Samoświadomość - dlaczego jej rozwijanie jest ważne?

Samoświadomość to coś więcej niż tylko poznawanie samego siebie: to podstawowy filar inteligencji emocjonalnej.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Maria Fatima Seppi Vinuales.

Ostatnia aktualizacja: 14 kwietnia, 2023

Samoświadomość odnosi się do zdolności każdej osoby do obserwacji i skupienia się na sobie. Jest to kluczowy filar rozwoju inteligencji emocjonalnej, jak ustalił psycholog Daniel Goleman. W tym sensie proces ten wiąże się z samowiedzą.

Rozwijanie samoświadomości jest sposobem na wyjście ze stanu inercji, w którym wiele osób funkcjonuje i stanie się bardziej świadomym, odpowiedzialnym, a jednocześnie wolnym w swoich wyborach.

Samoświadomość opiera się na określeniu, jak się czujemy, jak chcielibyśmy się czuć, co możemy z tym zrobić i dokąd chcemy się udać. Przyjrzyjmy się temu bliżej.

Jak rozwijać samoświadomość?

Zatrzymaj się, obserwuj i skup się… to słowa kluczowe, dzięki którym zaczniesz rozwijać samoświadomość. Stwierdzenie to samo w sobie sugeruje, że doświadczając pewnych emocji – takich jak na przykład złość lub wściekłość – należy zrobić sobie przerwę, aby zadać sobie pytanie, co je powoduje i skąd pochodzą.

Należy też pamiętać, że emocje są zróżnicowane. Świat emocjonalny rzadko jest czarno-biały, a pamiętanie o tym jest bardzo ważne.

Jakie są korzyści z rozwijania samoświadomości?

Samoświadomość przynosi niezliczone korzyści, zarówno na poziomie osobistym, jak i na poziomie relacji międzyludzkich. Wśród nich możemy wymienić następujące:

Pomaga nam zrozumieć, kim jesteśmy i jak się zachowujemy

Dzięki tej umiejętności możemy rozwinąć nasz potencjał. Znajomość siebie pozwala nam zidentyfikować nasze mocne i słabe strony, dzięki czemu możemy zidentyfikować te obszary lub aspekty, które wymagają więcej pracy i te, w których możemy się doskonalić. Pozwoli nam to na dalszy rozwój.

Ponadto samoświadomość pozwala nam rozszyfrować nasze emocje. Tymczasem powiązanie ich z naszymi zachowaniami i myślami pomoże nam zrozumieć, że funkcjonujemy jako całość, a nie osobno.

Poznajemy nasze ciało i szanujemy zdrowie

Samoświadomość działa również jak kompas, prowadząc nas i alarmując, gdy pewne sytuacje są dla nas szkodliwe i nieprzyjemne. Ludzie, którzy dbają o siebie, często potrafią rozpoznać wczesne sygnały ostrzegawcze i zatrzymać się, gdy to konieczne.

Na przeciwległym biegunie samoświadomości znajdują się osoby, które mówią: „Cały dzień nic nie jadłem, ale nawet nie zdawałem sobie z tego sprawy”. Są to przypadki, w których funkcjonują z wysokim poziomem stresu i zmęczenia, ponieważ przegapili poprzednie sygnały ciała.

Jaśniejsze określanie tego, czego potrzebujemy

Kiedy znamy siebie, jesteśmy również w stanie określić, czego potrzebujemy od innych ludzi. Możemy komunikować się jaśniej i formułować bardziej konkretne prośby. W ten sposób znacznie poprawiają się również relacje z innymi. Pozwala to również na podejmowanie lepszych decyzji.

Mamy większą empatię dla innych

Będąc w stanie zrozumieć siebie, rozwijamy zdolność zrozumienia tego, co dzieje się z innymi. Dzięki tej umiejętności łatwiej będzie zawiesić krytyczne ocenianie innych i stać się bardziej empatycznym. To niewątpliwie poprawia nasze relacje międzyludzkie.

3 wskazówki, które pomogą zbudować samoświadomość

Samoświadomość służy do zrozumienia tego, jak się czujemy i działamy. Jej wdrożenie poprawia nasze codzienne życie oraz przynosi efekty widoczne w dłuższej perspektywie. Istnieją różne sposoby, aby ją w sobie rozwinąć. Niektóre z nich wymieniamy poniżej.

1. Zadawaj sobie pytania

Najgorszym wrogiem wzrostu jest stan, w którym bierzemy wszystko za pewnik i przestajemy zadawać sobie pytanie, dlaczego coś się dzieje. To samo dzieje się z samoświadomością i trybem „autopilota”.

Z tego powodu jednym ze sposobów jej rozwijania jest zachęcanie się do głębszego zagłębienia się w to, jak się czujemy, o czym myślimy lub jak działamy, zadając sobie kilka pytań. Niektóre przykłady są następujące:

• Co czujesz?
• Co sprawiło, że tak się czujesz?
• Jakie zachowanie to w Tobie prowokuje?

2. Medytuj i zatrzymaj się

Samoświadomość potrzebuje także ciszy, czasu i pauz. Chodzi o to, by umieć znaleźć przestrzeń dla siebie i na zadbanie o siebie. Chociaż medytacja może być jednym ze sposobów, dla niektórych osób doskonałym rozwiązaniem okazuje się być prowadzenie pamiętnika.

3. Poproś innych o opinię

Jak widzą nas inni? Czy to, co myślimy o sobie, jest również tym, co projektujemy na zewnątrz? Prośba o opinie innych lub o konstruktywną krytykę może pomóc nam dowiedzieć się o niektórych martwych punktach.

Samoświadomość u dzieci

Samoświadomość nie jest umiejętnością dorosłych. Może być kultywowana przez całe życie. Jej korzyści są znacznie większe, gdy uczymy dzieci poznawania siebie już we wczesnym wieku. Oto niektóre sposoby:

1. Pozwól dziecku na wolność

Na drodze do samoświadomości i samopoznania kluczową rolę odgrywają dorośli, ponieważ to my od początku kierujemy i ukierunkowujemy dzieci.

W tym momencie niezwykle ważne jest, aby być świadomym rodzaju edukacji, którą zapewniamy, zarówno jawnie, jak i poprzez te gesty lub ukryte zachowania. Istotne jest również, aby otworzyć szereg opcji i pozwolić dzieciom być tym, kim chcą (oczywiście z zachowaniem szacunku do samych siebie i do innych).

Być może dwa z najczęstszych uprzedzeń – choć wiele innych rzeczy się z nich wywodzi – mają związek z uprzedzeniami związanymi z płcią, obecnymi w wyrażeniach i przekonaniach, takich jak „dziewczęta powinny być delikatniejsze” lub “chłopcy nie płaczą”.

2. Towarzysz im

To bardzo ważne, abyśmy mogli towarzyszyć dzieciom podczas nauki samoświadomości i samopoznania, co ostatecznie doprowadzi je do nauki wyrażania siebie.

W ten sposób rozumieją one, co się z nimi dzieje i łatwiej nauczą się prosić o to, czego potrzebują. Będą też lepiej panować nad emocjami. Nie będą odczuwały przytłoczenia z powodu nieokreślonych emocji.

3. Pozwól im się wyrazić

Nie wystarczy wiedzieć, co się dzieje. Ważne jest również, aby umieć to wyrazić. Tutaj każdy znajdzie swój własny styl, ale dobrze, że możemy pomóc dzieciom znaleźć słowa, które pomogą im wyjaśnić, co czują lub czego potrzebują.

Czasami rozmowa o odczuwanych emocjach lub zapisanie ich pomaga je uporządkować. To z kolei przyczynia się do połączenia obu półkul mózgowych. W tym przypadku lewa porządkuje i nadaje logikę, a prawa jest bardziej związana z emocjami, wspomnieniami i doznaniami.

Samoświadomość jest wielkim sprzymierzeńcem szacunku

Rozwój samoświadomości należy traktować jako proces ciągły, trwający całe życie. Jego istotność polega na tym, że w takim stopniu, w jakim siebie znamy, możemy siebie szanować i dochodzić swoich praw.

Działa to nie tylko w odniesieniu do innych ludzi, ale także w stosunku do nas samych. Faktem jest, że to my często jesteśmy odpowiedzialni za tłumienie naszych prawdziwych potrzeb i pragnień.