Pomoc medyczna w rzucaniu palenia

Zaprzestanie palenia jest najistotniejszym działaniem zdrowotnym w zakresie profilaktyki chorób. Stanowi też pierwszy krok do rozpoznania fazy, w której każdy palacz się znajduje w procesie rzucania palenia.

Napisane i zweryfikowane przez Pielęgniarz Daniel Baldó Vela.

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Według najnowszego raportu WHO na temat globalnych trendów używania tytoniu liczba osób uzależnionych od tytoniu wynosi ponad 1,3 miliona. Dlatego pomoc medyczna w rzucaniu palenia stała się złotym standardem działań zapobiegawczych.

Dane Światowej Organizacji Zdrowia pokazują, że każdego roku ponad 8 milionów ludzi umiera w wyniku używania tytoniu. Liczba ta oznacza, że ​​palenie jest główną przyczyną śmierci i chorób, których można uniknąć na całym świecie. W tym kontekście pomoc medyczna w rzucaniu palenia ma kluczowe znaczenie.

Ten rodzaj interwencji, aby była skuteczna, musi być w stanie poradzić sobie z fizyczną i psychiczną zależnością od tytoniu. Musi przełamać automatyzm związany z aktem palenia a także modulować wpływ otoczenia społecznego każdej osoby na jej nałóg. W tym celu pierwszym krokiem będzie rozpoznanie fazy, w której znajduje się każdy palacz w procesie rzucania palenia.

Fazy ​​wychodzenia z nałogu a pomoc medyczna w rzucaniu palenia

Kiedy mówimy o rzucaniu palenia, musimy koniecznie przyjąć tak zwany transteoretyczny model zmiany. To model stworzony w 1982 roku przez psychologów Prochaskę i DiClemente. Pomaga on zrozumieć i poprzeć proces zmiany w obliczu określonego zachowania.

Wspomniany model wyróżnia sześć etapów o bardzo specyficznych cechach. Trzeba przy tym wziąć pod uwagę możliwość cofnięcia się w tym procesie a także brak konieczności przechodzenia przez wszystkie etapy.

Ponadto model rozważa nawrót nie jako porażkę. Pokazuje ją raczej jako kolejną szansę na poprawę i zwiększenie prawdopodobieństwa sukcesu w nowej próbie.

W tym kontekście misją pracownika służby zdrowia będzie identyfikacja etapu zmiany, na którym znajduje się palacz lub palaczka. Następnie musi dostosować swoją interwencję w celu zmotywowania osoby do postępu w tym procesie. Poniżej zagłębiamy się w każdy etap procesu rzucania palenia.

Etap wstępnego rozważania

Na tym etapie, chociaż dana osoba wie, że palenie nie jest zdrowym zachowaniem, nie jest jeszcze świadoma problemu, który dla siebie stwarza. A zatem nie uznaje potrzeby rzucenia palenia. Zasadniczo spotykamy tych ludzi, kiedy przychodzą do lekarza z innego powodu lub pod presją krewnych.

W tym momencie celem profesjonalisty będzie uświadomienie danej osobie problemu i zrozumienie znaczenia rzucenia palenia. Aby to zrobić, najpierw należy ocenić poziom wiedzy pacjenta na temat ryzyka związanego z używaniem tytoniu. Następnie trzeba go odpowiednio poinformować i podkreślić korzyści, jakie uzyska, jeśli rzuci palenie.

Faza kontemplacji

W tej fazie osoba już wie, że ma problem i że powinna rzucić palenie. Jednak chociaż wydaje się, że chce to zrobić w okresie krótszym niż 6 miesięcy, ma mieszane odczucia albo nie wie, jak to zrobić. Oznacza to, że chociaż zdaje sobie sprawę z problemu, wątpi w swoją zdolność do jego rozwiązania.

W tym momencie, aby palacz mógł pozytywnie przejść przez proces, dużą role odgrywa pomoc medyczna w rzucaniu palenia. Pracownik służby zdrowia musi pomóc pacjentowi porzucić wszelkie wahania. W tym celu niezbędna będzie analiza i pogłębianie w spersonalizowany sposób następujących aspektów:

• Podkreślenie znaczenia decyzji, żeby palacz porzucił swój nałóg.
• Stopień zaufania, jaki palacz ma do samego siebie, że to osiągnie. Ważne jest, aby wzmacniać poczucie własnej skuteczności, pamiętając o innych osiągnięciach dokonanych przez całe życie.
• Ryzyko związane z paleniem i powody, dla których osoba chce kontynuować palenie.
• Korzyści z rzucenia palenia i trudności w osiągnięciu tego celu.

Przygotowanie pacjenta do rzucania palenia – jak wygląda pomoc medyczna

Faza przygotowawcza rozpoczyna się, gdy osoba podejmie ostateczną decyzję, że chce rzucić palenie. To moment, kiedy pacjent jest przekonany, że ​​chce rzucić palenie i jest gotowy podjąć poważną próbę w czasie krótszym niż 1 miesiąc. Na tym etapie pomoc medyczna w rzucaniu palenia będzie obejmować następujące działania:

• Pogratuluj pacjentowi i podkreśl, że rzucenie palenia jest prawdopodobnie najlepszą decyzją, którą podjął na rzecz swojego zdrowia i osób wokół niego.
• Wybierzcie datę, po której dana osoba przestanie używać tytoniu („D-Day”). Jeśli dana osoba zdecydowała się na stopniową redukcję, należy ją rozpocząć wcześniej, aby w dniu „D” tytoń został całkowicie odstawiony.
• Zachęć osobę do przekazania swojej decyzji wszystkim znajomym i rodzinie. Im więcej ludzi  o tym wie, tym lepiej.
• Poinformuj o pojawieniu się możliwych trudności (głód nikotynowy, drażliwość, lęk, nerwowość, zmęczenie, zmiany we śnie, zwiększony apetyt, zaparcia, bóle głowy, trudności z koncentracją, negatywny wpływ środowiska społecznego…). Pracujcie również nad przydatnymi strategiami, aby je złagodzić.

Na tym etapie priorytetem jest przygotowanie osoby do rzucenia palenia. Tutaj ważne jest, aby pacjent postrzegał ten proces jako coś pozytywnego. Powinien też zrozumieć, że może rzucić palenie, ponieważ ma do dyspozycji niezbędne strategie, aby skutecznie przeciwdziałać wszelkim przeszkodom.

Pomoc medyczna w rzucaniu palenia – jak przejść od słów do czynów

W tej chwili osoba uzależniona od tytoniu już przestała palić, a jej głównym celem jest kontynuować bez używania tytoniu. Aby to zrobić, pracownik służby zdrowia musi ocenić trudności, na jakie napotyka dana osoba na tym etapie. Następnie musi umieć wzmocnić te strategie, które okazują się przydatne do skutecznego ich łagodzenia.

Ponadto w tej fazie należy również pamiętać, że objawy odstawienia zaczynają zanikać począwszy od siódmego dnia. Trzeba uprzedzić pacjenta o poczuciu pustki, które pojawia się 10 dni po rzuceniu palenia a także ostrzec o poczuciu fałszywego bezpieczeństwa, które występuje między 15 i 30 dniem po rzuceniu palenia.

Utrzymanie: 6 miesięcy bez palenia

Faza podtrzymująca rozpoczyna się, gdy osoba nie pali przez kolejne 6 miesięcy. Chociaż nie mówi się o “byłym” palaczu, dopóki nie upłynie 12 miesięcy od momentu zaprzestania palenia. Na tym etapie specjalista musi ponownie ocenić możliwe trudności i wzmocnić strategie do ich przezwyciężenia.

Ponadto na etapie utrzymania abstynencji zaleca się przypomnieć pacjentowi, dlaczego rzucił palenie i dokonać przeglądu korzyści, które już zaobserwował jak i te, które jeszcze nadejdą. Podobnie, może być również konieczne przypomnienie szkód związanych z zażywaniem tytoniu.

Zaprzestanie palenia: nawrót

Mówi się o nawrocie, gdy osoba powraca do palenia tytoniu po rzuceniu palenia. W tym momencie ważne jest, aby pracownik służby zdrowia wykazał empatię i zapewnił wsparcie. Musi również powstrzymywać się od jakichkolwiek zachowań karzących.

Zamiast tego powinien zachęcać osobę do spojrzenia na nawrót jako dobrej okazji do nauki i ponownego podjęcia kolejnej próby z większą szansą na sukces.