od zakupów, jest trudnym procesem, jeśli nie wiesz wystarczająco dużo o tym zaburzeniu. Ogólnie rzecz biorąc, gdy pojawia się uzależnienie, pacjent jest ostatnim, który zauważa, że z czego wynikają jego działania.

Zakupoholizm to kompulsywny sposób zakupu towarów, a nawet usług. Najczęściej są to typowe produkty konsumenckie, które nie są wyraźnie użyteczne i które reklamuje się jako „konieczne” po posiadania.

To zupełnie normalne, że musimy dokonywać zakupów, aby zaspokoić logiczne potrzeby codzienne. Gorzej jednak, jeśli rozwiniemy uzależnienie od tego procederu, które sprawia, że tracimy kontrolę w konsumpcji.

Ponadto temu procesowi może towarzyszyć frustracja, gdy nie mamy tego, co chcemy mieć, albo później poczucie winy z powodu kolejnych niepotrzebnie wydanych pieniędzy.

Chociaż dzisiejsze społeczeństwo określa się mianem konsumpcyjnego, mającego tendencję do zbędnego wydawania, nie wszyscy ludzie są podatni na rozwój takich zachowań. Większą podatność zaobserwowano wśród osób, które są bardziej kompulsywne, mają niewielką tolerancję na frustrację lub zbyt niskie poczucie własnej wartości.

Jaki jest typowy profil osoby uzależnionej od zakupów?

Każdy może być uzależniony od zakupów, chociaż scharakteryzowano już typ pacjenta najbardziej podatnego to zaburzenie. Ogólnie rzecz biorąc, to zazwyczaj młoda kobieta z łatwym dostępem do Internetu.

Według globalnych szacunków w krajach rozwiniętych kobiety częściej cierpią na ten problem niż mężczyźni. Można również zauważyć, że spędzają więcej czasu na wyborze produktu, bez dokonywania natychmiastowych zakupów pierwszej rzeczy, którą znajdą, co jest powszechne wśród mężczyzn.

Wiek tych uzależnionych średnio waha się od 20 do 65 lat. Seniorzy wydają się zmniejszać swoje nawyki zakupowe i być bardziej surowi w konsumpcji.

Internet znacząco zmienił formę tego zjawiska i spowodował jego eksplozję. Łatwość, z jaką wirtualne sklepy, pełne gratisów, „niezwykłych” ofert, promocji i natychmiastowych przesyłek, docierają do klientów, nasiliła przymus kupowania.

Chociaż zjawisko przesadnego kupowania w sklepach fizycznych, tradycyjnych, istnieje, to właśnie nabywanie online stanowi normę u osób z tym zaburzeniem. Taka forma zapewnia również pewną anonimowość, co pozwala uniknąć wstydu związanego regularną obecnością w danym miejscu i „odkrywania” produktów.

Oznaki uzależnienia od zakupów

Istnieje wiele sygnałów, znaków i zachowań, które mogą ostrzegać o pojawiającym się uzależnieniu od zakupów. Poniżej znajdziesz ich listę z wyjaśnieniem:

• Niekontrolowane pragnienie zakupu – uzależnienie od zakupów jest formą wewnętrznego przymusu. Osoba chce mieć nowy produkt i to tak szybko, jak to tylko możliwe. Pojawia się przy tym poczucie lęku – objaw, który możemy zidentyfikować jako towarzyszący zaburzeniu.
• Utrata kontroli – cechą wszystkich uzależnień jest odczuwana przez pacjenta trudność w utrzymaniu samokontroli. To sygnał, że jesteś uzależniony od zakupów – jeśli nie możesz przestać wydawać ani ograniczyć liczby przedmiotów, które w końcu kupujesz.
• Wpływ uzależnienia na życie – innym objawem uzależnień jest to, że wpływają one na różne aspekty życia pacjenta. To nie jedynie zwyczaj, który ogranicza się do danego momentu dnia, ale coś, co wpływa holistycznie na rodzinę, pracę i życie społeczne uzależnionej osoby.
• Frustracja, kiedy nie możesz czegoś kupić – zdenerwowanie, niepokój i drażliwość pojawiające się, kiedy nie można kupić rzeczy, jaką chce się nabyć, to jasne oznaki uzależnienia od zakupów. To normalne, że martwisz się, kiedy nie udaje ci się osiągnąć jakichś zamierzeń. Ale jeśli frustracja z tego powodu jest wyrażona lub odczuwana nadmiernie, to może być sygnał, że to patologiczna reakcja.

Porady dla uzależnionych od zakupów

Zakupoholizm to uzależnienie i jako takie opiera się na podejściu psychologicznym w schemacie terapeutycznym. Stosowanie leków może być uzasadnione, jeśli istnieją bardzo silne oznaki lęku lub depresji – wówczas musi zaingerować psychiatra.

Pod względem psychoterapii preferuje się techniki relaksacji i modyfikacji zachowania. Celem jest zwiększenie kontroli nad impulsami i uniknięcie sytuacji, które mogą sprzyjać kompulsywnemu kupowaniu.

Jeśli chodzi o modyfikację zachowania, kluczowe znaczenie ma zaangażowanie osób trzecich. Można np. wybrać nauczyciela zakupu, który zarządza pieniędzmi i który doradza w sprawie przedmiotów, które są uważane za konieczne i tych, które są zbędne.

Uzależnienie od zakupów to nie żart

Chociaż wydaje się, że kupowanie może być swoistą rozrywką, i wielu z nas jest przyzwyczajonych do wydawania pieniędzy na nieistotne rzeczy, należy zrozumieć, że zakupoholizm jest zaburzeniem psychicznym.

Jako takie zasługuje na opiekę i leczenie w przypadkach, które tego wymagają. Konsekwencje przymusu kupowania dla rodziny, życia zawodowego uzależnionej osoby są znacznie bardziej poważne, niż może się wydawać.