Lecytyna: co to jest i do czego służy?

Choć powszechnie kojarzona jest z lecytyną sojową przyjmowaną jako suplement, lecytyna to ogólne określenie odnoszące się do dużej grupy substancji tłuszczowych. Między innymi stosuje się ją jako jeden ze składników w przemyśle kosmetycznym i spożywczym.

Napisane i zweryfikowane przez dietetyk Anna Vilarrasa.

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Lecytyna to rodzaj tłuszczu występującego w niektórych tkankach ciała i niektórych roślinach. Pod względem chemicznym składa się z fosfolipidów takich jak kwas fosforowy, cholina i glicerol oraz jednego czy dwóch kwasów tłuszczowych.

Choć jej nazwa bezpośrednio przywodzi na myśl suplementy diety, lecytyna jest substancją naturalną. Stanowi część naszych tkanek, tkanek innych zwierząt i niektórych roślin. W rzeczywistości jest to substancja, którą regularnie wytwarzamy w wyniku normalnych procesów trawiennych.

Po raz pierwszy wyizolowano lecytynę w 1850 roku, i ten pierwszy ekstrakt pochodził z żółtka jaja kurzego. Co ciekawe, jej nazwa wywodzi się od greckiego słowa oznaczającego właśnie “jajko”: lekhitos. Obecnie można ją jednak uzyskać z wielu różnych źródeł, a najważniejsze z nich to:

• Soja.
• Rzepak.
• Bawełna.
• Ziarna słonecznika.
• Jajka.
• Inne tłuszcze zwierzęce.

Główne zastosowania lecytyny

Lecytyna ma wiele zastosowań w bardzo różnych dziedzinach. Znajduje zastosowanie w przemyśle spożywczym do produkcji żywności oraz w farmaceutycznym, a także do produkcji kosmetyków. Można ja również przyjmować w postaci suplementu lub używać w domu podczas przygotowywania domowych ciast i innych potraw.

Lecytyna jako suplement diety

Jednym z najbardziej rozpowszechnionych zastosowań lecytyny jest suplementacja diety. W tym przypadku najczęstszą opcją jest zwykle lecytyna uzyskiwana z soi, którą można znaleźć w postaci granulek lub kapsułek olejowych. Jest jednak również wytwarzana z nasion słonecznika lub z żółtka jaja.

Lecytyna ma bogaty skład odżywczy i szereg właściwości, dzięki którym zapewnia liczne korzyści dla naszego organizmu. Poniżej wymieniamy najważniejsze z nich:

• Jednym z najbardziej znanych i najczęstszych powodów stosowania suplementów lecytyny jest kontrola cholesterolu we krwi. Lecytyna ma zdolność obniżania poziomu cholesterolu LDL i zwiększania poziomu cholesterolu HDL.
• Pomaga w procesach trawieniu u osób z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego. Bogata w fosafatydylocholinę, lecytyna odżywia warstwę śluzową jelita. Zaobserwowano poprawę procesów trawiennych u pacjentów z tą chorobą, którzy zwykle mają delikatną śluzówkę jelit.
• Podczas karmienia piersią lecytyna może być stosowana w celu zapobiegania nawracającym problemom w przewodach piersiowych. Trzeba jednak pamiętać, że ich nie leczy, jeśli już wystąpią. Stosowanie lecytyny zaleca Kanadyjska Fundacja Karmienia Piersią. Dzięki jej właściwościom mleko matki traci nieco swoją lepkość, dzięki czemu zatykanie przewodów staje się mniej prawdopodobne.
• Poprawia funkcje poznawcze dzięki cholinie, która odgrywa ważną rolę w rozwoju mózgu. Może pomóc w poprawie pamięci.
• Możliwe korzyści w okresie menopauzy. Wynika to jasno z ostatnich badań opublikowanych w Nutrition Journal. Opisano w nim zaobserwowane zmniejszenie zmęczenia i wzrost energii w grupie kobiet w okresie menopauzy. Jednak ciągle potrzeba więcej badań w tym zakresie.

Zastosowanie lecytyny jako składnika żywności

Lecytyna niezależnie od pochodzenia posiada właściwości emulgujące. Oznacza to, że jest w stanie połączyć dwie ciecze, których inaczej nie można by było dobrze wymieszać. Jak na przykład olej i woda. W rezultacie przetworzone produkty spożywcze mają gładką, jednolitą konsystencję.

Emulgatory często spotyka się w takich produktach:

• Wypieki, takie jak ciasta, ciastka lub chleb: lecytynę stosuje się, aby zapobiec ich wysychaniu lub szybkiemu czerstwieniu. Emulgatory przedłużają również ich trwałość i nadają im delikatniejszą i gładszą konsystencję.
• Lody: dzięki lecytynie wolniej się topią i uzyskuje się gładszą konsystencję.
• Sery topione: lecytyna umożliwia dobre połączenie dodawanej części płynnej, zazwyczaj wody, z częścią tłuszczową.

Stosowanie lecytyny jako dodatek do żywności zostało zatwierdzone przez Unię Europejską  zgodnie z rozporządzeniem WE 1333/2008. Na listach składników możemy ją rozpoznać pod numerem E322.

Lecytyna przynosi korzyści dla skóry

Właściwości emulgujące lecytyny są również przydatne w przemyśle kosmetycznym. Dzięki temu stanowi ona zwykle składnik wielu kremów. Pozwala uzyskać gładką i jednorodną konsystencję.

Ponadto lecytyna jest bogata w przeciwutleniacze, fosfor oraz witaminy E i A. Dzięki temu dobrze nawilża i uelastycznia skórę. Ma zdolność przywracania nawilżenia skóry i pozostawia ją gładką, zmniejszając łuszczenie i zapewniając większą elastyczność.

Zagrożenia i przeciwwskazania związane z lecytyną

Lecytyna jest uznana przez Food and Drug Administration (FDA) oraz Europejski Urząd do spraw Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) za bezpieczny składnik lub dodatek, zarówno w żywności, jak i w produktach kosmetycznych. Ponadto jej użycie jest dozwolone bez określania maksymalnej zawartości.

Główne ryzyko związane z lecytyną występuje w przypadku osób z alergią na jajka lub na soję. Jeśli zamierzają przyjmować suplementy lecytyny, muszą dobrze sprawdzić, skąd pochodzi w danym produkcie.

Dlatego właśnie należy uważnie czytać etykiety wszystkich przetworzonych produktów, ponieważ, jak widzieliśmy, zwykle występuje w dużej ich części.

Wydaje się, że w postaci suplementu, lecytyna nie powoduje innych zagrożeń ani przeciwwskazań, jeśli przestrzegane są wskazane dawki. Jednak zawsze zaleca się pozyskiwanie składników odżywczych z naturalnego pożywienia.

Zanim zdecydujemy na przyjęcie jakiegokolwiek suplementu należy więc zawsze skonsultować się ze specjalistą. Szczególnie dotyczy to tych osób, które w przeszłości chorowały lub zażywały leki.

Lecytyna to nie tylko suplement na cholesterol

Chociaż jest to prawdopodobnie jedna z najbardziej znanych właściwości lecytyny, jako suplement może nam ona pomóc w wielu innych funkcjach i sytuacjach.

Ponadto wyróżnia się wysoką zdolnością do emulgowania wodnistych i oleistych tekstur, dzięki czemu można uzyskać bardziej jednorodną i gładka konsystencję produktów. Dzięki temu zastosowanie lecytyny jako składnika jest powszechne, zarówno w żywności, jak i w kosmetykach.