Nowa epidemia zapalenia wątroby u dzieci: przyczyny, objawy, zapobieganie i leczenie

Ostre zapalenie wątroby to proces zapalny wątroby o wielu różnych przyczynach. W niektórych krajach odnotowano wzrost ciężkich przypadków, co uruchomiło dzwonki alarmowe.

Napisane i zweryfikowane przez lekarz Maryel Alvarado Nieto.

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) poinformowało w swoim raporcie z 14 tygodnia z datą 8 kwietnia, że w Wielkiej Brytanii wykryto wzrost liczby przypadków ostrego zapalenia wątroby u dzieci. Jednak pochodzenie tej nowej epidemii zapalenia wątroby u dzieci nie zostało jeszcze wyjaśnione.

Zapalenie wątroby, powodująca stan zapalny tego ważnego narządu, ma różne przyczyny. Wśród nich są infekcje wirusowe i zatrucia, zarówno lekami, jak i toksynami obecnymi w środowisku.

Jaka jest najczęstsza przyczyna zapalenia wątroby u dzieci?

Istnieje kilka wirusów zdolnych do zakłócenia funkcjonowania naszej wątroby. Z tego powodu są one określane zbiorczo jako wirusy zapalenia wątroby lub wirusy hepatotropowe. Wśród nich mamy wirusy A, B, C, D lub delta i E.

Pochodzą one jednak z różnych rodzin wirusów. Mimo że wpływają na tkankę wątroby, nie wszystkie robią to w ten sam sposób.

Z drugiej strony niektóre patogeny mają pewną skłonność do atakowania tkanki wątroby, ale nie jest to tak zauważalne, dlatego uważa się je za niehepatotropowe. Bierze się je pod uwagę do diagnostyki różnicowej w ostrym dziecięcym zapaleniu wątroby:

• Cytomegalowirus (CMV)
• Epsteina-Barra (EBV)
• Wirus opryszczki pospolitej (HSV) 1 i 2
• Wirus ospy wietrznej i półpaśca (VZV)
• Herpeswirus ludzki (HHV) 6 i 8

Inne przyczyny zapalenia wątroby

Ponadto niektóre sytuacje również powodują zmiany w wątrobie u dzieci. Oto kilka przykładów:

• Zatrucie lekami: Paracetamol jednym z najczęstszych winowajców
• Przyczyny naczyniowe u pacjentów z chorobami serca i zaburzeniami rytmu
• Patologie obturacyjne dróg żółciowych
• Zaangażowanie czynników autoimmunologicznych

Jakie są objawy ostrego zapalenia wątroby u dzieci?

Jednym z najbardziej uderzających objawów ostrego zapalenia wątroby jest żółtaczka, czyli zażółcenie skóry i błon śluzowych. Nie jest to jednak pierwsza manifestacja, choć często najbardziej oczywista.

Na wczesnym etapie objawy są nieznaczne i niespecyficzne, co sprawia, że diagnoza jest mało prawdopodobna. Wczesne objawy kliniczne obejmują:

• Brak apetytu
• Gorączka
• Zmęczenie
• Bóle mięśni i brzucha
• Nudności i wymioty
• Biegunka

Faza żółtaczkowa

Po kilku dniach pojawia się charakterystyczne żółte zabarwienie, które dotyczy skóry i błon śluzowych. Ten kolor wynika z obecności pigmentu: bilirubiny.

Cząsteczka ta wymaga, aby działanie wątroby przekształciło ją w substancje łatwiejsze do usunięcia. Z powodu zmian chorobowych bilirubina może jednak przenikać do jelita, gdzie zabarwia kał.

Podobnie, krążenie krwi umożliwia przetransportowanie przekształconej bilirubiny do nerek, gdzie jest filtrowana do moczu. W ostrym zapaleniu wątroby przejście do jelita podlega zakłóceniu z powodu zapalenia tkanki wątrobowej. Dlatego gromadzi się we krwi, nadając skórze żółtawy odcień.

Ponieważ w jelicie nie ma wystarczającej ilości pigmentu, kał nie może być odpowiednio zabarwiony, więc nabiera bladego odcienia. Ten stan nazywa się acholią. Ponadto, ponieważ bilirubina gromadzi się we krwi, jest łatwiej filtrowana do moczu, co nosi nazwę choluria.

Jak diagnozuje się ostre zapalenie wątroby u dzieci?

Eksperci powinni zawsze przeprowadzić dokładne badania, aby znaleźć prawdopodobną przyczynę. Chociaż wartości bilirubiny mogą być wyższe, cechami charakterystycznymi ostrego zapalenia wątroby są oznaczenia transaminaz.

Te enzymy wątrobowe mogą wzrosnąć ponad 10-krotnie. Należy przy tym zauważyć, że nasilenie zapalenia wątroby nie jest związane z tym wzrostem, więc wysoka liczba tylko potwierdza chorobę, ale nie klasyfikuje jej ciężkości.

Podczas oceny pacjenta z ostrym zapaleniem wątroby można również zlecić inne badania dotyczące:

• Fosfatazy alkalicznej
• Czas protrombinowy
• Bilirubiny całkowitej, bezpośredniej i pośredniej
• Gamma-glutamylotranspeptydazy (GGT)

Aby potwierdzić czynnik sprawczy, dla każdego z nich możemy określić specyficzne antygeny i przeciwciała. Te badania serologiczne można zlecić, kierując się zarówno podejrzeniem, jak i czasem ewolucji choroby.

Czy można zapobiegać zapaleniu wątroby u dzieci?

Ponieważ sposób, w jaki choroba jest nabywana, różni się w zależności od przyczyny, mechanizmy przenoszenia zostały pogrupowane na dwa:

• Pochodzenia pokarmowego
• Zarażanie drogą pozajelitową

Dzięki znajomości tych czynników można zasugerować zalecenia, aby spróbować zapobiec transmisji. Ponadto szczepienie przeciwko wirusom zapalenia wątroby typu A i B należy do harmonogramu szczepień dziecięcych.

Transmisja fekalno-ustna

Jest to klasyczna droga transmisji opisana dla wirusów ostrego zapalenia wątroby typu A i E. Ten pierwszy typ występuje najczęściej w dzieciństwie.

Dzieci lub dorośli, którzy nie myją właściwie rąk po skorzystaniu z toalety i wypróżnieniu, mogą spowodować zakażenie. Mogą łatwo zanieczyścić różne powierzchnie i żywność, z których korzystają inne osoby.

Zalecenia mające na celu zapobieganie temu ryzyku obejmują:

• Picie tylko wody zdatnej do picia
• Energiczne mycie rąk po skorzystaniu z toalety
• Przestrzeganie zasad higieny podczas obchodzenia się z żywnością i jej spożywania
• Brak kontaktu seksualnego z osobą chorą na zapalenie wątroby

Inne formy zakażenia

W przeciwieństwie do wirusów zapalenia wątroby typu B, C i D, przenoszenie wirusów A i E odbywa się drogami innymi niż przewód pokarmowy. Ponadto te typy mają zwykle przewlekły charakter.

Drogi zakażenia obejmują kontakt seksualny i jakąkolwiek ekspozycję zmian skórnych lub błon śluzowych na płyny ustrojowe osoby zakażonej.

Leczenie

Ogólnie rzecz biorąc, ponieważ często ma ono przyczynę wirusową, leczenie ostrego zapalenia wątroby obejmuje ogólną opiekę z leżeniem w łóżku i lekką dietą. Trzeba także radzić sobie z objawami dotykającymi pacjenta.

Jednak ciężkie przypadki mogą nawet wymagać przyjęcia do szpitala. Nie ma swoistego leczenia wszystkich ostrych postaci zapalenia wątroby u dzieci.

Dlaczego nie udało się ustalić przyczyny nowej epidemii zapalenia wątroby u dzieci?

Odkąd Wielka Brytania zgłosiła nowy wybuch epidemii zapalenia wątroby u dzieci, trudno było ustalić przyczynę choroby. W szczególności dlatego, że nie można znaleźć wspólnego czynnika.

Z drugiej strony, wykluczono już wirusy hepatotropowe jako czynniki sprawcze. Obecne dochodzenie koncentruje się na ustaleniu, czy istnieją cechy wspólne wśród dzieci dotkniętych chorobą, aby można było ukierunkować poszukiwanie.

Analizę tę komplikuje nieco fakt, że epidemia rozprzestrzeniła się na inne kraje, bez widocznej prawidłowości. Ponieważ tak się dzieje, ryzyko dotyczy więcej dzieci. Ewolucja choroby była poważna, z przypadkami wymagającymi przeszczepu wątroby, a nawet jednym przypadkiem śmierci.

Cały ten scenariusz dotyczący nowej epidemii zapalenia wątroby u dzieci sprawia, że dochodzenie przyczyn stało się priorytetem. Na chwilę obecną, oprócz wykluczenia klasycznych wirusów zapalenia wątroby, w niektórych przypadkach stwierdzono obecność adenowirusa, podczas gdy w innych uzyskano pozytywny wynik testu na SARS-CoV-2.