Tanoreksja - kiedy uzależniamy się od opalania?

Tanoreksja jest problemem psychologicznym i behawioralnym, który może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, w tym raka skóry. Jest ona definiowany jako uzależnienie od opalania, które prowadzi do rozwoju ryzykownych zachowań.

Napisane i zweryfikowane przez lekarz Leonardo Biolatto.

Ostatnia aktualizacja: 27 maja, 2022

Tanoreksja to nałogowe pragnienie opalania się lub pozostania opalonym. Przez długi czas uważano ją po prostu za zachowanie ekscentryczne, ale nie klasyfikowano jej jako uzależnienie lub zaburzenie. Jednak badanie przeprowadzone w 2005 roku przez grupę dermatologów zmieniło postrzeganie tego problemu.

Dzisiaj tanoreksja jest traktowana jako uzależnienie, ponieważ spełnia wszystkie tego kryteria.

Badanie z 2005 r. sugeruje, że osoby, które angażują się w tego typu zachowania, mają podobne wzorce zachowań do innych form uzależnienia, takich jak alkoholizm.

Późniejsze badania kontynuowano w tym samym kierunku, określając możliwe przyczyny tanoreksji, o czym opowiemy w tym artykule.

Chcemy zaznaczyć jednak, że to kompulsywne pragnienie opalania się i opalenizny jest nie tylko modnym trendem, ani wyłącznie estetyczną obsesją bez konsekwencji. Problem wykracza znacznie dalej.

Tanoreksja

Aby to osiągnąć, opalają się na zewnątrz (na słońcu) lub wystawiają się na działanie sztucznego światła w solarium. Jednak nigdy nie są zadowoleni z odcienia skóry, jaki otrzymują. Osobom o tym zaburzeniu zawsze czegoś brakuje.

Nie ma pełnej zgodności między ekspertami co do tego, czy jest to odrębne zaburzenie psychiczne, czy też jest to forma cielesnego zaburzenia dysmorficznego (BDD).

Są też tacy, którzy twierdzą, że należy tanoreksję zakwalifikować jako zespół, ponieważ istnieją aspekty tego problemu, które nie mają jeszcze wystarczających dowodów naukowych.

• Osoby cierpiące na ten problem nie biorą pod uwagę konsekwencji, które mogą wynikać z ciągłej ekspozycji na słońce czy na promienie UV.
• Cierpią z powodu obsesyjnej potrzeby opalania swojej skóry, a ewentualne zagrożenia dla zdrowia nie przekonują ich do umiarkowanego zachowania.

Tanoreksja jest definiowana jako obsesyjna potrzeba bycia opalonym, poszukiwania coraz ciemniejszych odcieni skóry. Mówi się też, że tanoreksję zalicza się do zaburzeń osobowości wynikających z kultu własnego ciała.

Kogo najczęściej dotyczy ten problem? Do niedawna z tanoreksją borykały się najczęściej kobiety w średnim wieku. Dziś wiemy jednak, że problem dotyczy też nierzadko młodych dziewcząt. Oczywiście może spotkać też mężczyzn. 

Tanoreksja – Objawy i przyczyny

Dzieje się tak, ponieważ ekspozycja na promienie UV powoduje uwalnianie endorfin i opioidów w organizmie. Brzmi znajomo, w kontekście innych używek i uzależnień? 

Endorfiny są chemikaliami mózgu, które łagodzą ból i wywołują uczucie euforii. Są one naturalnie wydzielane z podwzgórza i przysadki mózgowej, ale występują tylko w przypadku stresu emocjonalnego lub fizycznego, który obejmuje sytuacje intensywnego bólu lub wysiłku, podniecenia i orgazmu.

To właśnie odczuwane dobre samopoczucie jest przyczyną dalszego uzależnienia. Tanoreksja odczuwa wycofanie się po pozbawieniu go kąpieli UV. Różnica między osobą lubiącą słońce a tanoreksykiem polega na tym, że ten ostatni wykazuje następujące objawy:

• Kompulsywne pragnienie uzyskania opalenizny i ciągła frustracja z powodu nie uzyskania wystarczająco ciemnego koloru skóry.
• Przekonanie, że ich skóra jest jaśniejsza, niż jest w rzeczywistości.
• Lęk przed możliwością utraty opalenizny, którą do tej pory osiągnąłeś.
• Przedwczesne starzenie się skóry.
• Oparzenia, które próbują zamaskować makijażem.
• Niepokojące zachowanie.

Stan skóry tanorektyków pogarsza się w bardzo szybkim tempie. Pamiętajmy też, że według niektórych badań nawet 90 proc. nowotworów skóry może mieć swoje źródło w tym zaburzeniu. Najgroźniejszy z nich, czerniak, jest śmiertelny.

Według niektórych badań nawet  90 proc. nowotworów skóry właśnie tutaj ma swoje źródło. Najgroźniejszy z nich, czerniak, jest śmiertelny.

Skutki tanoreksji

Rozsądna ekspozycja na słońce ma pozytywny wpływ na stany depresyjne i poprawia wizualną fotopercepcję, a także metabolizm witaminy D.

Z drugiej strony, przy nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne, pojawiają się różne problemy zdrowotne.

• Przede wszystkim w ten sposób przyspieszamy starzenie się skóry i sprzyjamy jej wysuszaniu.
• Mogą wystąpić również oparzenia i różne formy nowotworów skóry.
• Nadmierne nasłonecznienie powoduje m.in. obrażenia oczu, zmiany immunologiczne, uszkodzenie DNA i powstawanie wolnych rodników.
• Z psychologicznego punktu widzenia, uzależnienie generuje większe poczucie niepewności i braku autonomii.
• Pogłębia lęk, zmniejsza tolerancję na frustrację i często negatywnie wpływa na relacje społeczne.

Co możemy zrobić, aby tego uniknąć?

Najczęściej osoby z tanoreksją nie przyjmują do wiadomości, że mają problem. To typowe dla osób uzależnionych. Często konsultują się z lekarzem w sprawie oparzeń na skórze lub innych problemów zdrowotnych wynikających z ich nadmiaru, ale bezwzględnie nie przyznają się do tego, co jest przyczyną.

Tanorektyk zawsze uważa się za bladego, nawet jeśli jego skóra jest już niezwykle ciemna i widoczne są oparzenia.

Podsumowanie

Podejście to powinno polegać na konsultacji z pracownikiem służby zdrowia, ze specjalistą od zdrowia psychicznego w celu ustalenia przyczyn, które powodują takie zachowanie.

Najczęściej występują problemy z samoakceptacją, ale można je leczyć przy pomocy wykwalifikowanego wsparcia. Niezbędne będzie też wsparcie najbliższych.