Nieśmiałość u dzieci - praktyczne wskazówki, aby ją przezwyciężyć
Jeśli Twoje dziecko jest zdominowane przez nieśmiałość, możesz martwić się o jego obecne i przyszłe samopoczucie. Być może obawiasz się, że nie uda mu się nawiązać przyjaźni, ucierpi w sytuacjach towarzyskich, z którymi spotka się w późniejszym życiu, lub że jest z nim coś nie tak i „nie wiesz, jak to naprawić”. Nieśmiałość u dzieci jest do pewnego stopnia naturalna.
Co więcej, można interweniować, aby nie osiągnął poziomu ograniczającego lub powodującego w dziecku dyskomfort. Należy o tym pamiętać: nieśmiałość nie jest wyrokiem dożywocia. To prawda, że ma on spory składnik genetyczny i dziedziczny, który przejawia się w temperamencie, z jakim dziecko się rodzi. Jednak wychowanie, środowisko, w którym dorastają i ich wczesne doświadczenia mogą modulować obecność tej cechy.
Co uważa się za nieśmiałość u dzieci?
Nieśmiałość to tendencja do wycofania się i poczucia dyskomfortu w nowych lub nieznanych sytuacjach społecznych. Często wiąże się to ze strachem przed osądem innych, skłonnością do milczenia i pozostawania w tle. Nieśmiała osoba czuje się niepewnie w kontaktach z nieznajomymi. Unika przejmowania inicjatywy, nawet jeśli chciałby mieć więcej kontaktów towarzyskich.
Często zdarza się, że dziecko jest niepewne i ma niską samoocenę, a ta tendencja prowadzi je do utraty ważnych możliwości. Dlatego może być konieczna interwencja. Oczywiście pewien stopień nieśmiałości jest normalny i należy się go spodziewać na pewnych etapach życia. Dzieci mogą naturalnie szukać bezpieczeństwa u rodziców lub danych referencyjnych w obliczu nowych lub nieznanych środowisk. Wraz z wiekiem, stają się jednak pewne siebie.
Prawdą jest również, że nieśmiałość pomaga nam być bardziej ostrożnymi i refleksyjnymi, unikać ryzyka i podejmować lepsze decyzje w określonych okolicznościach. Jednak gdy występuje w nadmiernym stopniu, może powodować wielkie cierpienie i utrudniać rozwój szkolny i społeczny. Może nawet prowadzić do zaburzeń, takich jak fobia społeczna.
Nieśmiałość u dzieci – co robić?
Jeśli zauważysz, że nieśmiałość Twojego dziecka powoduje dyskomfort lub przeszkadza w jego codziennym życiu, oto kilka wskazówek, które możesz zastosować, aby mu pomóc.
1. Nie wywieraj na nim presji, nie krytykuj, nie etykietuj
Jeśli nie jesteś osobą nieśmiałą, zrozumienie reakcji dziecka może być trudne. Jednak ważne jest, aby nie unieważniać ani nie minimalizować jego emocji. Nie wyśmiewaj dziecka za to, że jest nieśmiałe, ani nie zmuszaj go do zmiany. W pierwszej kolejności musi czuć się rozumiany, akceptowany i wspierany. To właśnie z tego bezpiecznego miejsca będzie mógł robić postępy we własnym tempie.
Z drugiej strony unikaj etykietowania dziecka jako nieśmiałego, zawstydzonego lub samotnika. Słowa mają większą moc niż, nam się wydaje, a to tylko sprawi, że Twoje dziecko będzie postrzegało siebie coraz bardziej w ten sposób. On lub ona uwierzy i wejdzie w tę rolę, stając się coraz bardziej powściągliwy i lękliwy.
Przeczytaj również: Traumy emocjonalne z dzieciństwa – upiory dorosłości
2. Ucz i modeluj umiejętności społeczne
Czasami nieśmiałość jest wynikiem braku umiejętności społecznych, co sprawia, że dziecko nie wie, jak dogadać się z innymi, a ich interakcje są nieprzyjemne. Dlatego dobrym pomysłem jest podkreślenie umiejętności społecznych, takich jak inicjowanie i podtrzymywanie rozmów, komplementowanie, składanie próśb lub mówienie „nie”.
Niektórym dzieciom jest trudniej niż innym zrozumieć i przyswoić te zasady, ale to wszystko kwestia praktyki. Widząc, jak (jako ich główna postać odniesienia) wchodzisz w interakcję z innymi, będą mogli przyjąć pewne pomysły na pokład. Dynamika, taka jak odgrywanie ról, może pomóc w tym procesie uczenia się.
3. Oferuj możliwości socjalizacji
Kiedy dziecko jest nieśmiałe, niektórzy rodzice mają tendencję do nadopiekuńczości i unikania narażania go na nieprzyjemne sytuacje. Jednak dziecko musi ćwiczyć i mieć możliwość nabrania pewności siebie.
Dlatego dobrym pomysłem jest zapewnienie przestrzeni, w której poza szkołą będzie mogło spotykać się z innymi dziećmi. Zapisanie się na zajęcia pozalekcyjne i uczestnictwo w obozach lub warsztatach związanych z ich hobby może być dobrą alternatywą.
Jeśli dziecko jest bardzo przestraszone, możesz zacząć od zajęć z innymi rodzinami lub uczestnictwa w zajęciach rodzic-dziecko. Twoja obecność zapewni mu bezpieczeństwo. Gdy dziecko zobaczy, że relacjonowanie się z innymi jest w zasięgu jego ręki, nabierze pewności siebie, aby samodzielnie wykorzystać nowe możliwości.
4. Wzmocnij jego samoocenę i pewność siebie
Nieśmiałość ma duży składnik niepewności, braku pewności siebie i strachu przed byciem osądzonym przez innych. Dlatego tak ważne jest rozwijanie zdrowej i solidnej samooceny, pomagając dziecku rozpoznać i docenić jego zalety oraz zaakceptować obszary wymagające poprawy.
Poczucie własnej wartości to nie tylko przyjmowanie pochwał i dobre myślenie o sobie, ale także możliwość zobaczenia, w czym nie jesteśmy tak dobrzy, bez umartwiania się tym. Naucz dziecko, aby postrzegało błędy jako naturalne i dopuszczalne oraz jako część procesu uczenia się, a złagodzisz jego presję.
5. Zachęcaj do pozytywnego dialogu wewnętrznego
Zgodnie z powyższym, warto wiedzieć, że nieśmiali ludzie zwykle mają w głowie ostrego wewnętrznego krytyka, który przewiduje wszystko, co może pójść nie tak, opowiada o błędach, które popełniają w teraźniejszości i przypomina im o ich przeszłych niepowodzeniach. To ten wewnętrzny dialog może ich sparaliżować.
Dlatego świetnym pomysłem jest nauczenie dzieci mówienia do siebie z miłością, szacunkiem i współczuciem, bycia swoim najlepszym przyjacielem i cheerleaderką. Celem jest, aby myśli takie jak poniższe automatycznie przychodzą im do głowy:
- “Świetnie sobie poradziłeś, jestem z ciebie dumny.”
- – Popełniłeś błąd, ale to w porządku, nadal jesteś cenny.
- „Możesz to zrobić, po prostu spróbuj”.
Słowa te muszą pochodzić od ich rodziców: to oni kształtują wewnętrzny dialog dziecka.
Zobacz też: Brak przyjaciół szkodzi Twojemu zdrowiu!
6. Zachęcaj do wyrażania siebie i podejmowania dobrych decyzji
Na koniec pamiętajmy, że nieśmiałość u dzieci sprawia, że pozostają na drugim planie, by nie zwracać na siebie uwagi i nie być oceniane. Jeśli chcemy przeciwdziałać tej tendencji, możemy zachęcać do sytuacji, w których dziecko może swobodnie wyrażać siebie i swoje opinie w bezpiecznym środowisku. Rozmowy rodzinne, gry planszowe, zajęcia twórcze i artystyczne… możliwości jest wiele.
Ważne jest, aby zachęcić dziecko do uczestnictwa, aby jego głos był słyszalny i, oczywiście, słuchał dziecka, brał je pod uwagę i doceniał jego wkład.
Nieśmiałość u dzieci może wymagać profesjonalnej pomocy
Ostatecznie, jeśli zastosowałeś się do powyższych wskazówek, a nieśmiałość Twojego dziecka nadal jest nadmierna, nie wahaj się zasięgnąć profesjonalnej pomocy. Pamiętaj, że negatywne doświadczenia społeczne lub odrzucenie przez innych mogą naznaczyć Cię na przyszłość.
Ważne jest jak najszybsze zajęcie się tą sytuacją. Profesjonalista może pomóc Twojemu dziecku zdobyć narzędzia potrzebne do przezwyciężenia nieśmiałości.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Kagan, J. (1997). Temperament and the reactions to unfamiliarity. Child development, 68(1), 139-143.
- Ordóñez-Ortega, A., Espinosa-Fernández, L., García-López, L. J., & Muela-Martínez, J. A. (2013). Inhibición conductual y su relación con los trastornos de ansiedad infantil. terapia psicolÓgica, 31(3), 355-362.
