Skrzydlik - czym wiesz, czym jest ta choroba oka?
Skrzydlik jest unaczynioną zmianą spojówki oka o charakterze patologicznym, która może zaatakować także rogówkę. Może ona powodować astygmatyzm i zmniejszać ostrość widzenia.
Skrzydlik określany jest także jako „pterygium”. Ta łacińska nazwa choroby pochodzi od greckiego słowa „pterys”, co oznacza „małe skrzydło” lub „płetwa”.
Ta „płetwa” pojawia się w linii środkowej oka, w przestrzeni między górnymi i dolnymi powiekami. Ma ona trójkątny kształt przypominający skrzydło, stąd też nazwa tej choroby. Występuje najczęściej po stronie skroniowej, ale może także pojawiać się po stronie nosowej oka. Skrzydlik jest chorobą, która może wpływać na jedno oko lub oba.
Ten problem zdrowotny występuje znacznie częściej w klimacie tropikalnym i subtropikalnym, a bardzo rzadko w krajach o chłodnej aurze. Istnieje również ścisły i bezpośredni związek między występowaniem tej choroby, a promieniowaniem ultrafioletowym związanym z wystawianiem oczu na działanie promieni słonecznych bez odpowiedniej ochrony lub okularów z filtrem UV.
Skrzydlik występuje głównie u rolników, pracowników fizycznych i ogólnie osób pracujących pod gołym niebem. Wynika to z tego, że ludzie tacy są bardziej narażeni na promieniowanie słoneczne i pył. Wydaje się, że choroba ta jest również związana z kontaktem z rozpuszczalnikami i chemikaliami.
Suche środowisko i obecność wiatru, który przyspiesza parowanie łez, może również sprzyjać temu problemowi zdrowotnemu. Ponadto skrzydlik ma w sobie element dziedziczny i jest także ściśle związany z chorobami o charakterze immunologicznym.
Skrzydlik występuje najczęściej u osób w wieku od 20 do 50 lat, przede wszystkim w środowisku wiejskim. Ten stan chorobowy występuje też częściej u Afroamerykanów bez względu na płeć. Jego częstość występowania jest również wyższa w obszarach o większej intensywności światła słonecznego.
Skrzydlik i jego podstawowe objawy
Jak wspomnieliśmy powyżej, skrzydlik jest unaczynioną zmianą chorobową spojówki oka, która może atakować rogówkę i powodować astygmatyzm, a także zmniejszać ostrość widzenia. Objawy tej choroby mogą się jednak różnić w zależności od stopnia jej nasilenia, zmian chorobowych i ich umiejscowienia.
Skrzydlik aktywny
Aktywny skrzydlik jest pogrubioną zmianą spojówki wraz z towarzyszącym jej stanem zapalnym. W takim przypadku spojówka jest ogólnie rzecz biorąc przekrwiona (zawiera nadmierną ilość krwi) i ma dodatkowo białawy obszar na wierzchołku swojego „trójkąta”.
Objawy wywołane przez aktywny skrzydlik obejmują przede wszystkim:
- Ból
- Świąd (silne swędzenie)
- Uczucie obcego ciała w oku
- Nieustanne łzawienie
- Światłowstręt
- Zredukowanie pola widzenia
- Podwójne widzenie
Zobacz także: Jaskra – naturalne sposoby na jej zapobieganie
Skrzydlik nieaktywny
Ten rodzaj pterygium jest bardziej rozpowszechniony w krajach o klimacie umiarkowanym, a zatem jego częstość występowania jest niższa. Wzrost zmian chorobowych jest wolniejszy, a objawy skrzydlika są mniej oczywiste. Jest to głównie płaska, wolno rozwijająca się zmiana w spojówce bez towarzyszącego jej stanu zapalnego, bez unaczynienia i bez oznak przerostu.
Objawy tej choroby są albo rzadko spotykane, albo wręcz w ogóle nieistniejące. Rozmiar skrzydlika jest wprost proporcjonalny do jego objawów. Dlatego też większe postaci tej zajmują więcej powierzchni rogówki i z tego powodu wpływają bardziej na widzenie.
Skrzydlik, który wpływa na obszar pola widzenia rogówki, cechuje się większą liczbą objawów. Zależy to przede wszystkim od lokalizacji zmian chorobowych. Tak więc objawy pterygium są mniej oczywiste, gdy obejmują tylko obwód oka.
Skrzydlik i jego leczenie
W tej części skupimy się na dostępnych obecne metodach leczenia tej choroby. Należą do nich przede wszystkim:
Leczenie zapobiegawcze
Leczenie zapobiegawcze polega przede wszystkim na zastosowaniu odpowiednich środków ochrony oczu, do których należą:
- Okulary z filtrem ultrafioletowym o wskaźniku ochrony od 90 do 100%. Musisz ich używać przebywając w miejscach o silnym nasłonecznieniu, a także zaopatrzyć w nie najbardziej podatne na tę chorobę osoby, czyli dzieci.
- Czapki z szerokim daszkiem.
- Leczenie typowo medyczne
W przypadku choroby, która nie daje żadnych istotnych objawów stosuje się:
- Sztuczne łzy
- Krople nawilżające do oczu
- Miejscowo podawane kortykosteroidy w niskich stężeniach, jeśli występuje stan zapalny.
Przeczytaj również: Oczy to odbicie zdrowia – co można zauważyć?
Leczenie operacyjne
W przypadkach występowania istotnych, utrudniających codzienne funkcjonowanie objawów choroby, jedynym rozwiązaniem jest operacja. Zasadniczo skrzydlik będzie nadal się rozwijał, a jeśli nie zostanie usunięty, to objawy choroby się będą stopniowo nasilać. Można jednak przeprowadzić odpowiedni zabieg na różne sposoby:
- Prosty zabieg usunięcia (ekserezy) skrzydlika. W takim przypadku lekarze usuwają pterygium i pozwalają spojówce zagoić się samodzielnie. Tego rodzaju interwencja nie jest jednak zalecana, ponieważ skrzydlik pojawia się ponownie w 40–80% przypadków.
- Proste zamknięcie spojówki. W tym przypadku lekarz wykona wycięcie i zszycie krawędzi spojówki. Niestety nawrót choroby pojawia się również w 45–70% przypadków, dlatego zabieg ten jest zalecany głównie osobom starszym. W ich przypadku prawdopodobieństwo ponownego pojawienia się skrzydlika jest o wiele niższe.
- Wycięcie skrzydlika ze zszyciem brzegów spojówki oraz zastosowaniem mitomycyny. Jest to preferowana przez wielu specjalistów technika chirurgiczna ze względu na najniższy wskaźnik nawrotów choroby. Również dlatego, że tego typu zabieg wymaga mniej czasu wymaganego na powrót do zdrowia i cechuje się niewielką liczbą potencjalnych powikłań.
Lekarze może zszyć lub zamknąć ranę biologicznym klejem do tkanek fibrynowych. Preferowanie stosowania klejów syntetycznych nad szwami wynika z faktu, że są one biokompatybilne. W ten sposób powodują niewiele stanów zapalnych. Nie wywołują też ani reakcji na ciało obce, ani przypadkowego obumierania spojówki. Są również biodegradowalne. - Przeszczep autologiczny spojówki gałkowej w miejscu usunięcia skrzydlika. Ta technika wymaga wycięcia całości zmian spowodowanych przez pterygium. Następnie chirurg pokryje odsłoniętą twardówkę spojówką pobraną od pacjenta. Ta procedura prowadzi do dobrych wyników, choć nie tak dobrych jak w przypadku wycięcia ze zszyciem.
Leczenie uzupełniające w przypadku skrzydlika
Ta metoda leczenia jest uzupełnieniem zabiegów chirurgicznych i może zminimalizować ryzyko nawrotu choroby. Obejmuje ona:
- Leki antymitotyczne. Zapobiegają one replikacji komórek, a ich misją jest anulowanie lub opóźnienie wzrostu tkanki skrzydlika. Ale mimo tego, że zmniejszają ryzyko nawrotu pterygium, mają pewne działanie toksyczne i powodują komplikacje oraz skutki uboczne, które czasami zniechęcają do ich stosowania. Najczęściej stosowanym specyfikiem jest mitomycyna C.
- Leki przeciwangiogenne. Są one naprawdę dobre w zapobieganiu proliferacji naczyń krwionośnych, które dostarczają składników odżywczych do pterygium ułatwiających jego wzrost i zmniejszających przezroczystość rogówki, co utrudnia widzenie. Obecnie miejscowo stosowany bewacyzumab znajduje zastosowanie w eksperymentalnym zastosowaniu klinicznym.
- Naświetlanie promieniami beta. Terapia ta polega na pooperacyjnej radioterapii pterygium za pomocą promieniowania beta w celu zmniejszenia jego nawrotu. Dzieje się tak, ponieważ proces ten hamuje mitozę komórkową i zapobiega nawrotom choroby. Działanie tej terapii jest podobne do stosowania mitomycyny, ale skutków ubocznych jest mniej.
Podsumowując, skrzydlik jest unaczynioną zmianą spojówki oka o charakterze patologicznym, która może zaatakować rogówkę, co w efekcie może doprowadzić do astygmatyzmu i zmniejszenia ostrości widzenia.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Denion E, Dalens PH, Huguet P, Petitbon J, Gerard M. Radial Descemet’s membrane folds as a sign of pterygium traction. Eye. 2005; 19: 800-801.
- Solomon R, Ehrenhaus M, Palmer C, Perry HD, Donnenfeld ED. Gaze-induced Descemet’s folds secondary to a primary pterygium. Eye Contact Lens. 2005; 31: 288-290.
- Cinal A, Yasar T, Demirok A, Topuz H. The effect of pterygium surgery on corneal topography. Ophthalmic Surg Lasers. 2001; 32: 35-40.
- Adamis AP, Stark T, Kenyon KR. The management of pterygium. Ophtamol Clin North Am. 1990;3(4):611.
- Klinworth GK. Chronic actinic keratopathy, a condition associated with conjunctival elastosis (pingueculae) and typified by characteristic extracellular concretions. Am J Pathol. 1972;67:32.
