Prolaktyna - czym jest i jak działa?
Prolaktyna jest hormonem składającym się z kilku peptydów. Syntetyzowana jest głównie przez komórki adenohypofizyczne. W tym artykule dowiesz się jakie ma znaczenie dla naszego organizmu i jak w nim funkcjonuje.
W miarę postępu w badaniach nad fizjologią i biochemią tego hormonu stwierdzono, że pełni on ponad 300 funkcji w różnych tkankach i organach naszego organizmu. Jest to fascynujące, prawda?
Wśród tych funkcji uznaje się, że najważniejszą z nich stanowi produkcja mleka w gruczołach sutkowych. Ponadto wymienia się też syntezę progesteronu w ciałku żółtym. Jak się domyślasz stąd też nazwa tego hormonu, która nawiązuje do laktacji.
Kiedy dziecko ssie brodawki sutkowe podczas karmienia piersią, sprzyja to syntezie wyższej jakości tego hormonu. Jest on regulowany przez pozytywne sprzężenie zwrotne.
Z drugiej strony, jest to hormon, który ma tendencję do łatwego różnicowania, biorąc pod uwagę pewne czynniki, które zwiększają lub zmniejszają stres. Co istotne właśnie, prolaktyna charakteryzuje się szerokim zakresem działania w organizmie człowieka.
Działa na układ rozrodczy, ponadto wpływa na nasz nastrój i zachowanie. Reguluje również kondycje układu odpornościowego.
Prolaktyna – jej funkcje w organizmie
Ze względu na szerokie rozmieszczenie receptorów prolaktynowych u ssaków, hormon ten znacząco wpływa na nasz organizm. Poznajmy te najczęściej wspominane i dogłębnie przebadane funkcje hormonu.
Reprodukcja
Prolaktyna odgrywa ważną rolę zarówno w rozwoju morfologicznym i funkcjonalnym gruczołu piersiowego, jak i w aktywności wydzielniczej ciałka żółtego. W ten sposób wpływa na nasze funkcje rozrodcze.
Dzięki prolaktynie – przewody lobowo-pęcherzykowe gruczołu sutkowego mogą się rozgałęziać, rosnąć i rozwijać podczas ciąży. Ponadto, hormon ten odgrywa kilka istotnych ról w syntezie mleka:
- Stymuluje wchłanianie aminokwasów.
- Zwiększa syntezę kazeiny i laktoalbumin.
- Stymuluje on wchłanianie glukozy.
- Zwiększa syntezę laktozy i kwasów tłuszczowych w mleku.
Podsumowując, prolaktyna odgrywa istotną rolę w rozwoju morfologicznym i funkcjonalnym gruczołu piersiowego.
Przeczytaj także:
Prolaktyna a homeostaza
Oprócz regulowania funkcji rozrodczych, prolaktyna kontroluje również zestaw funkcji samoregulacyjnych, które prowadzą do utrzymania składu i właściwości środowiska wewnętrznego organizmu.
Wśród nich należy podkreślić immunoregulacyjne działanie prolaktyny, która bezpośrednio lub pośrednio uczestniczy w rozwoju i dojrzewaniu komórek grasicy i obwodowych narządów limfatycznych.
Prolaktyna reguluje również homeostazę, kontrolując transport jonów sodu, wapnia i chlorków przez błony nabłonkowe jelita, pobór aminokwasów przez komórki nabłonkowe gruczołu sutkowego, a także innych jonów i wody w nerkach.
W gruczołach potowych i łzowych – prolaktyna moduluje ich skład jonowy.
Regulacja wydzielania prolaktyny
Wyróżniamy kilka istotnych bodźców fizjologicznych, które regulują wydzielanie prolaktyny. Są to:
- Ssanie sutków podczas laktacji.
- Stres.
- Wzrost stężenia sterydów w jajniku, zwłaszcza estrogenów.
- Inne.
Prolaktyna wytwarzana jest w przysadce mózgowej. Wszystkie te opisane bodźce są odbierane przez podwzgórze. Doprowadzają do syntezy czynników uwalniające prolaktynę. W ten sposób podwzgórze wywiera hamujący wpływ na syntezę i wydzielanie prolaktyny.
Ponadto na syntezę i wydzielanie tego hormonu wpływa wiele innych czynników uwalnianych przez inne komórki adenohypozy, a także przez komórki przysadki mózgowej.
Z drugiej strony, dopamina jest głównym inhibitorem syntezy i wydzielania prolaktyny. Ten neuroprzekaźnik, po oddziaływaniu z dopaminergicznymi receptorami D2 w błonie komórkowej lakotropowej, pełni swoją funkcję hamującą.
Prolaktyna – i inne substancje, modulujące jej wydzielanie
- Histamina: działa poprzez receptory H1 i H2. Aktywacja tej pierwszej ma stymulujący wpływ na wydzielanie prolaktyny. Natomiast aktywacja H2 hamuje wydzielanie tego hormonu.
- Acetylocholina: jej aktywacja sprzyja wydzielaniu dopaminy i w konsekwencji hamowaniu wydzielania prolaktyny.
- Hormon stymulujący tarczycę: oprócz funkcji dla tarczycy, stymuluje również wydzielanie prolaktyny przez komórki laktotropowe przysadki mózgowej.
Wydzielanie prolaktyny jest w dużej mierze modulowane przez dopaminę. Dopamina wytwarzana jest przez podwzgórze, które znajduje się bezpośrednio nad przysadką mózgową. Co ciekawe, prolaktyna natomiast zwiększa wydzielanie dopaminy, co tworzy tzw. pętlę układu zwrotnego.
Jednakże, histamina i hormon stymulujący tarczycę są również zaangażowane w te procesy.
Wzorce wydzielania prolaktyny w przysadce mózgowej
Poziom prolaktyny zmienia się w ciągu całego naszego życia. W dzieciństwie jej poziom jest zazwyczaj wysoki i zmniejszają się aż do osiągnięcia wieku dorosłego. W podeszłym wieku ponownie następuje wzrost tych poziomów, związany z osłabieniem kontroli hamującej w podwzgórzu.
Ponadto stężenie prolaktyny w osoczu krwi różni się również w ciągu dnia, będąc wyższe w okresie snu niż w ciągu codziennych aktywności.
Co niezwykle interesujące, wysokie stężenie prolaktyny we krwi pośrednio hamuje wydzielanie gonadotropin, które odpowiedzialne są za pobudzanie dojrzewania pęcherzyka Graffa oraz owulację. Oznacza to, że poprzez zahamowanie wydzielania tych hormonów, hamuje się miesiączkowanie
Uznawane normy hormonu w organizmie (różnią się w zależności od fazy cyklu kobiety)
- faza folikularna w cyklu- poniżej 23 µg/l;
- faza luteinowa – poniżej 40 µg/l;
- trzeci trymestr ciąży – do 400 µg/l
Z kolei u mężczyzn zwyczajowa norma prolaktyny wynosi poniżej 20 µg/l.
Co dzieje się, kiedy nasz organizm wykazuje nad wyraz niski poziom hormonu? Zbyt niskie stężenie prolaktyny może prowadzić do niedostatecznego produkowanego mleka po porodzie.
Z kolei hiperprolaktynemia to stan, kiedy we krwi stwierdza się podwyższone stężenie prolaktyny. Głównymi objawami mogą być zaburzenia w miesiączkowaniu. Wymienia się też obniżone libido i suchość pochwy, ponadto bóle głowy, czy zaburzenia widzenia.
Podsumowanie
Prolaktyna jest hormonem naturalnie występującym w organizmie. Bierze udział w wielu ważnych procesach biochemicznych. Jednak główną funkcją tego hormonu są zadania rozrodcze i te o charakterze homeostatycznym.
Ważne jest, aby utrzymać poziom prolaktyny pod kontrolą. Może bowiem ulegać wahaniom, spadając bądź zwiększając się gwałtownie i wywołując jednocześnie niepokojące objawy. W razie jakichkolwiek wątpliwości należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Bernard V, Young J, Chanson P, Binart N. New insights in prolactin: pathological implications. Nat Rev Endocrinol. 2015 May;11(5):265-75.
- Botella Llusia, J. (1979). PROLACTINA. Acta Ginecologica.
- Blanco-Favela, F., Legorreta-Haquet, M. V., Huerta-Villalobos, Y. R., Chávez-Rueda, K., Montoya-Díaz, E., Chávez-Sánchez, L., & Zenteno-Galindo, E. (2012). Participación de la prolactina en la respuesta inmune. Boletin Medico Del Hospital Infantil de Mexico.
- Breves JP, Serizier SB, Goffin V, McCormick SD, Karlstrom RO. Prolactin regulates transcription of the ion uptake Na+/Cl- cotransporter (ncc) gene in zebrafish gill. Mol Cell Endocrinol. 2013 Apr 30;369(1-2):98-106.
- Glasow A, Breidert M, Haidan A, Anderegg U, Kelly PA, Bornstein SR. Functional aspects of the effect of prolactin (PRL) on adrenal steroidogenesis and distribution of the PRL receptor in the human adrenal gland. J Clin Endocrinol Metab. 1996 Aug;81(8):3103-11.
- Méndez-Hernández, I. C., Cariño, C., & Díaz, L. (2005). La prolactina en el sistema inmunológico: Aspectos de síntesis y efectos biológicos. Revista de Investigacion Clinica.
- Pathipati P, Gorba T, Scheepens A, Goffin V, Sun Y, Fraser M. Growth hormone and prolactin regulate human neural stem cell regenerative activity. Neuroscience. 2011 Sep 8;190:409-27.
- Park S, Kim DS, Daily JW, Kim SH. Serum prolactin concentrations determine whether they improve or impair β-cell function and insulin sensitivity in diabetic rats. Diabetes Metab Res Rev. 2011 Sep;27(6):564-74.
- Saleem M, Martin H, Coates P. Prolactin Biology and Laboratory Measurement: An Update on Physiology and Current Analytical Issues. Clin Biochem Rev. 2018 Feb;39(1):3-16.
