Elektryczność statyczna: co to jest i jakie niesie zagrożenia dla zdrowia?

To niewielkie wyładowanie, które odczuwasz dotykając przedmiotu, nazywa się elektrycznością statyczną. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się, jak powstaje, jakie niesie zagrożenia i jak ich uniknąć.
Elektryczność statyczna: co to jest i jakie niesie zagrożenia dla zdrowia?
Leidy Mora Molina

Przejrzane i zatwierdzone przez: pielęgniarka Leidy Mora Molina.

Ostatnia aktualizacja: 28 marca, 2023

Zjawisko elektryczności statycznej może wystąpić niemal wszędzie i o każdej porze. Występuje, gdy ładunki zgromadzą się na obiekcie i rozpraszają się w kierunku mniej naładowanego obiektu, który wchodzi z nim w kontakt. W fabryce, w biurze, w domu, kiedy ściskasz komuś dłoń, dotykasz klamki, ocierasz się o powierzchnię… nagle wyskakuje iskra, która może przestraszyć. Elektryczność statyczna nie zawsze jest tak nieszkodliwa.

Bezpośrednio samo wyładowanie nie jest niebezpieczne, ale może się wiązać z okolicznościami, które są. Wybuch lub pożar, gdy w pobliżu są materiały łatwopalne, lub wypadek w miejscu pracy spowodowany nagłym ruchem.

Co to jest elektryczność statyczna?

Elektryczność statyczna powstaje w wyniku nagromadzenia energii w danym materiale. Niezależnie od tego, czy są przewodnikami, czy nie, ciała mają zdolność pochłaniania i zatrzymywania stacjonarnego potencjału elektrycznego.

W elektryczności statycznej elektrony przemieszczają się przez ciało, docierając do jego krawędzi. W przeciwieństwie do tego, gdy elektrony przepływają z jednego końca ciała na drugi, elektryczność jest dynamiczna. To jest to, co znamy jako zwykły prąd.

Elektryczność statyczna objawia się w postaci wyładowań, gdy obiekt, który ma więcej zgromadzonej energii, styka się z innym obiektem o mniejszym ładunku. I wtedy powstaje iskra, często widoczna. To wyładowanie jest minimalne i nie przekracza 0,005 ampera.

Ludzkie ciało jest dobrym przewodnikiem elektryczności, a także akumulatorem. Co dziwne, może przechowywać dużą ilość energii. Jeśli nie osiągnie 4000 woltów, nie doświadczysz iskier.

Akumulacja zależy od kilku czynników:

  • Im większy ruch, tym większy ładunek.
  • Pewne cechy fizyczne osoby (np. nadmierna potliwość).
  • Kontakt z ciałami podatnymi na ładunek.
  • Bliskość pól elektrycznych generowanych przez naładowane ciała.
  • Wilgotność w środowisku.
  • Odzież, ponieważ włókna syntetyczne sprzyjają gromadzeniu się ładunków.
  • Rodzaj podłogi, ponieważ elektryczność statyczna jest częstym problemem związanym z parkietem.
Humedad en el ambiente favorece la electricidad estática.
Wilgotność otoczenia sprzyja elektryczności statycznej.

Jak powstaje elektryczność statyczna

Uważa się, że wszystkie elementy generują elektryczność statyczną, niezależnie od ich stanu: stałego, ciekłego lub gazowego. W rzeczywistości wyładowania atmosferyczne są spowodowane tarciem cząsteczek pary wodnej w chmurach.

Zwykle w ciałach istnieje podobny ładunek między elektronami (ujemnymi) i protonami (dodatnimi). Oznacza to, że zwykle utrzymywany jest stan neutralny, który jest stabilny elektrycznie.

Jednak elektryczność statyczna występuje, gdy dwa ciała wymieniają ładunki. Oznacza to, że występuje brak równowagi z powodu różnicy ładunków, która generuje pole elektrostatyczne.

Może to nastąpić na kilka sposobów:

  • Przez tarcie między materiałami o różnym składzie lub charakterze. Jeden oddaje, a drugi zyskuje elektrony. Widać to w eksperymencie, który przeprowadzaliśmy w szkole, pocierając grzebieniem włosy.
  • Ładowanie przez kontakt: gdy dwa obiekty zbliżają się do siebie lub utrzymują ze sobą kontakt, jeden z nich może zostać naładowany dodatnio lub ujemnie. Innymi słowy, elektrony przemieszczają się z jednego ciała do drugiego.

Do materiałów najbardziej zdolnych do wytwarzania ładunków elektrostatycznych w wyniku tarcia należą szkło, nylon i poliester, poliuretan, akryl, teflon i wszelkie przedmioty wykonane z tych materiałów.

Ilość elektryczności statycznej wytwarzanej przez kontakt jest znacznie mniejsza niż ta wytwarzana przez tarcie. Jednak zjawisko to może objawiać się w równym stopniu.

Zagrożenia dla zdrowia związane z elektrycznością statyczną

Wyładowania elektryczności statycznej mają niewielkie natężenie, więc nie są niebezpieczne dla zdrowia większości ludzi. Przynajmniej nie bezpośrednio.

W wielu przypadkach nie odczujemy nic więcej niż lekki dyskomfort przypominający skurcz, mały dreszcz lub lekki strach. Ale u niektórych osób mogą wystąpić pewne objawy, które każą nam przypuszczać istnienie alergii na elektryczność.

Z drugiej strony u pacjentów z rozrusznikami serca i innymi urządzeniami do implantacji wyładowania elektryczne mogą powodować przejściowe zakłócenia. Nie ma jednak doniesień o uszkodzeniach sprzętu.

Ponadto elektryczność statyczna została powiązana ze stanem znanym jako lipoatrofia półkolista. Zaburzenie to wpływa na tkankę tłuszczową, objawiając się zwiotczeniem przedniej i bocznej części ud. Jednak nie ma wystarczających dowodów na ten temat.

Ryzyko zawodowe

W dziedzinie przemysłu istnieje kilka czynności, które mogą generować lub gromadzić ilości ładunku elektrycznego. Na przykład cyrkulacja płynu z dużą prędkością przez rurociąg, opróżnianie ziarna w silosie, malowanie rozpylaczem wysokociśnieniowym.

W związku z tym w środowiskach pracy można zaobserwować różne sytuacje zagrożenia elektrycznością statyczną. Po pierwsze, jeśli zjawisko to występuje bardzo często, może generować uczucie dyskomfortu, które prowadzi do niezadowolenia z pracy.

Z drugiej strony, w przypadku niektórych zadań porażenie prądem wiąże się z ryzykiem. Na przykład, jeśli osoba pracuje na wysokości, może to spowodować nieuwagę lub nagły ruch, który zwiększa prawdopodobieństwo upadku.

Ponadto w środowiskach zagrożonych pożarem lub wybuchem, w których występują łatwopalne gazy lub substancje (butan, propan, benzyna, alkohol), a także materiały detonujące (proch strzelniczy, dynamit), iskra elektryczna może spowodować wypadek śmiertelny.

Riesgo de electricidad estática en la limpieza de un edificio.
Elektryczność statyczna może pośrednio doprowadzić do wypadku przy pracy na wysokości.

Środki zapobiegawcze

Pierwszym i najważniejszym działaniem powinno być wyeliminowanie możliwości powstawania elektryczności statycznej. W tym celu nadrzędne znaczenie w środowiskach pracy ma kontrolowanie zmiennych, które przyczyniają się do rekombinacji ładunków.

Zależy to od kilku czynników:

  • Przewodnictwo materiałów: izolator lub słaby przewodnik nie przyczynia się do cyrkulacji nagromadzonych ładunków. Lepsze są więc materiały rozpraszające.
  • Odzież robocza: używaj tkanin antystatycznych i unikaj syntetyków.
  • Osuszacze: w środowiskach o wysokiej wilgotności względnej cząsteczki wody przenikają przez materiały, zwiększając ich przewodność.
  • Stosowanie wykładzin antystatycznych przewodzących.
  • Używaj sprzętu do jonizacji powietrza w miejscach pracy tam, gdzie to konieczne.
  • Uziemiaj urządzenia elektryczne mające kontakt z podłogą.

Uważaj na elektryczność statyczną we właściwej mierze

W biurze lub w domu dotykanie przedmiotów, które wytwarzają wyładowania elektryczne, jest często powodem do narzekań lub dyskomfortu. Jednak ten problem może wykraczać poza zwykłą uciążliwość, ponieważ może powodować nagłe ruchy prowadzące do wypadków w domu lub w pracy.

W fabryce lub warsztacie, w którym znajdują się substancje niebezpieczne (toksyczne, łatwopalne lub wybuchowe), ryzyko może być większe. Z tego powodu muszą istnieć odpowiednie środki zapobiegawcze i ochronne dla pracowników, zgodnie z przepisami prawa.

Warto zacząć od analizy i oceny potencjalnych zagrożeń. Następnie niezbędne działania i mechanizmy będą zmierzały do kontroli i ograniczenia czynników generujących zrzuty.

Na koniec nie zapominajmy o czynniku ludzkim. Oprócz wszystkich tych środków, pracownicy muszą posiadać wiedzę na temat standardów bezpieczeństwa i higieny pracy.


Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.



Ten tekst jest oferowany wyłącznie w celach informacyjnych i nie zastępuje konsultacji z profesjonalistą. W przypadku wątpliwości skonsultuj się ze swoim specjalistą.