Listerioza: jak się przenosi i jak jej zapobiegać?

Napisane i zweryfikowane przez dietetyczka Marta Guzmán.

Ostatnia aktualizacja: 25 maja, 2022

Listerioza jest chorobą przenoszoną drogą pokarmową, na którą zapadają głównie kobiety w ciąży, osoby starsze i z obniżoną odpornością.

Listerioza stała się obecnie bardziej znaną chorobą w związku z ostatnimi informacjami o wielu osobach, które ucierpiały w wyniku spożycia zatrutego mięsa w Hiszpanii. Ponadto w Unii Europejskiej od 2008 r. listerioza wykazuje tendencję wzrostową, a wskaźniki śmiertelności są wyższe niż w przypadku innych patogenów przenoszonych przez żywność.

Według Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności jest to choroba pojawiająca się w Europie, która jest jednak słabo diagnozowana. W rzeczywistości w Hiszpanii nie weszła ona do wykazu chorób podlegających obowiązkowi zgłoszenia aż do 2015 r., ale liczba hospitalizacji z jej powodu znacznie wzrosła w ostatnim czasiue.

Dlatego też ważne jest, aby wiedzieć, jak przenoszona jest listerioza i jak jej zapobiegać.

Czym jest listerioza?

Listerioza jest chorobą wywoływaną przez bakterię Listeria monocytogenes. Jest to gram-dodatnia bakteria zdolna do przeżycia zarówno w obecności tlenu, jak i bez niego.

Jej zdolność do wzrostu w temperaturach tak niskich jak 0°C umożliwia namnażanie się w normalnych temperaturach chłodniczych, co zwiększa jej zdolność do unikania zwykłych środków kontroli w przetwórstwie żywności.

Ludzie zazwyczaj chorują na listeriozę po zjedzeniu skażonej żywności. Dotyka ona głównie kobiety w ciąży, noworodki, osoby starsze i osoby z osłabionym układem odpornościowym.

W jaki sposób przenoszona jest listerioza?

Bakteria ta jest pochodzenia odzwierzęcego, jest szeroko rozpowszechniona w środowisku i może zanieczyszczać różnorodne produkty spożywcze oraz napoje, a także powodować zanieczyszczenia krzyżowe.

Jest to jedno z zakażeń przenoszonych przez żywność, charakteryzujące się najwyższym wskaźnikiem śmiertelności i największym obciążeniem chorobowym w związku z następstwami, jakie może powodować.

Ogniska zakażeń bakterią listerii w latach 90-tych były związane głównie z kiełbasami i parówkami. Obecnie ogniska infekcji rozprzestrzeniają się zazwyczaj poprzez produkty mleczne, owoce i warzywa. Naukowcy zidentyfikowali ostatnie ogniska choroby w serach miękkich, selerze, kiełkach, melonie kantalupa i lodach.

Osoby z listeriozą zwykle zgłaszają objawy po 1 do 4 tygodniach od spożycia skażonej żywności. Występujące symptomy to głównie zapalenie żołądka i jelit, ale w grupach ryzyka może ona również powodować zapalenie opon mózgowych, mózgu lub posocznicę.

Listerioza – jak jej zapobiegać?

Aby uniknąć zachorowania na tę chorobę, bardzo ważne jest stosowanie pewnych środków bezpieczeństwa w odniesieniu do wyżej wymienionych produktów spożywczych. Należy zachować szczególną ostrożność w przypadku osób z grupy podwyższonego ryzyka, takich jak kobiety w ciąży, osoby starsze oraz z osłabionym układem odpornościowym.

Ser biały i inne sery miękkie

Należy upewnić się, że na etykiecie jest napisane “Wyprodukowano z mleka pasteryzowanego”. Osoby z grup ryzyka powinny unikać spożywania serów miękkich, takich jak sery śmietankowe, sery białe, sery Panela, Brie, Camembert, sery pleśniowe i feta, chyba że na etykiecie jest napisane, że zostały wyprodukowane z mleka pasteryzowanego.

Surowe kiełki

Zalecenia dla grup ryzyka:

• Nie spożywać żadnych surowych lub niedogotowanych kiełków (w tym kiełków lucerny, koniczyny, rzodkwi i fasoli chińskiej).
• Ugotuj kiełki, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania. Dokładne gotowanie zabija szkodliwe bakterie.
• Jedząc w restauracjach poproś, aby surowe kiełki nie były dodawane do Twoich potraw.
• Jeśli kupujesz kanapkę, sałatkę lub azjatyckie jedzenie sprawdź, czy nie zawiera ono surowych kiełków.

Melony

Zalecenia ogólne:

• Spożywaj świeżo pokrojonego melona lub przechowuj go w lodówce.
• Przechowywać pokrojonego melona w temperaturze 5°C lub niższej przez okres do 7 dni.
• Wyrzucić plastry melona pozostawione w temperaturze pokojowej na dłużej niż 4 godziny.

Kiełbasy, pasztety, przetwory mięsne i wędliny.

Zalecenia ogólne:

• Unikaj kontaktu płynu z opakowań kiełbas i przetworów mięsnych z innymi produktami spożywczymi, akcesoriami lub powierzchniami do przygotowywania żywności. Po zakończeniu pracy z tymi produktami należy umyć ręce.
• Produkty te należy bezpiecznie przechowywać w lodówce. Otwarte opakowania można przechowywać do 1 tygodnia.

Zalecenia dla grup ryzyka:

• Unikaj spożywania kiełbasy, parówek, przetworzonego mięsa, wędlin oraz suchych lub sfermentowanych kiełbas.
• Nie należy spożywać pasztetów i produktów do smarowania przechowywanych w lodówce.

Ryby wędzone i skorupiaki

Włącz do diety wędzone ryby i skorupiaki, takie jak łosoś, pstrąg, sieja, dorsz, tuńczyk czy makrela.

Zalecenia dla grup ryzyka:

• Nie należy spożywać wędzonych owoców morza przechowywanych w lodówce, chyba że są z puszki lub ugotowane w gulaszu.

Odpowiednie środki higieny żywności są niezbędne, aby uniknąć chorób przenoszonych przez żywność.