Laryngektomia: poznaj cele i założenia tej procedury

W dzisiejszym artykule wyjaśnimy na czym polega laryngektomia, procedura chirurgiczna polegająca na całkowitym usunięciu krtani. Operacja ta wiąże się z koniecznością przeprowadzenia procesu przystosowania, który jest wymagający i w którym niezbędne jest zapewnienie wsparcia emocjonalnego i psychologicznego.

Czytając dzisiejszy artykuł dowiesz się więcej na temat celów i konsekwencji laryngektomii. Laryngektomia to procedura chirurgiczna, która polega na całkowitym usunięciu krtani. Ten rodzaj operacji wywołuje ogromne zmiany w organizmie pacjenta.

Najważniejsza z nich to utrata głosu krtaniowego, zmiany w zmyśle węchu, zmiany w oddychaniu oraz zmiany w wyglądzie.

Osoby, które przeszły laryngektomię, muszą do końca życia nosić tracheostomię. To otwór w tchawicy z włożoną w niego rurką, który pozwala wprowadzać powietrze do płuc. Wiąże się to z koniecznością ciągłego utrzymywania jej w dobrej kondycji.

Skutki laryngektomii są bardzo zróżnicowane i wiążą się z różnymi ograniczeniami w życiu codziennym. Pacjenci po laryngektomii muszą od nowa wyćwiczyć swój głos i mogą mieć trudności z przełykaniem pokarmów.

Kto powinien poddać się laryngektomii?

W krtani znajdują się dwie różne drogi: jedna prowadzi do żołądka (przełyk), a druga do płuc (krtań i tchawica). Krtań zajmuje wspólną przestrzeń z krtanią nazywaną gardłem. Podczas laryngektomii usuwa się krtań, a tym samym przerywa się połączenie między ustami a płucami.

Usunięcie krtani to bardzo ciężka operacja, którą lekarze przeprowadzają jedynie jeśli nie ma żadnej innej alternatywy. Kiedy zachodzi taka konieczność? W następujących przypadkach:

• W przypadku ciężkiego urazu krtani. Zazwyczaj oznacza to znaczące uszkodzenie wynikające z rany postrzałowej lub innego podobnego czynnika.
• Gdy pacjent ma raka krtani.
• Pojawia się martwica poradiacyjna. Innymi słowy, występują ciężkie uszkodzenia tego obszaru wynikające z radioterapii.

Na czym polega ta procedura?

Laryngektomia wymaga zastosowania znieczulenia ogólnego. Lekarz wykonuje nacięcie na szyi i usuwa przez nie krtań. W niektórych przypadkach lekarz może również usunąć część gardła i/lub węzłów chłonnych.

Po usunięciu krtani lekarz wykona otwór z przodu tchawicy. Nazywa się go “stomią” i ma średnicę pięciogroszówki. Następnie wkładają w niego rurkę lub kaniulę, aby doprowadzić do płuc powietrze z zewnątrz.

Na końcu chirurg założy szwy chirurgiczne. Zazwyczaj w szyi umieszcza się rurkę udrażniającą, która pozwala usuwać płyny i krew podczas operacji. Po zakończeniu pacjent musi udać się na salę pooperacyjną.

Czasami lekarze podczas laryngektomii przeprowadzają również punkcję przełykowo-tchawiczną (TEP). To niewielki otwór w krtani i tchawicy. Umieszczają zastawkę, aby otwór pozostał otwarty. Chodzi o to, aby jedzenie nie wlatywało do tchawicy i nie blokowało przepływu powietrza.

Możliwe ryzyko

Każda operacja wiąże się z ryzykiem. Do najczęstszych zaliczamy krwawienie, infekcje, reakcje alergiczne na leki, problemy z oddychaniem oraz problemy z sercem. Po laryngektomii mogą pojawić się zwłaszcza:

• Krwiaki lub gromadzenie się krwi z powodu pęknięcia tętnic tarczycy.
• Pojawienie się przetok. To nietypowe przepływy lub połączenia między gardłem a skórą.
• Zwężenie anastomotyczne. Schorzenie, podczas którego otwarcie stomii staje się zbyt małe.
• Przeciekanie. Pojawia się miedzy protezą tracheostomii a otworem przełykowo-tchawicznym (TEP).
• Uszkodzenie tchawicy lub przełyku.
• Trudności z mówieniem.
• Trudności z przełykaniem jedzenia.

Laryngektomia: co należy wziąć pod uwagę przed jej wykonaniem

Przed przeprowadzeniem laryngektomii lekarze muszą wykonać serię badań. Zazwyczaj kierują na badania krwi, a czasami na diagnostykę obrazową. Należy również przeprowadzić badanie fizykalne.

Pacjent powinien skontaktować się z terapeutą przełykania i terapeutą mowy. To pozwoli mu przygotować się na konsekwencje laryngektomii. Musi również uzyskać poradę od dietetyka. Jeśli jest palaczem, powinien rzucić palenie i otrzymać wsparcie oraz informacje niezbędne do zerwania z nałogiem.

Należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach. Poza tym trzeba powiedzieć lekarzowi jeśli regularnie spożywa się alkohol. Kobiety powinny poinformować o tym czy są w ciąży i czy zachodzi prawdopodobieństwo byci a w ciąży.

Poza tym należy również:

• Unikać przyjmowania leków, które zmniejszają krzepliwość krwi. Należy odstawić je na tydzień przed operacją.
• Pacjent nie powinien spożywać żadnego jedzenia ani picia co najmniej 12 godzin przed operacją.
• Jeśli pacjent ma brodę lub wąsy, musi je zgolić.
• Pacjent musi przestrzegać wszelkich innych instrukcji lekarza.

Laryngektomia i jej konsekwencje

Po laryngektomii pacjent będzie musiał zapewne spędzić kilka dni na oddziale intensywnej terapii (OIOM). Będzie otrzymywał pożywienie przez rurkę, która biegnie od nosa do brzucha. Poza tym będzie otrzymywał tlen przez stomię oraz leki przecibólowe.

Kiedy jego stan się ustabilizuje, zostanie przeniesiony do sali ogólnej, na której zostanie jeszcze około 10 dni. Podczas tego czasu będzie uczył się ponownie mówić. Otrzyma również pomoc niezbędną do nauczenia się nowego sposobu oddychania.

Po pobycie w szpitalu pacjent będzie musiał kontynuować proces rehabilitacji. Wiąże się on z dwoma podstawowymi aspektami, które opiszemy poniżej.

Pielęgnacja stomii

Jedna z głównych konsekwencji laryngektomii to troska o stan stomii, ponieważ mogą przedostać się przez nią wirusy i bakterie, zwiększając ryzyko rozwoju infekcji. Dlatego też trzeba nauczyć się jak o nią dbać. Krawędzie stomii należy czyścić wodą, łagodnym mydłem i gazą.

Wewnątrz stomii odkłada się osad i śluz. Należy je usuwać, aby umożliwić właściwy przepływ powietrza do płuc. Czasami silne kaszlnięcie wystarczy, by usunąć te pokłady. Jednak jeśli nie jest to możliwe, trzeba je będzie usunąć ręcznie. Należy nauczyć tego pacjenta, który przeszedł operację.

W domu powinien znajdować się nawilżać powietrza, ponieważ nie dopuszcza on do zasychania stomii. Czasami wskazane jest używanie specjalnej maski, która doprowadza nawilżone powietrze. Jej użytek jest czasowy.

Konsekwencje laryngektomii: rehabilitacja logopedyczna

Kolejna z najważniejszych konsekwencji to fakt, że laryngektomia prowadzi do znaczących zmian w brzmieniu głosu. Powietrze nie krąży już w taki sam sposób, co wywołuje znaczące zmiany w emisji dźwięków. Należy opracować nowe sposoby komunikacji i ponownie nauczyć się jak mówić.

Oczywiście można korzystać z komunikacji niewerbalnej, stosując gesty lub język migowy. Oto kilka możliwości rehabilitacji logopedycznej:

• Mowa przełykowa. Polega na zatrzymywaniu powietrza z ust w górnej części przełyku i gardła. Chociaż trudno jest się jej nauczyć, to ta technika pozwala mówić.
• Mówienie przez sztuczną krtań. Polega na zastosowaniu urządzenia do wytwarzania głosu i mowy. Pacjent będzie brzmiał jak robot, ale takie urządzenie jest łatwe w użyciu i rozwiązuje problem na krótszą lub dłuższą metę.
• Mowa TEP. Wiąże się z połączeniem protezy głosowej z zaworem TEP (z punkcji przełykowo-tchawicznej). Umieszcza się ją nad stomią i pozwala mówić.

Konsekwencje laryngektomii

Każda laryngektomia wiąże się z konsekwencjami, które zmieniają życie pacjenta. Jednak przestrzeganie instrukcji lekarza oraz duże samozaparcie pozwolą prowadzić praktycznie normalne codzienne życie. Będzie można ponownie oddychać, mówić i jeść w sposób, który nie będzie wywoływał znaczącego dyskomfortu.

Większe ryzyko stanowi zablokowanie stomii, ponieważ nie pozwala to na oddychanie. Właściwy trening pozwoli tego uniknąć. Osoba po laryngektomii potrzebuje wsparcia psychologicznego, ponieważ będzie musiała stawić czoła wielu zmianom psychospołecznym.