Wyczerpanie cieplne - kiedy jest niebezpieczne

Czym jest wyczerpanie cieplne? Jak je rozpoznać? Należy pamiętać, że czasami wskazania termometru nie odzwierciedlają rzeczywistego zagrożenia temperaturą, jaka utrzymuje się w otoczeniu.

Napisane i zweryfikowane przez chiropraktyk Iván Losada.

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Wyczerpanie cieplne jest stanem charakteryzującym się wysoką temperaturą ciała, jednak zawsze poniżej 40º C. Powstaje w bardzo gorącym otoczeniu, w połączeniu z wysoką wilgotnością i na skutek intensywnej aktywności fizycznej.

Może przekształcić się w tak zwany „udar cieplny”, który jest znacznie poważniejszym stanem, a nawet śmiertelnym zagrożeniem.

Ostatnia wielka fala upałów, która dotknęła Europę w 2003 roku, spowodowała ponad 35 000 zgonów w temperaturach przekraczających 46 stopni Celsjusza.

Jakie objawy daje wyczerpanie cieplne

Objawy wyczerpania cieplnego mogą być bardzo niespecyficzne. Dlatego pacjent może często nie odnosić się ich do tego, że odczuwa wyjątkowe ciepło, wilgotność, lub że dokonał dużego wysiłku fizycznego.

W badaniu fizykalnym zwykle stwierdza się temperaturę poniżej 40 ° C, a czasem nawet może być całkowicie normalna. Wynika to z mechanizmów kompensacyjnych, które uruchomił organizm, takich jak pocenie się.

Najczęstsze objawy to:

• Obfite pocenie się: blada i zimna skóra.
• Przyspieszony puls
• Skurcze mięśni
• Zdenerwowanie
• Słabość
• Zawroty głowy
• Ból głowy
• Nudności i wymioty
• Ciemny kolor moczu z powodu odwodnienia.

W przeciwieństwie do udaru cieplnego, w tym przypadku pacjenci zwykle utrzymują nienaruszony stan psychiczny, a zdezorientowanie lub utrata przytomności wysterują bardzo rzadko.

Niekiedy jednak mogą wystąpić objawy niedociśnienia ortostatycznego (zawroty głowy podczas nagłego wstawania).

Skąd się bierze wyczerpanie cieplne?

Można powiedzieć, że organizm człowieka nie jest w stanie utrzymać normalnej temperatury w otoczeniu o wyjątkowo wysokiej temperaturze, wilgotności i w trakcie dużego wysiłku fizycznego.

Oprócz wody, w trakcie obfitego pocenia się, tracimy niezbędne elektrolity, takie jak sód i potas. W konsekwencji, ich niedobór staje się przyczyną skurczów mięśni i tachykardii.

Należy pamiętać, że czasami wskazania termometru nie odzwierciedlają rzeczywistego zagrożenia wywołanego temperaturami otoczenia.

Temperatura, która nie jest zbyt wysoka, ale towarzyszy jej wysoki stopień wilgotności w powietrzu, może spowodować wyczerpanie cieplne w naszym organizmie.

Jest to tak zwany wskaźnik ciepła i mierzy on temperaturę powietrza oraz efekt wilgotności powietrza. Dlatego temperatury uważane normalnie za dopuszczalne mogą stać się niebezpieczne w niektórych sytuacjach i specyficznych warunkach.

Podobnie jak w wielu innych przypadkach, najlepszą terapią przeciw wyczerpaniu cieplnemu jest podjęcie środków zapobiegawczych. Prawo wymaga od firm dostosowania temperatur w obiektach pracy.

W biurach i miejscach pracy siedzącej wymagane temperatury oscylują miedzy 17 a 27º C. Jeżeli temperatura jest niższa lub wyższa od tego zakresu, uważa się ją za stres termiczny. Istnieje jednak luka prawna dotycząca pracy na zewnątrz budynku.

Ustawa o zapobieganiu ryzyku zawodowemu zobowiązuje firmy do unikania stresu termicznego za pomocą różnych środków. Na przykład wiele przedsiębiorstw dostosowuje harmonogramy czasu pracy w zimie i w lecie do godzin niższego ryzyka i warunków pozwalających na osiągnięcie lepszych wyników.

Sytuacje, które pogarszają rokowania osoby cierpiącej na wyczerpanie cieplne

• Otyłość
• Zaburzenia serca
• Niewydolność oddechowa
• Przyjmowanie niektórych leków. Chodzi miedzy innymi o antybiotyki, leki przeciwdrgawkowe, moczopędne, przeczyszczające, przeciwhistaminowe, zwężające naczynia krwionośne, beta-adrenolityki, leki przeciwdepresyjne i przeciwpsychotyczne, a także niektóre narkotyki, takie jak kokaina i amfetamina.

Nie tylko należy zwracać uwagę na pracowników. Wykonywanie sportów na świeżym powietrzu, takich jak jazda na rowerze, lekkoatletyka, turystyka itp – również może być ryzykowne.

Duży wysiłek fizyczny w nieodpowiednich godzinach i bez odpowiedniej ochrony może prowadzić do wyczerpania cieplnego.

Szczególną uwagę należy zwrócić na dzieci i osoby starsze, których układ termoregulacyjny nie jest tak wydajny. Dlatego te osoby są szczególnie podatne na wyczerpanie cieplne już nawet w niższej temperaturze i w krótszym czasie ekspozycji.

Środki zapobiegawcze

• Lekkie, luźne ubrania najlepiej w jasnych kolorach.
• Noszenie kapelusza, czapki lub parasola, aby unikać bezpośredniego kontaktu słońca z głową.
• Krem z filtrem przeciwsłonecznym o wystarczającym współczynniku ochrony w zależności od miejsca, pory roku i wskaźnika ultrafioletowego.
• Picie wystarczającej ilości wody i powtarzanie nawadniania w krótkich odstępach czasu. Aby sprawdzić, czy organizm jest odpowiednio nawodniony, warto obserwować kolor moczu. Jeśli jest jasny, nawodnienie może być prawidłowe, jeśli jednak jest ciemny, musimy pić więcej wody.
• Uzupełnianie elektrolitów, które organizm wydala wraz z wodą w procesie pocenia się. Pomocne mogą być napoje izotoniczne dla sportowców lub tak zwane lemoniady alkaliczne.
• Ograniczenie spożycia napojów pobudzających zawierających kofeinę: cola, kawa itp.
• Unikanie spożywania alkoholu, ponieważ powoduje on dodatkowe odwodnienie komórek.
• Ograniczenie ekspozycji na ciepło. W miarę możliwości powinniśmy zaplanować działania wymagające wysiłku fizycznego, zarówno sportowego, jak i pracy, w okresach mniejszego upału. Ważne jest również zaplanowanie przerw, które pozwolą nam przebywać w chłodniejszym miejscu przez kilka minut, zanim następnie wznowimy aktywność.
• Nigdy i pod żadnym pretekstem nie powinniśmy zostawiać dzieci w samochodzie w czasie upałów. Temperatura w pomieszczeniu zamkniętym może wzrosnąć o wiele stopni w bardzo krótkim czasie.

Jak postępować w przypadku wyczerpania cieplnego?

Jak postąpić w przypadku wyczerpania cieplnego:

• Musimy oddalić się od gorącego miejsca i poszukać chłodniejszego miejsca w cieniu.
• Możemy położyć się na podłodze i podnieść nogi, aby ułatwić powrót żylny do serca i perfuzję mózgu.
• Pozbądź się niepotrzebnego ubrania, rozepnij guziki pod szyją lub zdejmij inne uciążliwe części garderoby.
• Wskazane jest schłodzenie się w zimnej kąpieli lub pod prysznicem. Następnie nałóż mokre ręczniki na głowę, szyję i klatkę piersiową.
• Powoli nawadniaj organizm wodą lub napojami izotonicznymi.
• Pamiętaj, że objawy wyczerpania cieplnego mogą trwać nawet kilka dni. Nie ćwicz w tym czasie ani nie wystawiaj się na działanie ciepła, dopóki nie odzyskasz sił w pełni.

Jeśli po tych zaleceniach nie wyzdrowiejesz, temperatura ciała pozostanie wysoka, doznasz omdlenia lub napadów drgawkowych, musisz jak najszybciej wezwać pogotowie lub udać się do lekarza.

Zawsze powinniśmy zachowywać ostrożność wykonując zajęcia w warunkach, które mogą powodować wyczerpanie cieplne, i zawczasu podjąć niezbędne środki zapobiegawcze.