Przeszczep skóry: kiedy się go wykonuje?

Przeszczep skóry to technika chirurgiczna, która umożliwia pokrycie ubytków skóry tkanką z innej części ciała. Dowiedz się więcej o tej procedurze.

Napisane i zweryfikowane przez lekarz Maryel Alvarado Nieto.

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Skóra jest organem, który pokrywa nasze ciało i służy jako bariera ochronna przed otoczeniem. W ten sposób chroni nas przed infekcjami, a także przed warunkami zarówno naszego wewnętrznego, jak i zewnętrznego środowiska. Niektóre urazy skóry są tak rozległe lub złożone, że aby je wyleczyć, trzeba wykonać przeszczep skóry.

Celem tego typu leczenia chirurgicznego jest uzupełnienie uszkodzonej tkanki. W ten sposób struktury leżące pod spodem dalej korzystają z bariery ochronnej skóry. Przeszczep skóry nie tylko pokrywa defekt spowodowany urazem, ale także ma na celu stworzenie efektów estetycznych. W tym artykule dowiesz się więcej na ten temat.

Co to jest przeszczep skóry?

Przeszczep skóry to fragment skóry, który uzyskuje się chirurgicznie. W trakcie operacji całkowicie oddziela się ten kawałek od danego obszaru regionu ciała – zwanego obszarem dawcy. Następnie przeszczepia się do obszaru biorcy – czyli miejsca, w którym występuje defekt lub uraz.

Ponieważ to miejsce nie ma połączenia z obszarem dawcy, przeszczep traci przepływ krwi. Z tego powodu tkanka biorcy musi być w stanie zapewnić mu odpowiednią irygację. Dzięki temu przeszczepiona skóra może ulegać rewaskularyzacji i tym samym przetrwać w nowym miejscu.

Warstwy skóry

Aby zrozumieć, czym się charakteryzują różne rodzaje przeszczepów skóry, trzeba najpierw poznać warstwy histologiczne skóry.

Najbardziej powierzchowną warstwę stanowi naskórek. Ta struktura nie posiada własnych naczyń krwionośnych, natomiast nawodnienie dociera do niej z głębszych partii skóry. Powoduje to niepowodzenie przeszczepów zawierających jedynie naskórek i oznacza, że są one bezużyteczne.

Z drugiej strony najgłębszą warstwą skóry jest skóra właściwa. Ją z kolei można podzielić na dwie części: brodawkowatą skórę właściwą i siateczkowatą skórę właściwą. Pierwsza stanowi warstwę najbardziej powierzchowną, której naczynia krwionośne umożliwiają odżywienie pokrywającego naskórka. Pod skórą właściwą znajduje się podskórna tkanka komórkowa, która jest bogata w tłuszcz.

Rodzaje przeszczepów skóry

Najczęściej stosowana klasyfikacja w przeszczepach skóry odnosi się do grubości zajętej skóry. Generalnie wykonuje się dwa typy: przeszczepy o częściowej grubości i przeszczepy skóry o pełnej grubości.

• Przeszczepy o częściowej grubości: W tym przypadku grubość jest zmienna, ale przeszczep zawsze musi zawierać część skóry właściwej. Zapewnia to niezbędne elementy do regeneracji komórek i odżywienia pokrywającego naskórka. W zależności od grubości skóry właściwej grubość tkanki przeszczepu może być cieńsza lub grubsza.
• Przeszczepy skóry o pełnej grubości: wycięty fragment skóry obejmuje zarówno naskórek, jak i całą skórę właściwą. Tkanka musi być jednak pozbawiona tłuszczu podskórnego, aby umożliwić neowaskularyzację.

Transplantacje według formy, w jakiej zastosowano przeszczep skóry

W zależności od potrzeby zakrycia ubytku, przeszczepy mogą być ciągłe – to znaczy takie, które tworzą jeden lub kilka fragmentów, które po połączeniu są w stanie pokryć cały utracony obszar.

Podobnie zdarzają się nieciągłe przeszczepy skóry, które nie zakrywają uszkodzenia w całości. Wśród nich istnieją następujące opcje:

• Siatka Tanner i Vandeput
• Plurifragmentowane przeszczepy
• Przeszczepy paskowe Trueba
• Uszczelki Gabarro
• Przeszczepy Davisa

Sytuacje specjalne

Wybór danego rodzaju przeszczepu ma związek z kilkoma problemami. Ogromne znaczenie ma lokalizacja utraty tkanki, podobnie jak wybór miejsca dawcy.

Również zakres urazu pomoże ustalić, jakiego rodzaju przeszczepu potrzebuje dana osoba. Tymczasem przyczyna utraty tkanki pomaga chirurgowi wybrać najbardziej odpowiednią grubość.

Charakterystyka przeszczepiania skóry

W zależności od grubości fragmentu, każdy rodzaj przeszczepu ma pewną przewagę nad innymi. Ponadto, uszkodzona tkanka również odgrywa ważną rolę w „przyjęciu” przeszczepu, tj. w zapewnieniu powodzenia zabiegu. Poniżej opisano niektóre cechy, które należy wziąć pod uwagę przed operacją.

Skóra dawcy i biorcy

Ponieważ skóra ma wysoką antygenowość, przeszczepy skóry mogą pochodzić tylko od tej samej osoby. Dzieje się tak, ponieważ układ odpornościowy nie jest w stanie rozpoznać elementów innych niż własne. Dlatego wyzwala się odpowiedź immunologiczna, która kończy się odrzuceniem tkanki przeszczepionej od innej osoby.

Ten rodzaj przeszczepu – w którym dawcą jest ta sama osoba co biorca – określa się jako „autoprzeszczep”. Istnieją jednak sytuacje (takie jak poważne oparzenia), w których przydatne może być użycie przeszczepów ze zwłok lub nawet ze świńskiej skóry.

Stan tkanki dawcy

Aby zapewnić jak najlepszy wynik, należy bardzo ostrożnie dokonać wyboru miejsca, z którego zostanie pobrany przeszczep skóry. Dlatego fragmenty zwykle pobiera się z miejsc znajdujących się w pobliżu urazu. Ogólnie sugeruje się następujące zalecenia:

• Skóra musi mieć podobny kolor do obszaru biorcy.
• W przypadku resekcji guza wskazane jest, aby do pobrania przeszczepu wybrać przeciwną stronę.
• Tkanka musi być wolna od infekcji.
• Zaleca się, aby tekstura i rozkład włosów w obu miejscach (dawca-biorca) były podobne.

Uszkodzenia tkanek biorcy

Obszar biorcy stanowi podłożem, do którego należy przymocować przeszczep skóry. Musi mieć obfite unaczynienie, aby nowa tkanka mogła przetrwać. Jednak obecność infekcji lub krwotoku zmniejsza wskaźnik powodzenia i należy je najpierw wyleczyć.

Sytuacje, w których przeszczep skóry jest przydatny

Pomimo tego, że stanowi rozwiązanie dla złożonych urazów skóry, nie wszystkie lokalizacje ciała pozwalają na przeszczep skóry jako najlepszą opcję. Główne sytuacje, w których się go wykorzystuje, to:

• Duże oparzenia
• Rozległe rany
• Resekcja guzów skóry
• Wrzody kończyn dolnych
• Wady błon śluzowych
• Fasciotomie

Przeszczepy skóry mogą pochodzić tylko od tej samej osoby; w przeciwnym razie występuje odpowiedź immunologiczna, która odrzuca tkankę.

Gojenie rany

Oprócz zapewnienia unaczynienia tkanki, obszar biorcy może powodować retrakcje przeszczepu skóry, zwłaszcza jeśli jest on niepełnej grubości. Z tego powodu zaleca się stosowanie przeszczepów o pełnej grubości w obszarach estetycznych, takich jak twarz, ponieważ pozwalają one na lepsze pokrycie ubytku i mniejsze obkurczanie.

Z drugiej strony, gdy ubytek tkanki jest bardzo duży, bardziej odpowiednie jest stosowanie fragmentów o częściowej grubości, które ponadto są nieciągłe. Na przykład siatkowanie umożliwia nawet trzykrotne zwiększenie rozmiaru ciągłego przeszczepu skóry. Zwiększa to zdolność krycia fragmentu, chociaż daje mniej estetyczne rezultaty.

Powikłania przeszczepów skóry

Jak w przypadku każdego zabiegu chirurgicznego, przeszczep skóry wiąże się z pewnym ryzykiem. Do najczęstszych należą:

• Krwotoki
• Krwiaki
• Seroma (wysięk płynu surowiczego)

Z drugiej strony retrakcje, blizny i zmiany pigmentacyjne mogą wpływać na ostateczny wygląd przeszczepionej skóry. W takich przypadkach można zalecić dodatkowe zabiegi dermatologiczne poprawiające ostateczny wygląd.