Zapalenie osierdzia: objawy, przyczyny i leczenie

Objawy cechujące zapalenie osierdzia są bardzo podobne do symptomów zawału serca. Jednak ten problem rozwiązuje się w zasadzie samoistnie i w większości przypadków wymaga zastosowania tylko zwykłych środków przeciwbólowych. W bardzo rzadkich przypadkach niezbędne będzie podjęcie jakikolwiek dalszych kroków.

Zapalenie osierdzia odnosi się do worka osierdziowego, czyli błony w kształcie worka otaczającej serce. Ta membrana ma dwie warstwy, między którymi znajduje się niewielka ilość płynu. Pełni on rolę środka smarnego dla dwóch warstw umożliwiając im przesuwanie wzajemnie się tam i z powrotem.

Kiedy u danej osoby objętość tego płynu wzrasta ponad miarę, stan ten określany jest jako zapalenie osierdzia. Nadmierna ilość płynu osierdziowego może na przykład ograniczyć przepustowość serca i upośledzić jego funkcje.

Jednak w większości przypadków zapalenie osierdzia nie powoduje większych problemów ze zdrowiem i zwykle ustępuje samo, bez konieczności dedykowanego leczenia. Należy jednak pamiętać, że najpoważniejsze przypadki tego schorzenia wymagają jednak zastosowania terapii medycznych, a nawet operacji w najrzadszych, lecz ciężkich przypadkach.

Zapalenie osierdzia dotyczy głównie mężczyzn w wieku od 20 do 50 lat. Są wśród nich także przypadki, których nie można wyleczyć tradycyjnymi metodami, dlatego też w takiej sytuacji chirurg po prostu usuwa całe osierdzie. Nie prowadzi to jednak do dalszych, poważnych konsekwencji.

Objawy cechujące zapalenie osierdzia są ogólnie rzecz biorąc bardzo podobne do symptomów zawału serca. Jednak ten problem rozwiązuje się w zasadzie samoistnie i w większości przypadków wymaga zastosowania tylko zwykłych środków przeciwbólowych. W bardzo rzadkich przypadkach niezbędne będzie podjęcie jakikolwiek dalszych kroków.

Zapalenie osierdzia i jego rodzaje

Istnieją dwa rodzaje zapalenia osierdzia: ostre i przewlekłe. Oto ich cechy charakterystyczne:

• Ostre zapalenie osierdzia ma zazwyczaj nagły początek, który trwa krócej niż sześć tygodni i ze względną częstością prowadzi do wystąpienia wysięku osierdziowego. Objawy tego schorzenia są bardzo podobne do zawału serca. Tylko niewielki odsetek pacjentów ma nawroty w takim przypadku.
• Przewlekłe zapalenie osierdzia powstaje w wyniku pogrubienia osierdzia lub nagromadzenia sporych ilości płynu osierdziowego. Trwa ono ponad sześć tygodni i może prowadzić do niewydolności prawej komory serca. Powoduje także charakterystyczny obrzęk w okolicy brzucha, okolicy przedsionkowej i w kostkach.

Ponadto przewlekłe zapalenie osierdzia występuje wtedy, gdy włóknista tkanka tworzy się wokół serca, uciska je i zwiększa ciśnienie w żyłach, które przenoszą do niego krew. Tak więc płyn osierdziowy przestaje krążyć i gromadzi się w innych częściach ciała.

Przyczyny wywołujące zapalenie osierdzia

W około 80% przypadków niemożliwe jest dokładne ustalenie przyczyny powodującej zapalenie osierdzia. Jednak bardzo często jego pochodzenie jest wynikiem pewnego rodzaju infekcji. Lekarze twierdzą, że bardzo prawdopodobnym powodem może być bliżej nieokreślona infekcja wirusowa.

Może także wystąpić infekcja bakteryjna, ale w mniejszym stopniu. Zapalenie osierdzia bardzo rzadko może być spowodowane infekcją grzybiczą. Ponadto istnieje wiele przypadków, w których zapalenie osierdzia pojawia się wraz z jedną z następujących chorób:

• Choroby autoimmunologiczne
• Rak, w tym białaczka
• AIDS
• Niewydolność nerek
• Niedoczynność tarczycy
• Gruźlica
• Gorączka reumatyczna

W innych przypadkach jest to bezpośredni wynik zawału serca lub operacji serca. Zapalenie osierdzia może być też spowodowane urazem w okolicy klatki piersiowej. Czasami choroba ta może wywodzić się zapalenia mięśnia sercowego, radioterapii klatki piersiowej lub stosowania niektórych leków.

Objawy i postawienie właściwej diagnozy

Typowy objaw ostrego zapalenia osierdzia jest bardzo niepokojący i wiąże się ze sporym dyskomfortem u osoby chorej. Czuje ona wtedy coś w rodzaju przeszywającego ból po lewej stronie klatki piersiowej, tuż za mostkiem.

Jednak niektórzy ludzie odczuwają wtedy jedynie łagodny i stały ból. Inne osoby zgłaszają natomiast odczuwanie ucisku w klatce piersiowej o różnym natężeniu. Jak widać, wszystko zależy zatem od indywidualnego przypadku.

Wiele razy ludzie odczuwają również ból w lewym ramieniu i szyi. Dyskomfort jest zwykle bardziej intensywny, gdy kaszlą, głęboko oddychają lub tuż przed snem. Objawy stają się mniej dotkliwe, gdy osoba chora siada lub pochyla się trochę do przodu.

Ból w klatce piersiowej jest zwykle dominującym objawem w przypadkach przewlekłego zapalenia osierdzia, ale mogą występować inne ostre objawy, takie jak:

• Palpitacje serca
• Lekka gorączka
• Kaszel
• Obrzęk nóg
• Zawroty głowy
• Nudności
• Uczucie słabości
• Zmęczenie

Metody leczenia zapalenia osierdzia

Łagodniejsze przypadki tej choroby zwykle ustępują same. Jednak gdy lekarz wykryje zapalenie osierdzia, najprawdopodobniej zaleci wtedy objawowe leczenie farmakologiczne. Zwykle składa się ono z leków przeciwbólowych, które mogą poradzić sobie z tym bólem i zmniejszyć jednocześnie stan zapalny.

Lekarze mogą również przepisać kolchicynę, ponieważ redukuje ona stan zapalny i zapobiega nawrotom choroby. Jednak ten lek nie jest bezpieczny dla osób z chorobami wątroby lub nerek, albo też zażywających inne specyfiki wchodzące w interakcje z kolchicyną.

W najcięższych przypadkach, szczególnie jeśli istnieje podejrzenie tamponady serca, specjalista może spuścić płyn za pomocą procedury o nazwie perikardiocenteza. I na koniec trzeba wspomnieć, że ostatnią opcją, jednak bardzo rzadko stosowaną, jest operacyjne usunięcie osierdzia.