Perystaltyka przewodu pokarmowego - czym jest i jak funkcjonuje?

Perystaltyka jest funkcją ludzkiego ciała, która służy do przemieszczania pewnych substancji w narządach cewkowych, które posiadamy. W tym artykule dowiemy się, jak funkcjonuje.

Przejrzane i zatwierdzone przez: lekarz Leonardo Biolatto.

Napisany przez Leonardo Biolatto

Ostatnia aktualizacja: 24 września, 2022

Perystaltyka przewodu pokarmowego to nazwa, którą nadano skurczom mięśni występujących w narządach cewkowych ludzkiego ciała. Obejmuje ona głownie układ trawienny, ale także układ moczowy, w którym struktury w kształcie rurki transportują płynne substancje.

Perystaltyka przewodu pokarmowego charakteryzuje się zorganizowanymi i rytmicznymi skurczami. Mają one częstotliwość ocenianą jako normalną i są wywoływane przez mięsień gładki obecny w ścianach narządów rurowych.

Mięsień gładki ma charakter autonomiczny, to znaczy, że jego ruchy odbywają się mimowolnie. Nie możemy wydawać temu mięśniowi świadomych rozkazów, aby się kurczył. Jego ruchy zależą natomiast wyłącznie od poleceń mózgu, co do których nie decydujemy, kiedy i jak powstają.

Kiedy mózg otrzymuje informację o obecności pokarmu w przewodzie pokarmowym, wysyła polecenie do mięśni gładkich zaangażowanych narządów, aby wykonać określone ruchy. Ruchy te powodują przemieszczenie pokarmu z ust aż do odbytu.

Ten sam mechanizm przebiega również w układzie moczowym. Kiedy mózg wykrywa obecność moczu wytwarzanego przez nerki, wysyła informacje do moczowodów, aby transportowały je do pęcherza moczowego przez perystaltykę.

Można zatem powiedzieć, że istnieją trzy główne działania ruchów perystaltycznych:

• Ruch pokarmu w układzie pokarmowym
• Krążenie żółci w układzie wątrobowym, który jest częścią układu trawiennego
• Przepływ mocz do układu moczowego

Jakie etapy przechodzi perystaltyka przewodu pokarmowego?

Perystaltyka przebiega rytmicznie i w zorganizowany sposób. Gdy jedzenie dostanie się do ust i zostanie rozdrobnione, przechodzi następnie do przełyku. Tam ruchy perystaltyczne są odpowiedzialne za przeniesienie bolusa pokarmowego do żołądka. Te same ruchy zapobiegają cofnięciu się bolusa w górę.

Gdy żołądek wydzieli kwas żołądkowy i wykona odpowiednie działania na pokarmie, następnym krokiem jest jelito cienkie. To perystaltyka przenosi masę pokarmową do dwunastnicy, jelita czczego a następnie do jelita krętego. Tutaj do trawienia włączają się kwasy żółciowe podane z pęcherzyka żółciowego.

W jelicie cienkim od dobrej perystaltyki zależy wchłanianie składników odżywczych. Dobrze wykonane ruchy umożliwiają bowiem przemieszczanie małych ilości substancji w kierunku ścian jelita.

Wreszcie strawiony pokarm podlega odwodnieniu w jelicie grubym. Tutaj skoordynowany ruch odgrywa fundamentalną rolę w wydalaniu kału na zewnątrz. Zarówno funkcjonowanie odbytnicy, jak i odbyty zależą od tych ruchów, aby zakończyć ostatni etap.

Dlaczego występuje zmniejszona perystaltyka przewodu pokarmowego

Może się zdarzyć, że z różnych powodów, które teraz wyjaśnimy, ruchy perystaltyczne są wolniejsze niż zwykle. Może to prowadzić do zaparć w układzie pokarmowym. A zaparcia mogą prowadzić do różnych problemów zdrowotnych.

Wśród najczęstszych przyczyn zmniejszonej perystaltyki możemy wymienić:

• Podeszły i dziecięcy wiek: zarówno osoby starsze, jak i małe dzieci bardziej cierpią na zaparcia ze względu na ich wiek i deficyty, jakie wówczas powstają w mięśniach gładkich.
• Cukrzyca: ta choroba wpływa na transmisje neurologiczne w wielu obszarach ciała, w tym w układzie pokarmowym.
• Choroba Parkinsona: również osoby cierpiące na tę chorobę mają częstsze zaparcia.
• Choroby autoimmunologiczne: zmniejszone ruchy perystaltyczne rejestruje się na przykład u pacjentów ze twardziną skóry lub z zapaleniem wielomięśniowym.
• Przyjmowanie leków: niektóre leki mają niekorzystny wpływ na prace układu trawiennego i zmniejszenie aktywności perystaltycznej. Dlatego przed przyjęciem leku warto zapoznać się z możliwymi działaniami niepożądanymi. Zaleca się również konsultację z lekarzem, który przepisuje lek, aby uniknąć niepokoju podczas przyjmowania.

Dlaczego występuje zwiększona perystaltyka?

Tak jak perystaltyka przewodu pokarmowego może się zmniejszyć, czasami może również przyspieszyć, powodując w końcowym efekcie biegunkę. Oto najczęstsze przyczyny takiego stanu:

• Infekcje bakteryjne: zarazkami, które najczęściej powodują biegunkę, są escherichia coli, salmonella i shigella. Może do tego dojść w wyniku spożycia zanieczyszczonego jedzenia lub wody.
• Zakażenia wirusowe: wzrost perystaltyki spowodowany wirusami powszechnie występuje w wieku dziecięcym. W takich przypadkach niezbędna jest kontrola medyczna, aby uniknąć odwodnienia.
• Leki: podobnie jak niektóre leki powodują zaparcia jako swoje działania niepożądane, inne mogą wywołać biegunkę.
• Choroby przewlekłe: wzrost ruchów perystaltycznych występuje jako towarzyszący objaw  w niektórych chorobach o wysokiej częstości występowania w ogólnej populacji. Klasyczny przykład takich objawów występuje w dysfunkcjach tarczycy.
• Podłoże psychologiczne: czasami w sytuacjach stresowych jelito reaguje przyśpieszeniem ruchów. To logiczne, biorąc pod uwagę, że jego ruch zależy od układu nerwowego i mózgu, który stymuluje mięśnie gładkie.
• Wcześniej przebyta operacja układu trawiennego: osoby, które przeszły operację żołądka lub jelit, z różnych powodów, mogą cierpieć w przyszłości na zmiany rytmu perystaltycznego. Wiąże się to albo ze zniszczeniem pośrednich włókien nerwowych, albo ze skróceniem przewodu pokarmowego.

Podsumowując

Jednak ta normalna funkcja może ulec zmianie. Dlatego powinniśmy skonsultować się z lekarzem, jeśli zauważymy, że zmienia się nasz rytm wypróżniania. Lekarz powie nam, czy jest to zmiana chwilowa, czy też wymaga specjalnego leczenia.