Smoczek i butelka: czy są szkodliwe dla dzieci?

Jeśli matka nie będzie mogła karmić piersią swojego dziecka, z pewnością będzie musiała wprowadzić butelkę i smoczek. Jednak ich stosowanie nie powinno być przedłużane więcej niż rok, maksymalnie do dwóch lat.

Przejrzane i zatwierdzone przez: lekarz Maricela Jiménez López.

Napisany przez Thady Carabaño

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Smoczek i butelka są powszechnie stosowane w pielęgnacji niemowląt. Są matki i ojcowie, którzy decydują się korzystać z obu akcesoriów, inni z kolei wybierają tylko jeden z nich. Są jednak i tacy, którzy zdecydowanie odrzucają tego typu środki zastępcze.

Prawda jest taka, że smoczek i butelka wzbudzają wiele kontrowersji na temat wpływu, jaki mają na zdrowie dziecka. Niektóre osoby twierdzą uparcie, że oba te przedmioty są niezbędne, aby uspokoić i nakarmić dziecko. Ale są też całkowicie przeciwne opinie.

Mamy do czynienia z dwoma akcesoriami, które są bardzo często używane przez dzisiejsze matki. I bez wątpienia mogą one przynosić pewne korzyści. Niestety ich użycie ma również negatywne konsekwencje. W tym artykule poznasz kilka prawd dotyczących używania smoczka i butelki.

Smoczek i butelka: jak działają?

Smoczek i butelka to wynalazki, które odkryto próbując zaspokoić naturalny odruch ssania, jaki ma dziecko. Odruch ten pojawia się w 32 tygodniu ciąży, ale całkowicie rozwija się w 36 tygodniu.

Odruch ssania, wraz z odruchem połykania, gwarantuje przetrwanie dziecka. Dzięki nim niemowlę może przyjmować pokarm, a poza tym ssanie uspokaja dziecko, gdy jest niespokojne. Dlatego niemowlęta ssą palec, aby się uspokoić.

Odruchy te zwykle znikają po około sześciu miesiącach. Dziecko oczywiście dalej będzie go wykorzystywało, aby przylgnąć do piersi matki, która dostarcza mu jedzenie i tak potrzebny kontakt fizyczny.

Po co wprowadzać smoczek i butelkę?

Matki, które karmią piersią i próbują wprowadzić smoczek, nie zawsze osiągają dobre wyniki. Dziecko najwyraźniej woli pierś swojej matki nie tylko do karmienia, ale także dlatego, że oferuje mu spokój i kontakt, którego potrzebuje.

W przypadku niemowląt, które nie mogą być karmione piersią, smoczek i butelka pojawiają się, aby zastąpić pierś. Dzięki pierwszemu, jak już powiedzieliśmy, możliwe jest “nieodżywiające” ssanie, które ma działanie uspokajające, natomiast drugie umożliwia ssanie “odżywiające”.

Pediatrzy zazwyczaj mają sprzeczne stanowiska dotyczące tego, do jakiego wieku dziecko powinno używać smoczka i butelki. Niektórzy powiedzą, że do ukończenia pierwszego roku życia. Inni zgadzają się, że butelka może być używana do 18 miesięcy, a smoczek można zostawić do 18 a nawet do 24 miesięcy. Potem są już niepotrzebne.

Dlaczego smoczek i butelka mogą być szkodliwe?

Pijcie z butelki jest łatwiejsze niż ssanie i w tym jest problem. Ponieważ mleko wychodzi samo, może zmniejszyć napięcie mięśniowe (hipotonia) języka i warg oraz spowodować przerost policzków niemowlaka.

W przeciwieństwie do tego, w trakcie ssania sutka intensywność ruchu jest o 10% większa. Sutek jest odruchowo umieszczany w tylnej części jamy ustnej dziecka, co wymaga koordynacji ruchów między szczęką a językiem, aby wyssać mleko.

Gdy dziecko rośnie, ssanie i połykanie przestają być odruchami. Stopniowo stają się świadomymi czynami woli, ponieważ są niezbędne do żucia i jedzenia w późniejszym wieku. W tej ewolucji rozwijają się również wszystkie części twarzy zaangażowane w mowę.

Jakie są konsekwencje przedłużonego używania smoczka i butelki?

Dziecko karmione butelką powinno improwizować wzorce ssania, połykania i oddychania, aby dozować wyciąganą z butelki zawartość i połykać bez zadławienia. Jednak przedłużone używanie butelki i smoczka ma konsekwencje dla rozwoju dziecka:

• Ryzyko aspiracji żywności (zasysania do układu oddechowego). Reorganizacja mięśni może powodować refluks i aspirację pokarmu.
• Epizody przedłużonego bezdechu. Ponieważ niemowlęta przyjmujące preparaty mleczne mają tendencję do głębszego snu, mogą wystąpić epizody przerwania oddychania lub okresy, w których oddychanie staje się bardzo płytkie podczas snu.
• Istnieje ryzyko pojawienia się adenoidu, czyli tak zwanego trzeciego migdałka, który jest nadmiernie przekrwiony, ponieważ połykanie jest nieprawidłowe. To z kolei zwiększa ryzyko zapalenia ucha i chorób układu oddechowego.
• Rozwija się nawyk oddychania przez usta. Dziecko musi oddychać przez usta z powodu zatorów. Powoduje to brak odpowiedniej wentylacji, infekcje dróg oddechowych, osłabienie słuchu, zmiany w rozwoju klatki piersiowej i części szczękowo-twarzowej.
• Zmienia się postawa szyjno-mózgowa i pionowa oś ciała. Wadliwe działanie języka i szczęki powoduje złą pozycję głowy i szyi w stosunku do talii i pionowej osi ciała, aby skompensować dysfunkcję.
• Rozwój szczękowo-zębowy jest zaburzony. Kiedy dziecko używa butelki, nie wytwarza siły próżni, którą ma ssanie, co jest bardzo ważne dla równowagi wewnętrznych nacisków mięśniowych (język i górna część podniebienia) a także nacisków zewnętrznych (warg i policzków).
• Istnieje zwiększone ryzyko ubytków w uzębieniu, co zazwyczaj wiąże się z przyjmowaniem butelki przed snem. Cukier lub słodka żywność dodana do mleka pozostaje w zębach, ponieważ dziecko bierze butelkę i zasypia, nie będąc już w stanie ich wyczyścić.
• Gdy mięśnie żucia (żwacze) nie rozwijają się prawidłowo, trudniejsza staje się artykulacja dźwięków w nauce mowy. Dlatego mogą wystąpić opóźnienia w rozwoju mowy lub problemy logopedyczne.

Nie mogę karmić piersią: co mam robić?

Jeśli nie możesz karmić piersią, smoczek i butelka powinny być wprowadzone, jak najszybciej. Są jednak matki, które używają kubków ze słomką lub z dzióbkiem, a nawet małych łyżeczek, zamiast używać butelki i nie dają dziecku smoczka. Oceń sama, która z tych opcji będzie lepiej działać dla Ciebie i Twojego dziecka.

W każdym razie ważne jest, aby unikać powiązania tych akcesoriów z chwilą snu. Jeśli pozwolisz dziecku zasypiać ze smoczkiem lub z butelką, może się wyrobić swoista zależność. Z czasem staje się ona trudnym do usunięcia nawykiem na długo ponad dwa lata.

A zatem, jeśli pozwolisz na nadużywanie smoczka i butelki, Twoje dziecko na tym ucierpi, a Ty za to zapłacisz. Innymi słowy Twoje dziecko stanie się przyszłym użytkownikiem aparatów ortodontycznych.

Wydasz fortunę w celu skorygowania problemów z połykaniem lub deformacją kości i zębów, a także na terapie w celu skorygowania rozwoju mowy. Chociaż nie zdarza się to wszystkim dzieciom, smoczek i butelka znacznie zwiększają te szanse.