Poparzenia parą wodną i wrzątkiem: leczenie i zalecenia

Wrzątek i para wodna mogą powodować poparzenia o różnych stopniach. Kiedy trzeba iść do lekarza? Jak uniknąć komplikacji?

Przejrzane i zatwierdzone przez: pielęgniarka Leidy Mora Molina.

Napisany przez Luis Rodolfo Rojas Gonzalez

Ostatnia aktualizacja: 11 października, 2022

Poparzenia wrzątkiem i parą wodną to jedne z najczęstszych wypadków przy pracach domowych. Na pierwszy rzut oka nie wydają się niebezpieczne, ale mogą powodować duże szkody. Dlatego warto wiedzieć, jak je leczyć.

Gdy myślimy o poparzeniach, zwykle do głowy przychodzi nam ogień. Jak podają amerykańskie Centra Kontroli i Prewencji Chorób, poparzenia tego typu stanowią 33 do 58% przypadków wymagających hospitalizacji.

Zasadniczo istnieją różne typy i stopnie poparzeń – trzeci stopień jest najpoważniejszy, gdyż dochodzi przy nim do uszkodzenia tkanek głębokich oraz mięśni i nerwów.

Dlaczego dochodzi do poparzeń?

Większość poparzeń wodą powstaje wskutek prac domowych. Gdy woda osiąga temperaturę wrzenia, zamienia się w parę. Wówczas jej cząsteczki stają się mniejsze, ale utrzymują temperaturę około 100 °C.

Dlatego też zarówno gorąca woda jak i para wodna mogą powodować ciężkie poparzenia. Według Hiszpańskiego Stowarzyszenia Pediatrów, woda o temperaturze 60 °C może w ciągu 3 sekund spowodować poparzenie trzeciego stopnia u dziecka.

Do poparzeń często dochodzi podczas gotowania. Szczególnie obarczone ryzykiem jest korzystanie z parownic i garnków wykorzystujących ciśnienie, gdyż wówczas dochodzi do uszkodzenia tkanek.

Centra Kontroli i Prewencji Chorób wskazuje, że najbardziej narażone na poparzenia są dłonie i przedramiona – dotyczy ich 42% przypadków. Na drugim miejscu są stopy i nogi. Ma to związek z faktem, że poparzenia powstają zwykle wskutek rozlania gorącego płynu.

Poparzenia wrzątkiem i parą wodną: objawy

Objawy powodowane przez ten typ poparzeń zależą od stopnia. Poparzone miejsce boli i piecze wskutek uszkodzenia tkanek. W przypadku poparzenia pierwszego stopnia, poza pieczeniem pojawia się zaczerwienienie i opuchlizna. Uszkodzona jest jednak jedynie zewnętrzna warstwa skóry.

Gdy woda spowoduje poparzenie drugiego stopnia, pojawiają się pęcherze. Ciepło penetruje bowiem w głębsze warstwy skóry i powoduje ich oddzielenie się – to reakcja obronna organizmu.

W przypadku poparzenia trzeciego stopnia, poza pęcherzami dochodzi do odsłonięcia głębszych warstw tkanek. W poparzonym miejscu może dojść do uszkodzeń nerwów i ograniczenia funkcjonalności.

Poparzenia wrzątkiem i parą wodną: pierwsza pomoc

Jako że poparzenia gorącą wodą i parą są częste, trzeba wiedzieć, jak postępować w ich przypadku. Odpowiednia reakcja w krótkim czasie pozwala ograniczyć szkody i uniknąć komplikacji. Co zatem warto wiedzieć?

Oddalić poparzone miejsce od źródła ciepła

Po pierwsze należy oddalić poparzoną osobę od źródła ciepła i ulokować w bezpiecznym miejscu. Ograniczy to ryzyko dalszych poparzeń.

Schłodzić i usunąć ubranie

Po zabezpieczeniu poparzonej osoby należy schłodzić poparzone miejsce. Najlepiej zanurzyć je w letniej wodzie na 20 minut. Ochłodzi to tkanki i zapobiegnie rozprzestrzenianiu się poparzenia. Nie należy nakładać lodu, gdyż może to dodatkowo zaszkodzić.

Po ochłodzeniu poparzenia należy usunąć ubranie i biżuterię będące w kontakcie z uszkodzoną skórą. Ubranie można przeciąć. Jeśli z jakiegoś powodu ubranie przykleiło się do poparzenia, nie należy go usuwać.

Przykryć poparzone miejsce

Po usunięciu ubrania dobrze jest przykryć poparzenie zmoczonym gazikiem. Jeśli uszkodzenie skóry nie jest zbyt rozległe, można je delikatnie zabandażować dla zwiększenia ochrony.

Gdy ból jest intensywny, warto podać środki przeciwbólowe takie jak paracetamol czy ibuprofen w celu złagodzenia go. W przypadku dużych oparzeń temperatura ciała może spaść. Dlatego też trzeba działać w kierunku przywrócenia jej normalnej wartości.

Nie przebijać pęcherzy i nie nakładać żadnych substancji na ranę

W żadnym wypadku nie należy przebijać pęcherzy. Może to robić jedynie personel medyczny, jeśli zajdzie taka potrzeba. Drenowanie pęcherzy grozi infekcją i komplikacjami.

Nie zaleca się nakładania pasty do zębów, kawy, masła ani żadnej innej substancji na poparzenie, gdyż grozi to infekcją bakteryjną. Stosowanie kremów i maści także powinno odbywać się pod nadzorem lekarza.

Kiedy trzeba iść do lekarza?

W większości przypadków poparzenia parą i wrzątkiem nie wymagają interwencji lekarza. Wystarczy stosować się do wymienionych zaleceń, by wyleczyć problem.

Jednak do lekarza należy udać się niezwłocznie, jeśli poparzenie jest rozległe lub gdy ma cechy typowe dla trzeciego stopnia. To poważne uszkodzenie, które może stanowić zagrożenie życia, szczególnie w przypadku dzieci.

Do lekarza należy iść także w następujących okolicznościach:

• Silny ból, zaczerwienienie lub zapalenie.
• Gorączka powyżej 38 °C.
• Ropna wydzielina w ranie.
• Utrudnione gojenie się rany.
• Uszkodzenie oczu lub dróg oddechowych.

Wiele badań wskazuje na to, że między 30 % a 40 % pacjentów z tego typu poparzeniami to dzieci poniżej 15 lat. W takich przypadkach zaleca się wezwanie pogotowia, gdyż dzieci są bardziej podatne na takie uszkodzenia ciała.

Uwaga na dzieci

Niestety to dzieciom poparzenia wrzątkiem i parą zagrażają w większym stopniu. Ma to związek z ich ciekawską naturą. Dlatego lepiej, by trzymały się z dala od kuchni podczas gotowania. To wystarczy, by zapobiec wielu wypadkom.

Co więcej, zaleca się ostrożność w łazience. Woda nie powinna mieć więcej niż 50 °C. Skóra dzieci jest delikatniejsza i o wiele szybciej ulega poparzeniom.