Łokieć piastunki - uraz stawu łokciowego u dzieci
Syndrom o nazwie “łokieć piastunki” bardzo często dotyka dzieci w wieku od 2 – 5 lat. Bardzo często prowadzą do tego niewłaściwe nawyki i zachowania rodziców. W tym artykule poznasz charakterystykę tego schorzenia, jego przyczyny i potencjalne rozwiązania.
Uraz stawu łokciowego u dzieci, który opisujemy w tym artykule ma kilka nazw. Mówi się też o łokciu opiekunki, czyli podwichnięciu. To najbardziej uderzające nazwy tego schorzenia, bowiem sugerują winę “opiekuna” czy dokładniej “opiekunki” dziecka, tj. rodziców i innych osób zaangażowanych.
Nie są to dość sprawiedliwe nazwy, bowiem nawet najbardziej troskliwy i delikatny rodzic może nieświadomie przyczynić się do tego urazu. Determinuje to zwyczajnie delikatność układu ruchowego dzieci.
Tak naprawdę jest to schorzenie nazywane podwichnięciem Chassaignaca. Fachowo mówimy więc o podwichnięciu głowy kości promieniowej. Najczęściej dotyka dzieci w wieku od 2 do 5 lat.
Uraz ten powstaje przy nagłym szarpnięciu rączki dziecka przy wyprostowanym łokciu. Jak zauważysz później, mechanizm ten najczęściej występuje podczas opieki nad dzieckiem, przy przytrzymywaniu go, nawet przy chronieniu przed upadkiem, czy podczas zabaw w przedszkolu.
Każdy zupełnie nieświadomie może przyczynić się do rozwoju tego schorzenia: dziadek, babka, rodzice czy pracownicy przedszkola.
Łokieć piastunki – czym właściwie jest?
Mechanizm powstawania polega na silnym pociągnięciu kończyny górnej, szarpnięciu za wyprostowaną rękę np. dziecka zagrożonego upadkiem.
W medycynie, podwichnięcie głowy kości promieniowej jest blokadą ruchu. Łokieć dziecka nie może wykonywać ruchu supinacyjnego, czyli obracać się wokół własnej osi. Blokada oczywiście generuje dokuczliwy ból.
- Wiek dzieci najbardziej narażonych waha się od jednego do pięciu lat. Bardzo rzadko pojawia się u młodych osób powyżej siódmego roku życia.
- Co ciekawe, lewy łokieć jest zwykle bardziej narażony na ten uraz niż prawy, a dziewczęta cierpią na niego w większym stopniu niż chłopcy.
Zgłaszano przypadki wykraczające poza zwykły przedział wiekowy, ale są one wyjątkami. Dwustronne występowanie problemu jest również rzadko spotykane. Mechanizmem który wywołuje problem, jak wspomnieliśmy jest gwałtowne pociąganie za jedną ze stron.
Jak przebiega zwichnięcie głowy kości promieniowej?
Mechanizmem powstawania zmiany chorobowej jest nagłe, gwałtowne pociągniecie za jedną z kończyn. Powoduje, że głowa kości promieniowej oddziela się od jej anatomicznego miejsca bez możliwości powrotu, blokując ruch.
Więzadła łokcia u dzieci są jeszcze na tyle elastyczne i luźne, że dochodzi do przemieszczenia się kości promieniowej ze stawu.
Na początku pamiętajmy, że staw łokciowy jest połączeniem trzech kości: kości ramiennej, promieniowej i łokciowej.
Na staw łokciowy składają się też trzy pary powierzchni stawowych. Wymienić możemy część ramienno-łokciową, część ramienno-promieniową i promieniowo-łokciową.
Więzadło obwodowe pozwala nam utrzymać głowę kości promieniowej na miejscu i łokciową z boku we właściwym miejscu. Staw występuje razem z torebką stawową, którą otaczają silne więzadła. Otaczają głowę kości i wprawiają ją w ruch, zapobiegający wysuwaniu się ze stawu.
Do siódmego roku życia więzadła stawu łokciowego są dość niedojrzałe, słabe i luźne. Rozciągają się łatwo i nie ma silnej elastyczności, którą nabywają wraz ze wzrostem i rozwojem. Z tego powodu u dzieci w tym wieku częściej występuje tzw. łokieć piastunki.
Kiedy rozumiemy anatomię dzieci, lepiej wyobrażamy sobie mechanizm tego urazu. Zazwyczaj dorosły nosi małe dziecko, bądź trzyma je za rękę, nadgarstek. Robimy to, aby pomóc dzieciom wspiąć się na stopnie schodów, zapobiec upadkowi. Chwytamy je gwałtownie, powodując, że głowa kości pokonuje opór więzadła i wyskakuje ze swojego miejsca.
Łokieć blokuje się i dziecko nie może już przeprowadzić właściwej prominacji przedramienia.
Inne przyczyny?
Nie stwierdzono, aby dziedziczenie genetyczne zwiększało prawdopodobieństwo urazu. Są dzieci, które wykazują zwiększony luz w swoich więzadłach. Wtedy oczywiście podwichnięcie jest bardziej prawdopodobne.
Jednak każde dziecko narażone jest na zwichniecie stawu łokciowego, bez względu na uwarunkowania genetyczne.
Łokieć piastunki – najczęstsze objawy
Istotnym objawem zwichnięcia stawu łokciowego jest dokuczliwy ból. Bardzo małe dzieci wyrażają go intensywnym płaczem, a starsze mogą już dokładnie wskazać na dotknięte problemem miejsce.
Ból pojawia się natychmiast po gwałtownym ruchu, który w większości przypadków spowodował podwichnięcie. Dziecko trzyma wyprostowany łokieć i opiera się ruchowi, narzekając i sygnalizując problem.
Oprócz rozciągnięcia łokcia, typowa pozycja osoby dotkniętej chorobą to pozycja z kończyną górną przytwierdzoną do ciała.
Mimo że dotknięty jest tylko staw łokciowy, przy obserwacji pozycji dziecka często mylimy to ze schorzeniami nadgarstków i barku. Niektórzy dorośli obecni przy urazie są również zdezorientowani przez dźwięk, który towarzyszył zwichnięciu. Często identyfikują go z innym obszarem układu ruchu dziecka.
- Osoba dorosła, która przyczyniła się do tego zwichnięcia może odczuć podczas chwytania dziecka – rozciągnięcie kończyny dziecka. Jest to jednak bardzo subiektywne. Mimo to płacz i lekko rozciągnięta, wydłużona pozycja przedramienia powinny przyciągnąć naszą uwagę, bezzwłocznie.
- Najważniejszym objawem, tym najbardziej alarmującym jest ból oraz znaczne ograniczenie ruchu kończyny górnej u dziecka. Nigdy nie lekcważmy tego zjawiska i spróbujmy być ostrożniejsi podczas następnych wspólnych spacerów.
Zwichnięcie piastunki – jak wygląda leczenie?
Na szczęście leczenie nie jest skomplikowane. Oczywiście jeśli wszystkie działania wykona przeszkolony personel medyczny. Jeśli już dojdzie do podobnej sytuacji i mamy podejrzenie, że to właśnie ten uraz spotkał nasze dziecko – najlepiej od razu udać się do lekarza.
- Leczenie urazu nie wymaga operacji. Dyżurna konsultacja może rozwiązać problem w krótkim czasie. Istotne jest, aby konsultacja odbyła się w ciągu dwunastu godzin od urazu.
- Pracownik służby zdrowia wykona wskazane w tym celu procedury. Powinno dojść do nastawienia głowy kości promieniowej na właściwe miejsce. Ruch łokcia zostanie natychmiast przywrócony a ból powinien minąć.
Wypadanie ze stawu łokciowego może się niestety powtarzać. Jednak tak jak wspomnieliśmy jest to mniej prawdopodobne wraz ze starszym wiekiem dziecka.
W przypadku częstych powrotów schorzenia, leczenie następuje w taki sam sposób. Należy nastawić kości w stawie łokciowym. Powinniśmy zawsze udać się do lekarza, bądź fizjoterapeuty.
W przypadku silnego urazu można zastosować specjalistyczne usztywnienie. Unieruchomienie stawu łokciowego w celu redukcji wysięków i z obawy przed nawrotem podwichnięcia może być przeprowadzone za pomocą tutor łokcia. Pomoże dziecku lepiej niż ciężki gips.
Podsumowanie
Zatem przede wszystkim, jako rodzice nie powinniśmy rozpaczać, jeśli nasze dziecko wykazuje objawy łokcia piastunki. Zdecydowanie nie jest to koniec świata. Naszym priorytetem będzie właśnie zachowanie spokoju i udanie się do dyżurnej kliniki, aby problem został rozwiązany.
Kuracja i nastawienie (repozycja) w odpowiednim czasie, prawidłowe decyzje lekarzy – nie pozostawią żadnych skutków ubocznych na przyszłość i w ciągu kilku chwil załagodzą dziecięce cierpienie.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Krul M, van der Wouden JC, Kruithof EJ, van Suijlekom-Smit LWA, Koes BW. Manipulative interventions for reducing pulled elbow in young children. Cochrane Database of Systematic Reviews 2017, Issue 7. Art. No.: CD007759.
- Irie T, Sono T, Hayama Y, Matsumoto T, Matsushita M. Investigation on 2331 cases of pulled elbow over the last 10 years. Pediatr Rep 2014;6:5090.
- de Pablo Márquez, Bernat, Núria Prieto Torné, and Judit Giménez Pérez. “Pronación dolorosa.” FMC-Formación Médica Continuada en Atención Primaria 24.4 (2017): 207-210.