Przyczyny zgagi - poznaj czynniki ryzyka i sposoby zapobiegania

Zgaga to uczucie pieczenia w klatce piersiowej lub żołądku spowodowane przez kwas żołądkowy, który unosi się do przełyku w postaci refluksu. Wyjaśnimy Ci, skąd się bierze i jakie środki możesz podjąć, aby ją złagodzić.

Napisane i zweryfikowane przez lekarz Karina Valeria Atchian.

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Ból lub pieczenie w górnej części nadbrzusza, zwane także zgagą, jest częstym objawem u osób dorosłych. Czasami wiąże się tę dolegliwość z refluksem żołądkowo-przełykowym, chociaż nie chodzi tu dokładnie o tę samą patologię. W tym artykule opowiemy Ci, na czym ona polega i jakie są przyczyny zgagi.

Zarówno uczucie pieczenia w okolicy żołądka, jak i sam objaw, który wznosi się za mostkiem (część klatki piersiowej znajdującej się na wysokości serca), do pewnego stopnia mogą być niegroźne. Mimo to, aby wyeliminować przyczyny zgagi, konieczne są pewne zmiany w stylu życia.

Co to jest zgaga?

Żołądek to narząd, który należy do górnej części układu pokarmowego. Znajduje się w jamie brzusznej, w jej środkowej i górnej części. Powyżej żołądka znajduje się przełyk, a poniżej jelito cienkie.

Żołądek pełni ważną funkcję w procesie rozkładania pokarmu. Wytwarza kwas zwany sokiem żołądkowym, który ułatwia trawienie białek oraz przyswajanie żelaza, wapnia i witaminy B12.

Ponadto kwas żołądkowy zabija dużą część spożytych mikroorganizmów i ogranicza rozwój bakterii, co w konsekwencji zapobiega infekcjom jelitowym.

Jeśli kwas z żołądka nie przedostaje się do jelita, ale wraca do przełyku, mamy do czynienia z refluksem żołądkowo-przełykowym. Musimy wyjaśnić, że pewien stopień tego refluksu jest normalnym odruchem fizjologicznym.

Takie odruchy występują zwykle po posiłkach. Ich czas trwania jest jednak krótki, nie powodują żadnych objawów i rzadko występują podczas snu.

Natomiast gdy refluks powoduje uciążliwe objawy lub powikłania, określa się go jako niefizjologiczny refluks żołądkowo-przełykowy. Może on powodować zgagę, pieczenie lub palenie w okolicy żołądka lub za mostkiem.

Jak powstaje efekt zgagi i jakie są jej przyczyny?

Kiedy jemy, pokarm przechodzi z ust do przełyku, a stamtąd do żołądka. Pomiędzy nimi znajduje się umięśniony pierścień zwany dolnym zwieraczem przełyku, który zapobiega cofaniu się treści żołądkowej do ust.

Kiedy z jakiegoś powodu, kwaśna zawartość żołądka unosi się w górę (i wykracza poza to, co nazywamy refluksem fizjologicznym) może dojść do zgagi. Dokładne przyczyny zgagi są nadal przedmiotem badań.

Postulowano już różne możliwe teorie aby precyzyjnie zidentyfikować przyczyny zgagi. Brano pod uwagę zmiany ruchliwości (ruchy przewodu pokarmowego), zmiany w produkcji kwasu, stres, dietę, czynniki psychologiczne i dziedziczne.

Musimy wyjaśnić, że nie mówimy tutaj o objawach przy określonych diagnozach, takich jak wrzody lub patologiczny refluks żołądkowo-przełykowy, zespół jelita drażliwego czy kamienie żółciowe. Chociaż we wszystkich tych sytuacjach również możesz doświadczyć zgagi.

Czynniki ryzyka i przyczyny zgagi

Jak już wspomnieliśmy, przyczyny zgagi nadal są badane, chociaż rozpoznano czynniki określone jako czynnikami ryzyka. Należy ich unikać, gdy tylko jest to możliwe, aby zmniejszyć pojawienie się objawów.

Dieta jest jednym z decydujących czynników powodujących zgagę. Sposób odżywiania wyraźnie wpływa na występowanie zgagi u niektórych osób. Szczególnie wiąże się ze spożyciem niektórych produktów, takich jak przyprawy lub ostre dodatki.

Efekt ten dają także owoce cytrusowe, produkty z pomidorów (keczup), potrawy smażone lub wysokotłuszczowe, mięta, czekolada, napoje gazowane i alkohol.

Nadwaga może również zwiększać ryzyko zgagi. W czasie ciąży kobiety często jej doświadczają z podobnego powodu, ponieważ powiększona macica wypycha żołądek w górę i sprzyja refluksowi z powodu zmian anatomicznych.

Kiedy należy zwrócić się do lekarza

Istnieją sytuacje, kiedy potrzebne są dodatkowe badania, jeśli podejrzewa się określone przyczyny zgagi. W takich przypadkach zaleca się konsultację ze specjalistą, aby wykluczyć inne ważne przyczyny.

Objawem alarmowym byłby pojawienie się zgagi u pacjentów powyżej 60 roku życia, którzy wcześniej na nią nie cierpieli. Jeśli towarzyszy temu krwawienie z przewodu pokarmowego (krew w wymiocinach lub krew w kale), tym bardziej należy iść do lekarza.

Brak apetytu to kolejny znak ostrzegawczy, a także niewyjaśniona utrata wagi lub trudności w połykaniu. Ponadto, czasami pojawia się ból w klatce piersiowej niezwiązany ze zdarzeniami sercowymi i pochodzący z układu pokarmowego.

W szczególnej sytuacji są osoby, w których rodzinie występowały wcześniej przypadki raka żołądka u osób o pierwszym stopniu pokrewieństwa. Oznacza to, że jeśli rodzice, wujkowie lub dziadkowie cierpieli na chorobę onkologiczną, wskazane jest zwiększenie uwagi i przyspieszenie konsultacji.

W tych przypadkach objawy mogą sugerować onkologiczne przyczyny zgagi.

Co możesz zrobić, jeśli cierpisz na zgagę?

W przypadkach, kiedy uczucie zgagi lub pieczenia w okolicy mostka są bardzo łagodne i sporadyczne, istnieją zalecenia, których warto przestrzegać i które mogą złagodzić objawy:

• Zrzucenie zbędnych kilogramów, jeśli masz nadwagę.
• Podniesienie wezgłowia łóżka. Można to zrobić, umieszczając drewniane lub gumowe klocki pod nogami łóżka lub piankowy klin pod materacem. Nie używaj natomiast wielu poduszek, ponieważ mogą powodować ból szyi.
• Unikaj niektórych potraw i produktów, które pogarszają objawy: obejmują kawę, czekoladę, alkohol, miętę, przyprawy, ostre potrawy i dodatki, a także tłuste i smażone potrawy.
• Rzuć palenie: tytoń jest częstą przyczyną zgagi.
• Wcześniej spożywaj wieczorne posiłki – leżenie z pełnym żołądkiem może pogorszyć refluks. Powinniśmy starać się planować ostatnie posiłki przynajmniej na 2-3 godziny przed pójściem spać.

Istotne jest również, aby nie stosować dostępnych bez recepty środków zobojętniających sok żołądkowy. Zawsze lepiej skonsultować się z lekarzem. W przypadku nasilenia się objawów, pojawienia się zgagi w nocy lub długotrwałego utrzymywania się, zaleca się przyspieszenie fachowej konsultacji.