Rak jamy ustnej: czynniki ryzyka

Rak jamy ustnej to poważna choroba, która może atakować dowolną część jamy ustnej, w tym gardło. Dlaczego się rozwija? Dzisiaj przyjrzymy się głównym czynnikom ryzyka.

Dzięki rozwojowi medycyny dziś znamy pewne czynniki ryzyka, które mogą powodować raka jamy ustnej. Rak jamy ustnej to choroba spowodowana nieprawidłową proliferacją komórek w którejkolwiek z tkanek jamy ustnej.

To z kolei jeden z nowotworów należący do kategorii „nowotwory głowy i szyi”. Czy znasz czynniki ryzyka, które mogą do niego prowadzić?

Chociaż jama ustna to jeden z obszarów, który bez większych problemów możemy obserwować w lustrze, rak jamy ustnej w wielu przypadkach zostaje zdiagnozowany w późnych stadiach, co znacznie utrudnia leczenie i rokowania.

Znajomość czynników ryzyka i wiedza, kiedy należy podjąć odpowiednie działania, jest niezwykle ważna, aby rak jamy ustnej nie okazał się naszym ostatnim przeciwnikiem nie do pokonania.

Rak jamy ustnej: czynniki sprzyjające jego powstawaniu

Rak jamy ustnej nie jest tak znany i szeroko omawiany jak wiele innych nowotworów. Obszary w jamie ustnej, w której najczęściej może wystąpić ten nowotwór to:

• Dziąsła.
• Podniebienie.
• Język.
• Dolna warga.
• Dół języka.
• Ślinianki.

Według publikacji w Journal of Oral and Maxillofacial Surgery rak jamy ustnej jest chorobą wieloczynnikową. Oznacza to, że istnieje kilka czynników, które zwiększają ryzyko jego rozwoju. Opisujemy je szczegółowo poniżej.

1. Tytoń

Podczas palenia papierosów, wszystkie substancje chemiczne znajdujące się w dymie tytoniowym mają kontakt z jamą ustną osoby palącej. Te chemikalia, takie jak kadm, arsen lub metanol, są rakotwórcze i mogą powodować zmiany w tkankach, z którymi się stykają, w efekcie powodując ich uszkodzenia.

Ponadto ciepło wytworzone podczas spalania tytoniu przyspiesza te zmiany morfologiczne. Ryzyko raka spowodowane paleniem wzrasta wraz ze zwiększeniem dawki tytoniu i czasu spędzanego na paleniu. Ponadto ryzyko jest tym większe, im niższa jakość tytoniu.

2. Alkohol

Obok tytoniu alkohol to jeden z największych czynników ryzyka. Jeśli połączysz oba czynniki, to ryzyko rośnie wykładniczo, 38 razy bardziej prawdopodobne jest, że pojawi się u Ciebie rak jamy ustnej.

Alkohol działa drażniąco na błony śluzowe, powoduje również degradację etanolu do aldehydu octowego. Wykazano, że aldehyd octowy ma wyraźny związek z rakiem jamy ustnej, co widać w badaniu opublikowanym w czasopiśmie Cancers.

Zła higiena nasila degradację tego związku i zwiększa ryzyko raka jamy ustnej u osób regularnie spożywających alkohol.

3. Dieta

Niedobory ważnych składników odżywczych w dicie zwiększają ryzyko raka jamy ustnej. Zwłaszcza jeśli brakuje witamin i minerałów. Niedobór żelaza może prowadzić do atrofii błony śluzowej, a niedobór witaminy E osłabia kontrolę wolnych rodników, które mogą przekształcić ze zdrowych komórek w komórki nowotworowe.

Jedzenie owoców i warzyw zmniejsza ryzyko raka jamy ustnej. Tak zwana dieta śródziemnomorska, polegająca na spożywaniu więcej owoców, warzyw, oliwy z oliwek, zbóż i ryb, a mniejszych ilośći mięsa i produktów mlecznych, może pomóc w zapobieganiu rakowi jamy ustnej.

4. Czynniki środowiskowe

Jednym z najważniejszych czynników środowiskowych i tym, który jest najbliżej związany z nowotworem, jest promieniowanie słoneczne. Obszar, na który słońce wpływa w większym stopniu, to dolna warga. Promienie słońca mogą powodować wytwarzanie się brązowych plam nazywanych rogowaceniem.

Wśród czynników środowiskowych można wymienić również metale ciężkie, takie jak chrom czy nikiel, które można znaleźć w wodzie przefiltrowanej w glebie zawierającej te metale.

5. Infekcje bakteryjne

Bakterie w naturalny sposób powodują zapalenie tkanek. To zapalenie oznacza zmiany w naturalnym cyklu komórek. Podczas tych zmian może wystąpić pewien rodzaj mutacji, który wiąże się z rozwojem nowotworu.

Ponadto substancje wydalane przez bakterie są również toksyczne dla organizmu. W biopsji nowotworów w dużej mierze stwierdza się szczątki bakterii związane z kandydozą, zapaleniem płuc czy różnymi typami grzybów.

Zła higiena, jak zawsze, również odgrywa istotną rolę w profilaktyce. Istnieje bowiem wyraźny związek między liczbą brakujących zębów a rakiem jamy ustnej.

6. Infekcje wirusowe

Naukowcy odkryli, że wirusy odpowiadają za 10 do 15% przypadków nowotworów, powodując uszkodzenie DNA komórkowego podczas replikacji. Wirusem, dla którego ten związek jest najbardziej widoczny, jest wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) i wirusy opryszczki pospolitej.

Zmiany, które wcześniej znajdowały się na błonie śluzowej jamy ustnej, zwane zmianami przednowotworowymi, są przyczyną największego odsetka raków jamy ustnej. Zawsze należy monitorować i kontrolować te zmiany, a jeśli po 15 dniach nie widać żadnej poprawy, należy poprosić lekarza, aby wykluczył możliwe zmiany złośliwe.

7. Czynniki genetyczne

Oprócz wymienionych powyżej czynników ryzyka bardzo ważna jest genetyka. Mutacja genetyczna może prowadzić do nowotworu, przy czym czynniki genetyczne mogą ulegać zmianie pod wpływem czynników środowiskowych, takich jak dieta, ekspozycja na słońce, tytoń, alkohol itp.

Jak zapobiegać nowotworowi jamy ustnej

Zapobieganie rakowi jamy ustnej ma fundamentalne znaczenie. Dentyści w ramach corocznych wizyt kontrolnych, oprócz badania próchnicy, chorób przyzębia i innych chorób jamy ustnej, wykonują również kontrolę ogólną w celu wykluczenia ewentualnych zmian przednowotworowych.

Ważna jest również kontrola ran lub przebarwień na co dzień. Ponadto, mając świadomość opisanych powyżej czynników ryzyka, możemy zachowywać większą ostrożność i na miarę możliwości starać się je kontrolować.