Metamizol – do czego nam służy?

Metamizol jest organicznym, wielofunkcyjnym związkiem chemicznym. W swej budowie przypomina aminofenazon. Należy do grupy pirazolonów i tak jak wspomnieliśmy, ma działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Gdzie spotykamy metamizol i czy możemy go swobodnie stosować?

Co więcej, metamizol wyróżniają też właściwości przeciwzapalne i spazmolityczne, choć o mniejszej mocy. Jest niemal białym, krystalicznym proszkiem. Charakteryzuje się dobrą rozpuszczalnością w wodzie, czy też w alkoholu metylowym.

Przyjrzyjmy się niektórym cechom tego leku.

Metamizol – jaka działa?

Podobnie jak inne leki w grupie, metamizol działa hamując działanie cyklooksygenazy. Dlatego hamuje syntezę prostaglandyn, którym zawdzięcza swoje właściwości przeciwbólowe i przeciwgorączkowe.

Jednak pomimo tego, że jego metabolity są aktywne i blokują syntezę prostaglandyn, przeciwzapalna aktywność tego związku nie jest tak istotna.

Z kolei warto pamiętać, że metamizol rozluźnia i zmniejsza aktywność mięśni gładkich przewodu pokarmowego i macicy.

Jeśli chodzi zaś o jego przyjmowanie: środki te stosować można doustnie, domięśniowo lub dożylnie.

Metamizol szybko metabolizuje się w wątrobie, gdzie przekształcany jest w aktywne metabolity wydalane z moczem.

Do czego służy nam metamizol?

Przede wszystkim powinniśmy pamiętać, że metamizol stosuje się przeciwbólowo. Zarówno w przypadku umiarkowanego jak i intensywnego bólu. Dotyczy to dolegliwości pooperacyjnych, a także pourazowych. 

Lek ten jest stosowany w leczeniu bólu ostrego, umiarkowanego lub intensywnego pooperacyjnego lub pourazowego, kolki lub pochodzenia nowotworowego. Jest to lek wskazany również w przypadku wysokiej gorączki, która nie reaguje na inne środki i leki przeciwgorączkowe.

Co ciekawe, w Polsce metamizol znany jest głównie pod nazwą pyralginy.

Przeczytaj również:

Leki przeciwbólowe – jak je klasyfikujemy?

Dawkowanie i przeciwwskazania przy stosowaniu leku

Zalecana dawka zależy od odczekiwanego efektu, skali bólu i sytuacji pacjenta. W przypadku osób dorosłych zazwyczaj wskazuje się na dawkę doustną wynoszącą od 8 do 16 mg/kg masy ciała.

Podawanie pozajelitowe wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia reakcji anafilaktycznych. Do leczenia gorączki u dzieci, zazwyczaj wystarcza dawka 10 mg/kg masy ciała.

Działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe występuje w ciągu 30 i 60 minut po podaniu. Należy dokładnie przeanalizować dawki pozajelitowe powyżej 1 g dipyronu, pod kątem ryzyka wystąpienia niedociśnienia.

Innym zaleceniem, o którym należy pamiętać, jest stosowanie tabletek, czy kropli zamiast syropu, w przypadku pacjentów chorych na cukrzycę. Ponadto należy unikać wysokich dawek metamizolu u pacjentów z niewydolnością nerek lub wątroby.

Z drugiej strony, w odniesieniu do przeciwwskazań, metamizol nie powinien być stosowany w następujących sytuacjach:

• Nadwrażliwość na pyrazolony.
• Niewydolność nerek lub wątroby, zarówno ostra jak i przewlekła.
• Dyskrazje krwi.
• Aktywne wrzody dwunastnicy.
• Niewydolność serca.
• W czasie ciąży i laktacji.

Ponadto zaleca się ocenę hematologiczną przed i okresowo w trakcie leczenia.

Metamizol i niepożądane reakcje – o czym należy pamiętać?

Co ważne, w tym artykule mówimy o leku przeciwbólowym, który ze względu na swoje toksyczne działanie, zwłaszcza związek z agranulocytozą wycofano z rynku w wielu krajach.

Badacze potwierdzili, że stosowanie leku może powodować poważne reakcje w organizmie. Wśród nich, wyróżniają się następujące:

• Agranulocytoza, stanowiąca poważną i nierzadko nieodwracalną reakcję. Jej pochodzenie nie jest do końca znane, ale uważana jest za reakcję immunologiczną.
• Wstrząs. Objawia się świądem, zimnymi potami, utratą energii, osłabieniem, mdłościami, dusznością i przebarwieniami skóry.
  Agranulocytoza i wstrząs zagrażają życiu pacjenta i wymagają zawieszenia leczenia metamizol. W takich przypadkach należy zapewnić natychmiastową pomoc lekarską.

Ponadto mogą wystąpić reakcje nadwrażliwości skóry, szczególnie w błonach śluzowych oka i w okolicy nosowo-gardłowej. Inne reakcje, które może wywołać podanie metamizolu to: leukopenia, trombocytopenia i niedokrwistość hemolityczna.

Do bardzo rzadkich reakcji niepożądanych należą: napady astmy, zespół Stevensa i Johnsona, martwica toksyczna rozpływna naskórka, małopłytkowość, nagłe pogorszenie czynności nerek, białkomocz, skąpomocz, bezmocz, ostra niewydolność nerek czy śródmiąższowe zapalenie nerek.

Według danych przedstawianych w biluetynie WHO z 2002 roku – zapadalność na agranulocytozę, wywołaną przez dany lek, wynosi od 0,2 do 2 przypadków na milion. 7 % z nich jest śmiertelne.

Zobacz też:

Czy wiesz, kiedy stosuje się opioidowe leki przeciwbólowe?

Zalecenia Europejskiej Agencji Zdrowia dla pracowników służby zdrowia

Europejska Agencja Zdrowa dokonała przeglądu sytuacji w zakresie metamizolu, w związku ze zgłoszeniem przypadków agranulocytozy. Pamiętajmy więc, że nie bez powodu leki te przepisujemy na receptę.

Ponadto wskazuje się następujące zalecenia dla pracowników służby zdrowia:

• Metamizol należy stosować tylko w przypadku zabiegów krótkoterminowych, maksymalnie trwających do 7 dni.
• Zaleca się jego stosowanie tylko w przypadkach zgodnych z zatwierdzonymi wskazaniami i minimalnymi dawkami skutecznymi.
• Jednakże, jeśli konieczne jest dłuższe leczenie, należy przeprowadzać okresowe kontrole hematologiczne, w tym formułę leukocytów.
• Nie powinniśmy stosować metamizolu u pacjentów, którzy nie zostali przebadani pod tym kątem.

Podsumowanie i wnioski

Zaleca się, aby przed przepisaniem metamizolu przeprowadzić szczegółowy wywiad medyczny. W ten sposób możemy uniknąć jego stosowania u pacjentów z nadwrażliwością lub reakcjami hematologicznymi na ten lek.

Bezpieczne leki w ciąży – poznaj 5 z nich

Niektóre z substancji mogą zaszkodzić zdrowiu dziecka. Bezpieczne leki w ciąży to takie, które nie wpłyną negatywnie na zdrowie i rozwój dziecka. Przeczytaj więcej »