Przemoc słowna - jej wykrywanie i podejmowanie działania

Nikt nie ma prawa obrażać, obrażać ani oczerniać innego człowieka. Skuteczne relacje międzyludzkie powinny opierać się na szacunku. Z tego powodu, jeśli gdzieś wokół Ciebie (niekoniecznie w związku) wystąpi przemoc słowna, należy ją ograniczyć lub zgłosić sytuację odpowiednim instytucjom.

Przejrzane i zatwierdzone przez: psycholog Bernardo Peña.

Napisany przez Virginia Martínez

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Przemoc słowna jest, jak sama nazwa wskazuje, rodzajem nadużycia lub agresji. Z tego powodu nie powinna być ona w żaden sposób dozwolona, ani też tolerowana.

W rzeczywistości, gdy wokół Ciebie panuje przemoc słowna, powinieneś podjąć odpowiednie środki by ją wyeliminować – a przynajmniej zgłosić tę sytuację. Ponieważ jest ona rodzajem wykorzystywania emocjonalnego, należy ją wyeliminować jak najszybciej, ponieważ narusza godność ofiary.

Czym w ogóle jest przemoc słowna?

Nikt nie ma prawa obrażać, nękać ani oczerniać innego człowieka. Skuteczne relacje międzyludzkie powinny opierać się na szacunku. Z tego powodu, jeśli gdzieś wokół Ciebie (niekoniecznie w związku) wystąpi przemoc słowna, należy ją ograniczyć lub zgłosić sytuację odpowiednim instytucjom.

Przemoc słowna jest definiowana jako „nadmierne użycie języka mówionego w celu podważenia godności i poczucia bezpieczeństwa kogoś poprzez zniewagę lub upokorzenie, w sposób nagły lub wielokrotny”.

Ta definicja pokazuje nam, że przemoc słowna może występować w różnych formach. Oznacza to, że może być ona obelgą, niegrzecznym komentarzem i tak dalej.

Przez jej stosowanie napastnik wpływa na godność i poczucie własnej wartości osoby krzywdzonej, która uważa, że ten ktoś ma „autorytet” lub „przywilej” pozwalający mu móc atakować w ten sposób inną osobę bez żadnych konsekwencji.

Przemoc słowna, jako rodzaj przemocy emocjonalnej, może wystąpić w każdej sytuacji i wpłynąć na każdego. Z tego powodu może się zdarzyć dzieciom, młodzieży, dorosłym lub osobom starszym. Ponadto może się to zdarzyć w różnych środowiskach, na przykład między osobami tworzącymi związek, wśród przyjaciół, w pracy i w wielu innych sytuacjach.

Przemoc słowna – jak ją możesz zidentyfikować?

Przemoc słowna oznacza ogólnie rzecz biorąc obelgi i zachowania poniżające wobec innych ludzi. Jednak nie pozostawia ona siniaków ani ran, jest bowiem rodzajem „ukrytego” znęcania się i agresji. Z tego powodu o wiele trudniej jest ją wykryć od nadużycia typowo fizycznego.

• Przemoc słowna może na przykład obejmować następujące zachowania:
• Wybuchy i napady agresji (zniewagi i upokorzenia)
• Oskarżenia
• Obwinianie drugiej osoby bez powodu
• Osądzanie lub krytykowanie w sposób upokarzający lub niegrzeczny
• Minimalizowanie znaczenia lub poniżanie ofiary
• Pogarda lub otwarta wrogość
• Rozkazywanie lub wymaganie czegoś poparte krzykiem
• Tworzenie poczucia zagrożenia, groźby
• Upokarzające lub poniżające pseudonimy i epitety

Czasami każdy z nas może stracić panowanie nad sobą i „przekroczyć granicę”. Jeśli jednak tak się stanie, należy ponownie rozważyć swoje zachowanie i poprosić tę drugą stronę o wybaczenie, uznając szkody jej wyrządzone.

Niemniej jednak przemoc słowna jest powtarzaną i świadomą praktyką poniżania i oczerniania drugiej osoby, którą sprawca uważa za gorszą od siebie.

Przemoc słowna w przykładach

Poniżej wymienimy kilka przykładów występowania przemocy słownej:

• W związku. Jedna z osób tworzących parę „żąda” od drugiej różnych rzeczy zamiast o nie poprosić. Dodatkowo krzyczy, zachowuje się arogancko, upokarzając drugą stronę. Sprawca uważa, że druga osoba jest tylko po to, by spełniać jego zachcianki i sama w sobie nie jest nic warta. Ponadto uważa, że ta druga osoba musi mu „usługiwać”.
• W grupie przyjaciół. Sprawca przemocy słownej używa upokarzających i bolesnych przezwisk i epitetów. Ponadto może nawet grozić lub poniżać ofiarę publicznie, przed innymi ludźmi.
• W pracy. Szef wydaje rozkazy za pomocą niegrzecznych lub agresywnych komentarzy i poleceń – w tym przed wszystkimi innymi pracownikami – rozmawiając z pracownikiem lub na temat wykonywanych przez niego obowiązków. Występują tutaj obelgi publiczne lub prywatne. Krytyka jest ciągła, upokarzająca i mało konstruktywna.
• Starsi ludzie. Na przykład opiekun obraża pacjenta i nakazuje mu robić rzeczy bez wykazywania choćby cienia szacunku, poniżając i obrażając swego podopiecznego.
• W relacjach rodzic-dziecko. Rodzice używają poniżających określeń wobec swojego dziecka, obrażają je lub szydzą z niego wyśmiewając się, że nie wie ono, jak coś zrobić lub jest bezużyteczne. Zwłaszcza w przypadku dzieci ślady wykorzystywania emocjonalnego mogą trwać aż do wieku dorosłego.

Co możesz zrobić w takiej sytuacji?

Stojąc w obliczu przemocy słownej powinieneś położyć jej kres lub zgłosić tę sytuację odpowiednim służbom.

Pierwszym krokiem jest umiejętność rozpoznania tego typu zachowania, kiedy już ono wystąpi. Rzeczywiście najważniejszym elementem jest poprawne zidentyfikowanie problemu, ponieważ jeśli tego nie zrobisz, nie będziesz w stanie nic zrobić, aby go uniknąć w przyszłości.

Po drugie, musisz nałożyć na niego odpowiednie ograniczenia. W rzeczywistości limity te powinny istnieć jeszcze przed rozpoczęciem związku. Tylko w ten sposób sprawca zrozumie, że nie ma żadnego przywileju ani prawa do poniżania Cię.

Z drugiej strony, jeśli wprowadzenie limitów nie powstrzyma sprawcy przemocy słownej, musisz poszukać pomocy, która będzie zależała od środowiska, w którym ma miejsce dane nadużycie. Na przykład, jeśli przemoc słowna ma miejsce w związku, wówczas terapeuta lub osoba zaufana może skutecznie interweniować. W przypadku złego traktowania zawsze należy to zgłosić.

Niemniej jednak, jeśli przemoc słowna zdarza się wśród nieletnich uczniów w szkole, ofiara powinna powiadomić szkołę i swoich rodziców, aby w ten sposób wprowadzić w życie protokoły przeciw znęcaniu się w szkole.

W każdym razie prośba o pomoc lub zgłoszenie jej to z pewnością najważniejsze kroki do wykonania. Nie jest to łatwe i wielokrotnie ofiara, z powodu niskiego poczucia własnej wartości, wpada w zależność od swojego prześladowcy.

Innym razem strach przed konsekwencjami powstrzymuje ofiary przed zgłaszaniem tego problemu lub proszeniem o pomoc. W rzeczywistości sprawca może im nawet grozić, jeśli ofiara zrobi coś takiego (na przykład szef zagrozi zwolnieniem Cię za zgłoszenie nękania).

Dlatego najważniejszym krokiem jest przezwyciężenie strachu i zgłoszenie tego rodzaju nadużyć. Tylko wtedy to się skończy, a ofiara będzie mogła wreszcie odzyskać godność i poczucie własnej wartości.