Przeszczepy trzustki: dlaczego są wykonywane i jakie są zagrożenia?
Przeszczepy trzustki, podobnie jak wszystkie przeszczepy narządów, skupiają się na zastąpieniu uszkodzonego narządu zdrowym. Według Panamerykańskiej Organizacji Zdrowia (PAHO) do 2016 r. w obu Amerykach zarejestrowano 53 345 przeszczepów narządów. Przeszczepy trzustki są jednymi z najskuteczniejszych.
Trzustka to narząd jamy brzusznej zaangażowany w produkcję enzymów trawiennych i hormonów kontrolujących poziom cukru we krwi. Przeszczepy trzustki znacznie poprawiają rokowanie i jakość życia pacjentów z ciężką cukrzycą poprzez zmniejszenie powikłań patologii.
Na czym polegają przeszczepy trzustki?
Przeszczepy trzustki to zabiegi chirurgiczne, w których specjalista wszczepia zdrową i sprawną trzustkę, zastępując uszkodzony lub niewydolny organ. Zabieg ten można wykonać odrębnie, choć wykazano, że w 88% przypadków wykonuje się go jednocześnie z przeszczepem wątroby.
Specjaliści pobierają trzustkę od dawcy z martwym mózgiem, który jest sztucznie utrzymywany przy życiu. Trzustkę poza ciałem można przechowywać w chłodni do 20 godzin.
Operacja przeszczepu trzustki trwa 3 godziny. Oddany narząd jest zwykle umieszczany w prawej dolnej części jamy brzusznej. Co ciekawe, podczas zabiegu nie usuwa się natomiast własnej, chorej trzustki.
W trakcie zabiegu specjalista łączy naczynia krwionośne oddanej trzustki z naczyniami biorcy. Narząd jest zwykle przenoszony z częścią dwunastnicy dawcy, przy czym ta ostatnia łączy się bezpośrednio z jelitem lub pęcherzem biorcy.
Jeśli przeszczep trzustki jest związany z przeszczepem nerki, zabieg może trwać do 6 godzin. Wydłużony czas trwania wyjaśnia wysoką szacowaną skuteczność.
Przeczytaj także: Oczyść trzustkę tymi naturalnymi lekami
Dlaczego niektórzy ludzie potrzebują przeszczepu trzustki?
Trzustka jest organem odpowiedzialnym za produkcję insuliny, która jest hormonem anabolicznym zdolnym do obniżania poziomu cukru we krwi. Pacjenci z cukrzycą charakteryzują się brakiem równowagi w produkcji tego hormonu lub brakiem samej insuliny.
Przeszczep trzustki umożliwia odzyskanie fizjologicznej zdolności do produkcji insuliny, zmniejszając zmiany i powikłania związane z cukrzycą. Jednak ta procedura nie jest standardem terapeutycznym.
Najczęstszym wskazaniem do tego zabiegu są pacjenci z cukrzycą typu 1, ze względu na konieczność ciągłego podawania hormonu z zewnątrz. Jednak lekarze wskazali, że niektórzy pacjenci z cukrzycą typu 2 mogą również skorzystać z tej interwencji.
Związek cukrzycy ze zmianami w nerkach był motorem rozwoju techniki chirurgicznej. Fakt ten wyjaśnia, dlaczego większość tych procedur przeprowadza się jednocześnie lub przed przeszczepem nerki.
Zagrożenia, jakie niosą ze sobą przeszczepy trzustki
Przeszczepy trzustki są inwazyjnym zabiegiem chirurgicznym, więc mają swoje powikłania, podobnie jak wszystkie inne przeszczepy. Ogólne ryzyko interwencji obejmuje niepożądane reakcje na leki i zmiany oddechowe związane ze znieczuleniem.
Z drugiej strony istnieją powikłania związane z przeszczepieniem trzustki, w tym tworzenie skrzepliny, przetoki, zapalenie trzustki, infekcje i odrzucenie narządu.
1. Zakrzepica
Zakrzepica jest jednym z najczęstszych zagrożeń związanych z przeszczepieniem trzustki, które objawia się w pierwszych dniach po operacji. Zakrzepy zwykle powstają w układzie żylnym w wyniku zmian naczyniowych lub zmian hemodynamicznych.
Powikłanie to jest odpowiedzialne za wczesną utratę oddanego narządu w 5% do 6% przypadków. Z tego powodu specjalista zazwyczaj przepisuje po interwencji heparynę i leki przeciwpłytkowe, jako środek profilaktyczny.
2. Przetoki
Zwykle występują one na linii styku z narządem dawcy. Na początku są wynikiem błędów technicznych lub zmniejszonego przepływu krwi w tkance, podczas gdy lekarze kojarzą ich późne pojawienie się z infekcjami wirusowymi lub odrzuceniem przeszczepu.
Obecnie ich częstość spadła dzięki działaniom medycznym. Przetoki zwykle wymagają naprawy chirurgicznej i specyficznego leczenia.
3. Zapalenie trzustki
Bezpośrednim powikłaniem pooperacyjnym jest zapalenie trzustki. Dzieje się tak w wyniku konserwacji, jakiej poddano organ przed interwencją i ze sposobem obchodzenia się z trzustką.
W większości przypadków zapalenie trzustki zwykle ustępuje samoistnie i nie wpływa na funkcjonalność narządu.
4. Infekcje
Tłumienie układu odpornościowego lekami immunosupresyjnymi i sam problem zdrowotny związany z cukrzycą zwiększają ryzyko infekcji. Dlatego konieczne jest ustalenie antybiotykoterapii i ciągłe monitorowanie pacjenta.
5. Ostre odrzucenie
Odrzucenie oddanej trzustki występuje u ponad 20% pacjentów po przeszczepie. W tej sytuacji wczesne leczenie jest niezbędne, aby uzyskać najlepsze rokowanie dla pacjenta.
Możesz być zainteresowany następującym artykułem: Przeszczep płuc: wszystko, co musisz wiedzieć
Przygotowanie do przeszczepu trzustki
Przeszczep trzustki obejmuje złożony proces przygotowania, zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Cała procedura zależy od różnych zmiennych przed, w trakcie i po zabiegu.
Przed zabiegiem
Gdy specjalista wskaże potrzebę przeszczepu trzustki, udzieli informacji o ośrodkach zakwalifikowanych do zabiegu. Podobnie, pacjent może swobodnie zbadać i wybrać ośrodek według swoich preferencji.
Zespół lekarzy odpowiedzialny za zabieg rozpocznie okres kompleksowej oceny pacjenta i trwa to zwykle od 1 do 2 miesięcy. Ponadto specjaliści zlecą różne badania laboratoryjne w celu ustalenia stanu zdrowia biorcy.
Oto niektóre z testów:
- Badanie krwi
- Test na HIV
- Rentgen klatki piersiowej
- Testy czynności nerek
- Elektrokardiogram i echokardiogram
- Pełne badanie psychologiczne
Po ustaleniu, że dana osoba nadaje się do zabiegu, centrum medyczne doda ją do listy oczekujących, zgodnie ze stanem zdrowia i potrzebami pacjenta.
Okres oczekiwania na przeszczep trzustki może wynosić do 2 lat, w zależności od kraju. W przypadku jednoczesnego przeszczepu nerki czas ten może wynosić od 12 do 14 miesięcy.
Podobnie, w oczekiwaniu na operację ważne jest utrzymanie dobrego stanu zdrowia. W tym celu postępuj zgodnie z poniższymi zaleceniami:
- Bierz udział we wszystkich konsultacjach lekarskich i postępuj zgodnie z zaleceniami specjalisty
- Utrzymuj zdrową wagę dzięki zbilansowanej diecie i lekkim lub umiarkowanym ćwiczeniom
- Unikaj spożywania alkoholu i tytoniu
- Wykonuj relaksujące czynności, które przyczyniają się do zdrowia psychicznego
Przygotuj wszystko, czego potrzebujesz do operacji
Podczas operacji
Lekarze wykonują przeszczepy trzustki w znieczuleniu ogólnym. Mogą podawać znieczulenie w postaci gazu lub jako zastrzyk dożylny.
Lekarz wykona nacięcie w jamie brzusznej, które wykorzysta do wszczepienia narządu dawcy i jego właściwej integracji z innymi narządami biorcy.
Zespół medyczny będzie utrzymywał ścisłą kontrolę wszystkich parametrów życiowych pacjenta. Zabieg trwa zwykle 3 godziny, a czasem nawet więcej w przypadku przeszczepów jednoczesnych.
Po zabiegu
Po zakończeniu zabiegu pacjent będący biorcą pozostanie na oddziale intensywnej terapii (OIOM) przez kilka dni, aby monitorować wszelkie powikłania. Następnie przenosi się pacjenta na tydzień do sali pooperacyjnej.
Po wypisie z placówki zespół monitorujący może poprosić pacjenta o pozostanie w pobliżu placówki przez okres od 2 do 3 miesięcy. Niezbędna jest ścisła kontrola medyczna i nadzór.
Specjalista przepisze pewne leki, które pacjent musi przyjmować, aby uniknąć komplikacji. Leki immunosupresyjne sprzyjają akceptacji przez organizm nowego narządu i pomagają zapobiegać odrzuceniu. Jednak ważne jest również przyjmowanie antybiotyków, aby zapobiec rozwojowi infekcji.
Wskazówki żywieniowe po przeszczepie trzustki
Po powrocie do domu konieczne jest przestrzeganie zdrowej diety, która sprzyja regeneracji trzustki i utrzymaniu jej funkcji. Ponadto dieta połączona z ćwiczeniami pozwala kontrolować wagę.
Podobnie, niezbędna jest ocena przez specjalistę ds. żywienia. Ogólnie rzecz biorąc, główne zalecenia dotyczące zdrowej diety po przeszczepie trzustki są następujące:
- Dieta bogata w białka zwierzęce, takie jak drób, ryby i chude mięso
- Wysoki procent owoców i warzyw; co najmniej 5 porcji dziennie
- Pokarmy bogate w błonnik
- Niskotłuszczowe produkty mleczne
- Zmniejszenie spożycia soli i tłuszczów nasyconych
- Ograniczenie spożycia kofeiny i alkoholu
- Picie dużej ilości wody i płynów
- Unikanie kwaśnych owoców i soków, takich jak grejpfrut i pomarańcza
Najlepszymi sojusznikami są leki immunosupresyjne
Po udanym przeszczepie trzustki pacjent nie będzie już musiał przyjmować insuliny do końca życia. Ponadto zmniejszy się częstość występowania chorób związanych z wysokim poziomem cukru we krwi.
Jednak w większości przypadków organizm będzie stale odrzucał nowy narząd. Dlatego kluczowe znaczenie ma długotrwałe leczenie immunosupresyjne, które można stosować nawet do końca życia pacjenta. Ponadto, bieżąca ocena medyczna zapewni narzędzia do zdrowego i wolnego od powikłań życia.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Montiel M, Pardo F, Rotellar F, Valentí V, Pastor C, Álvarez Cienfuegos J. Trasplante pancreático. Anales Sis San Navarra. 2006; 29( Suppl 2 ): 113-124.
- Alba A, Morales J, Ferrario M, Zehnder C, Aguiló J, Zavala C et al. Trasplante simultáneo de páncreas y riñón en diabetes mellitus tipo 1: Experiencia de un centro en Chile. Rev. méd. Chile. 2011; 139( 1 ): 11-18.
- Esmatjes Mompó E, Ricart Brulles M. Diabetes y trasplante de páncreas. Nutr. Hosp. 2008; 23( Suppl 2 ): 64-70.
- Muñoz-Bellvís L. The odd situation of pancreas transplantation in Spain. Nefrologia. 2019 Sep-Oct;39(5):455-457.
- Jiménez-Romero C, Marcacuzco Quinto A, Manrique Municio A, Justo Alonso I, Calvo Pulido J, Cambra Molero F et al. Simultaneous pancreas-kidney transplantation. Experience of the Doce de Octubre Hospital. Cir Esp. 2018 Jan;96(1):25-34.
- Montiel MC, Pardo F, Rotellar F, Valentí V, Pastor C, Alvarez Cienfuegos J. Trasplante pancreático [Pancreatic transplant]. An Sist Sanit Navar. 2006;29 Suppl 2:113-24.
