Uzależnienie od opioidów: dlaczego się rozwija?

Przejrzane i zatwierdzone przez: psycholog José Padilla.

Napisany przez Equipo Editorial

Ostatnia aktualizacja: 12 lipca, 2023

Uzależnienie od opioidów pojawia się z powodu działania układu dopaminergicznego w mózgu, tego samego, który jest odpowiedzialny za kontrolowanie stężenia dopaminy. Wytwarzane przez niego euforia oraz depresja oddechowa to główni sprawcy uzależnienia.

Uzależnienie od opioidów to prawdziwa epidemia naszych czasów, której początki datujemy na lata 80. ubiegłego wieku, gdy ludzie zaczęli powszechnie używać tego typu substancje. Musisz pamiętać, że uzależnienie dotyczy zarówno pacjentów, jak i lekarzy.

Ciągłe używanie takich substancji może prowadzić do rozwoju uzależnienia, którego główne cechy to odczuwanie silnej potrzeby do spożywania określonych substancji. Wiele osób traci umiejętność kontroli nad używaniem danych substancji mimo tego, że takie zachowanie ma szkodliwe konsekwencje.

Uzależnienie od opioidów to choroba chroniczna z częstymi nawrotami. Często prowadzi do znaczącego wzrostu prawdopodobieństwa śmierci.

Wybieranie opioidów jako podstawy terapii zawsze budzi sporo dylematów. Pojawiają się one podczas dokonywania oceny pozytywnego działania tych leków i porównywania go z ich negatywnymi skutkami — w tym uzależnieniem lub przedawkowaniem.

Oprócz tego należy podkreślić, że ryzyko rozwoju uzależnienia od opioidów wzrasta znacząco, gdy są one używane w celach rekreacyjnych, bez wskazań lekarskich. Nie ma znaczenia, czy dana osoba bierze małe czy duże dawki, czy też przyjmuje je w sposób inny niż zalecany. Ryzyko sięga zenitu, gdy przyjmuje się je razem z napojami alkoholowymi.

Co ciekawe, lekarze wykazywali się o wiele większą ostrożnością przepisując opioidy przed latami 80. Jednak niektóre osoby opublikowały artykuły bazujące na nielicznych dowodach naukowych, w których padały stwierdzenia, że takie leki są bezpieczne. Właśnie to doprowadziło do ich bezkrytycznego spożywania.

Uzależnienie od opioidów: jak się rozwija?

Spożywanie opioidów wywiera wpływ na układ dopaminergiczny w mózgu, który odpowiada za kontrolowanie stężenia dopaminy. Ta substancja uczestniczy w wielu procesach zachodzących w całym organizmie. Powtarzająca się stymulacja zmienia plastyczność mózgu.

Plastyczność mózgu to jedna z najważniejszych cech mózgu człowieka. To właśnie ona pozwala mu odradzać się i restrukturyzować. Umożliwia neuronom regenerację, zarówno anatomiczną, jak i funkcjonalną, oraz nawiązywać nowe połączenia.

Dlatego też jeśli coś niszczy plastyczność mózgu, zmniejsza się Twoja umiejętność panowania nad kompulsywnym nabywaniem i spożywaniem określonych substancji. Taki przymus poszukiwania i spożywania danej substancji nazywamy uzależnieniem.

Cechy charakterystyczne uzależnienia od opioidów

Opiaty mają zarówno zalety, jak i wady. Ich zalety wiążą się z euforią oraz pobudzeniem układu nagrody w mózgu, które wytwarzają. Z kolei wady to konsekwencje wynikające ze zmniejszania bólu. Nie chodzi jedynie o ból fizyczny, ale również emocjonalny, wywoływany stresującymi i traumatycznymi wydarzeniami.

Właśnie dlatego u osób cierpiących na zaburzenia psychiczne pojawia się o wiele silniejszy efekt wzmacniający. To sprawia, że są one jeszcze bardziej narażone na uzależnienie. Istnieją badania, które to potwierdzają.

U około 90% osób uzależnionych od opioidów występują dodatkowe zaburzenia psychiczne. Najczęściej są to:

• Zaburzenia depresyjne,
• Alkoholizm,
• Osobowość dyssocjacyjna,
• Zaburzenia lękowe.

Pobudzenie wywoływane przez opioidy w układzie nagrody w mózgu to jeden z głównych powodów, który sprawia, że ludzie regularnie spożywają leki. Sprawdza się to zwłaszcza we wczesnych stadiach uzależnienia.

Jednak z czasem pojawia się wewnętrzny przymus spożywania opioidów nie tylko w celu odczuwania przyjemności. Ten zwiększony przymus jest bezpośrednio związany z tolerancją i uzależnieniem.

Jak już stwierdziliśmy wcześniej, ryzyko uzależnienia wzrasta, kiedy opioidów używa się w innym celu niż zostały przepisane i w inny sposób. Może być to spożywanie większej dawki lub przyjmowanie jej w bardziej bezpośredni sposób niż doustnie.

Kolejny sposób nadużywania opioidów to spożywanie ich z innymi lekami lub alkoholem. Dzieje się tak, ponieważ wszystkie substancje tego rodzaju mogą wchodzić w interakcje, współdziałać, i zwiększać ryzyko przedawkowania.

Podsumowanie

Uzależnienie od opioidów jest bezpośrednio związane z regularną aktywizacją układu dopaminergicznego, który wywiera wpływ na plastyczność mózgu. W rezultacie podczas stosowania takich substancji zmniejsza się samokontrola.

Kluczową rolę odgrywa edukowanie lekarzy odnośnie właściwego używania takich substancji. Poza tym bardzo ważne jest przeprowadzanie kampanii, które pomagają zapobiegać wystąpieniu takich problemów.