Radioterapia - na czym polega ta metoda leczenia?

Radioterapia to metoda leczenia raka. Opiera się na wykorzystaniu promieniowania jonizującego, którym mogą być promienie gamma, protony i cząstki alfa. Ta technika wykorzystuje wysoką częstotliwość do zabijania komórek rakowych.

Narodowy Instytut Raka definiuje radioterapię jako leczenie, które wykorzystuje wysokie dawki promieniowania w celu zniszczenia i zmniejszenia guzów. Radioterapia to procedura stosowanie lokalnie, ponieważ celem jest zabicie komórek rakowych w miejscu, w którym się znajdują.

Zabiegi radioterapii wykonuje się już na świecie od 100 lat. Postępy w fizyce, onkologii i informatyce pozwoliły na znaczny rozwój tej specjalności. Odzwierciedlają się one głównie w technologicznym udoskonaleniu sprzętu pod względem jakości i precyzji.

Jak działa radioterapia?

Radioterapia polega na wykorzystaniu wysokiej energii do uszkodzenia DNA komórek rakowych, powodując wewnątrz nich niewielkie pęknięcia. W ten sposób nie mogą się więcej dzielić i rosnąć.

Promieniowanie przynosi dużą skuteczność, ponieważ stosuje się je lokalnie na komórkach nowotworowych. Komórki rakowe rozmnażają się szybciej niż normalne i nie mogą skutecznie naprawić szkód poniesionych na skutek promieniowania. Zdrowe komórki, które znajdują się w pobliżu komórek nowotworowych, również cierpią, ale mogą się zagoić między sesjami.

Ten proces zwykle trwa dni lub tygodnie, ponieważ pojedyncza aplikacja nie powoduje śmierci komórki. Po zniszczeniu zdolności rozrodczych komórek rakowych organizm w naturalny sposób się ich pozbywa. Rozkładają się, a następnie organizm je odrzuca.

Przeczytaj również ten ciekawy artykuł: Przerzuty nowotworowe do kości – objawy i leczenie

Kto wykonuje ten zabieg?

W zabiegu radioterapii zwykle uczestniczy kilku lekarzy. Najczęściej biorą w nim udział pracownicy następujących specjalizacji:

• Onkolog wyspecjalizowany w radioterapii: na nim spoczywa odpowiedzialność za nadzorowanie całego procesu leczenia raka radioterapią, za względu na swoje przeszkolenie w zakresie prawidłowego jej wykonywania.
• Radiofizyk: jest fizykiem specjalizującym się w promieniowaniu. Jego rolą jest zapewnienie prawidłowego działania sprzętu emitującego promienie oraz dostarczenie odpowiedniej dawki promieniowania.
• Technik dozymetryczny: to on pomaga lekarzowi i radiofizykowi w planowaniu leczenia.
• Radiotechnik: to osoba odpowiedzialna za obsługę sprzętu radiacyjnego i udzielanie instrukcji pacjentowi.
• Pielęgniarka radioterapeutyczna: ma specjalne przeszkolenie w zakresie radioterapii, aby asystować pacjentowi i udzielić odpowiednich informacji.

Należy zauważyć, że radioterapia różni się w zależności od rodzaju stosowanej metody leczenia. Najczęściej stosowane rodzaje radioterapii są następujące:

• Wewnętrzna: jeśli źródło promieniowania znajduje się wewnątrz ciała.
• Zewnętrzna: kiedy promienie skierowane są z zewnątrz ciała w kierunku guza.
• Ogólnoustrojowe: jeśli stosuje się leki radioaktywne.

Przeczytaj także ten ciekawy artykuł: Zapobieganie nowotworom a świeże owoce i warzywa

Jakie skutki uboczne ma radioterapia?

Radioterapia może uszkodzić zdrowe komórki znajdujące się w pobliżu komórek rakowych. Chociaż mają one zdolność regeneracji, mogą wystąpić pewne skutki uboczne. Te różnią się w zależności od przypadku. Najczęstsze z nich to:

• Problemy skórne: suchość, swędzenie lub łuszczenie, a także tworzenie się pęcherzy. Zmiany te znikają po kilku tygodniach.
• Zmęczenie: uczucie ciągłego zmęczenia.

Efekty uboczne zależą również od miejsca w ciele, w którym otrzymano promieniowanie:

• Głowa i szyja: leczenie może powodować suchość skóry, owrzodzenia jamy ustnej i dziąseł. Również trudności w połykaniu, sztywność szczęki, nudności, ubytki w zębach lub rodzaj obrzęku zwany obrzękiem limfatycznym.
• Klatka piersiowa: radioterapia może powodować trudności w oddychaniu lub przełykaniu, ból piersi lub sutków, sztywność ramion, kaszel, gorączkę i uczucie pełności w klatce piersiowej, zwane także popromiennym zapaleniem płuc i zwłóknieniem popromiennym.
• Żołądek i brzuch: zabieg powoduje nudności i wymioty lub biegunkę.
• Miednica: biegunka, krwawienie z odbytu, nietrzymanie moczu, podrażnienie pęcherza, zaburzenia erekcji oraz mniejsza liczba plemników u mężczyzn to częste zmiany. U kobiet odnotowuje się również zmiany menstruacyjne i objawy wczesnej menopauzy.

Ogólne zalecenia w przypadku konieczności wykonania tego zabiegu

Rozpoczynając leczenie radioterapią, należy zapytać lekarza, jak będzie ona przeprowadzona i jakie są możliwe skutki uboczne. Lekarz może zalecić też specjalną dietę, aby pacjent lepiej radził sobie z dyskomfortem, takim jak nudności lub problemy z jedzeniem.

Podczas zabiegu organizm zużywa dużo energii próbując wyleczyć uszkodzenia. Dlatego zaleca się diety bogate w białko i kalorie, gdyż w ten sposób można utrzymać odpowiednią wagę pacjenta. Zdrowy i zbilansowany plan żywieniowy pomoże Ci poradzić sobie z wyczerpaniem.

Szczególną uwagę należy zwrócić na skórę, ponieważ jest to pierwszy narząd, który przyjmuje na siebie promieniowanie. Nie zaleca się stosowania kremów lub innych podobnych substancji bez uprzedniej konsultacji z lekarzem.

Zaleca się noszenie luźnej odzieży, bez gumek, które mogą ocierać miejsce, w którym stosowana jest radioterapia, zapobiegając w ten sposób powstawaniu odparzeń i łuszczenia się.