Czy możliwa jest komunikacja bez przemocy?
Komunikacja bez przemocy jest możliwa, jednak wiele osób nie zdaje sobie z tego sprawy. Dlaczego tak się dzieje? Ponieważ część z nas nie nauczyła się odpowiednio wcześnie dobrze komunikować. W konsekwencji niektórzy ludzie po prostu wyłuskują z każdego z nas to, co gorsze.
Dlaczego więc jesteśmy mili i współczujący dla niektórych ludzi, a wobec innych niegrzeczni i agresywni? Psycholog Marshall B. Rosenberg wziął te pytania na warsztat i opracował model, który nazywał porozumieniem bez przemocy.
Ten rodzaj komunikacji, znany również jako empatyczny, opiera się głównie na dawaniu czegoś „od serca”. Chodzi w nim o dialog, który nie jest oparty na porównaniach, obelgach lub negatywnych elementach. W empatycznej rozmowie dzieje się wręcz przeciwnie – ważne są uczucia, asertywność, szacunek i współczucie.
Często ludzie nie są w stanie zidentyfikować pewnych znaków, które wskazują na słabą komunikację. Nawet jeśli znaki te są tak widoczne, jak negatywna i pełna destrukcji krytyka, zaprzeczenia i brak refleksji ze strony rozmówcy. Stąd rozmowy tak często prowadzą do sporów, konfliktów, ataków lub przyjmowania pozycji defensywnej.
Jak wygląda komunikacja bez przemocy?
Marshall B. Rosenberg był założycielem i dyrektorem Centre for Nonviolent Communication (USA). Był głęboko zainteresowany nowymi formami komunikacji i przedstawiał pokojowe alternatywy dla przemocy i agresywności w relacjach międzyludzkich.
Właśnie dlatego w swojej książce Porozumienie bez przemocy. O języku życia (Nonviolent Communication: A Language of Life) podsumowuje cztery kluczowe elementy komunikacji bez przemocy (NVC):
- Obserwuj, ale nie oceniaj.
- Identyfikuj i wyrażaj uczucia.
- Spełnij swoje potrzeby, biorąc odpowiedzialność za swoje uczucia.
- Świadomie kieruj prośby do innych, aby wzbogacić swoje życie.
Rosenberg wskazuje również, jak ważne jest łączenie się z potrzebami własnymi i innych. Zaznacza ponadto, że empatia jest podstawowym aspektem komunikacji nieopartej na przemocy. Bez empatii bowiem trudno jest skutecznie przekazywać informacje.
Autor odwołuje się w swoich badaniach także do istnienia sądów moralistycznych. Jego zdaniem „zakładają one przypisywanie złej postawy tym, którzy nie postępują zgodnie z naszymi wartościami”.
Być może uznasz także ten artykuł za interesujący: Codzienna rozmowa z partnerem – 6 ważnych tematów
Dobre maniery i komunikacja bez przemocy
Nie zawsze można znajdować się w przyjaznym i otwartym na wszystko trybie. Istnieją bowiem kwestie, które zdecydowanie nie mogą i nie powinny podlegać negocjacjom. Obejmują one głównie powszechną uprzejmość, czyli fundamentalny filar, na którym każdy powinien utrzymywać relacje z innymi.
Właśnie dlatego w 2015 roku Ministerstwo Rozwoju Społecznego w Argentynie zorganizowało seminarium „Audiowizualność, transmedialność i edukacja w XXI wieku”, aby promować włączenie słowa buentrato (dobre traktowanie) do oficjalnego słownika.
Prelegentka Marisa Graham szczegółowo opisała wówczas perypetie konstrukcji tego słowa. Co ciekawe, nie ma w słowniku, w przeciwieństwie do słowa maltrato (znęcanie się). Badaczka wyjaśniła:
„Dążymy do włączenia terminu buentrato do słownika, ponieważ wiemy, jak ważne są słowa w konstruowaniu rzeczywistości. Staramy się również obalić mity kulturowe dotyczące wychowywania dzieci, takie jak dawanie klapsów jako odpowiednia forma dyscypliny”.
Inicjatywy takie jak ta wymieniona powyżej mogą pomóc otworzyć umysły ludzi, zwracając ich uwagę na zjawiska takie jak tak przemoc instytucjonalna, organizacyjna i osobista. Chodzi o to, by te destrukcyjne modele w końcu przestały być normalnym sposobem nawiązywania relacji z innymi.
Klucze do komunikacji bez przemocy
Aby skutecznie się komunikować, muszą istnieć po pierwsze odpowiednie informacje, a po drugie odpowiedni dostęp do nich. Właśnie dlatego powinniśmy zrobić wszystko, co w naszej mocy, aby uniknąć porównań. Dlaczego? Ponieważ zwykle są one po prostu błędne, nie mówiąc już o tym, że najczęściej bywają niesprawiedliwe.
Jak widać, ważne jest pozbycie się osądów, podobnie jak oczekiwań i ocen. Rzeczywiście, nie jest to łatwe, ale możemy to zrobić, jeśli spróbujemy. Zobaczysz, jak szybko zaczniesz komunikować to, co chcesz powiedzieć, tak aby inni nie poczuli się atakowani lub urażeni.
Zapewne zaciekawi Cię także nasz inny artykuł: Mój partner źle się do mnie zwraca: co mogę zrobić?
Wzięcie na siebie odpowiedzialności (ale nie chodzi o przesadne karanie się) jest niezbędnym krokiem na tej drodze. Często obwiniamy innych za to, co się z nami dzieje, lub za to, jak się czujemy. Nawet jeśli wiele rzeczy nas niepokoi, prawda jest taka, że to my sami odpowiadamy za to, jak reagujemy i jakie nastawienie przyjmujemy.
Empatia jest tu podstawowym pojęciem, jak już wspomnieliśmy powyżej. Chodzi o to, by nauczyć się stawiać się w sytuacji drugiej osoby i patrzeć na sprawy z jej perspektywy. Ułatwi to zrozumienie jej reakcji. Wszyscy możemy być asertywni, szanując zarówno innych, jak i siebie.
Jak widać, nie jest łatwo praktykować komunikację bez przemocy, ponieważ wiele złych praktyk komunikacyjnych jest głęboko zakorzenionych w nas samych i naszych zwyczajach. Ważne jest, aby być świadomym tego, jak się komunikujemy i zastanawiać się, co chcemy zmienić. Każdy może to zrobić, cierpliwie i krok po kroku.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Seminario “Audiovisual, Transmedialidad y Educación en el Siglo XXI”, Buenos Aires, Argentina.
- Marshall B. Rosenberg. “Comunicación no violenta:un lenguaje de vida”, 2013.
- Irene Melamed. “Los adolescentes y el derecho a la información en contextos de salud”. 12 Congreso Virtual de Psiquiatría, interpsiquis 2011.
