Co to jest zapalenie odbytnicy, co je powoduje i jak się je leczy?

Zapalenie odbytnicy to stan, który zawsze należy leczyć, ponieważ w przeciwnym razie może prowadzić do poważnych powikłań. Decydujący wpływ na przebieg tej choroby ma dieta i styl życia.

Zapalenie odbytnicy to zapalenie wyściółki odbytnicy, rodzaju rurki zbudowanej z mięśni, która znajduje się na końcu okrężnicy czyli jelita grubego i łączy ją z odbytem. Stolec przechodzi przez tę rurkę, gdy wychodzi z ciała.

Ta choroba powoduje kilka irytujących objawów, które czasami są przejściowe, a czasami stają się przewlekłe. Zapalenie odbytnicy występuje powszechnie u osób z nieswoistym zapaleniem jelit, chorobą Leśniowskiego-Crohna a także wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego.

Najczęściej zapalenie odbytu leczy się lekami jak również wprowadzając pewne zmiany w stylu życia. Tylko w najcięższych przypadkach konieczna jest operacja. Według dostępnych danych choroba występuje coraz częściej w dzisiejszym świecie.

Jakie objawy daje zapalenie odbytnicy?

Typowe objawy zapalenia odbytu to ból w okolicy odbytnicy i ciągła potrzeba wypróżnienia. Nawet jeśli niedawno nastąpiło wypróżnienie, pacjent ma wrażenie, że nie doszło do całkowitej ewakuacji odchodów. Objaw ten nosi nazwę „parcia na stolec”.

Inne objawy są następujące:

• Ból odbytu lub uczucie, że coś utknęło w tej części.
• Ból brzucha.
• Krwawienie z odbytnicy.
• Wydzielanie śluzu z odbytnicy.
• Bardzo luźne stolce.
• Wodnista biegunka, po której często następuje zaparcie.
• Ból podczas wypróżniania

W niektórych przypadkach zapalenie odbytnicy powoduje dysfunkcję pęcherza, a także ogólne osłabienie i pieczenie nóg. Ponadto niektórzy mężczyźni mogą mieć trudności z utrzymaniem erekcji. W rzadkich przypadkach może również wystąpić gorączka i utrata masy ciała.

Główne przyczyny

Zapalenie odbytnicy może mieć wiele różnych przyczyn. Najczęściej jednak jej źródło wiąże się z jakimś pierwotnym problemem. Główne powody pojawienia się tej choroby są następujące:

• Choroby przenoszone drogą płciową (STD). Do zapalenia odbytnicy może dojść w efekcie rzeżączki, chlamydii, kiły i opryszczki. Zwykle są one przenoszone przez seks analny. U osób zakażonych wirusem HIV choroba zwykle ma poważniejszy charakter.
• Częste infekcje. Zapalenie odbytnicy może być spowodowane infekcją bakteryjną spowodowaną między innymi bakterią Salmonella a także Shigella. U dzieci paciorkowcowe zapalenie gardła może również powodować paciorkowcowe zapalenie odbytnicy.
• Uraz odbytu. Seks analny i wkładanie przedmiotów w ten obszar również czasami powoduje urazy, które prowadzą do tej choroby.
• Nieswoiste zapalenie jelit (IBD). W tym wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna. Obie są częstą przyczyną zapalenia odbytnicy.
• Radioterapia. Osoby, które przyjmowały radioterapię w okolicy miednicy, są narażone na zwiększone ryzyko rozwoju zapalenia odbytnicy. Objawy pojawiają się zwykle sześć tygodni po rozpoczęciu leczenia lub dziewięć miesięcy po jego zakończeniu.
• Antybiotyki. U niektórych osób po kuracji antybiotykami rozwija się zapalenie odbytnicy. Antybiotyki bowiem zabijają nieszkodliwe bakterie, co z kolei daje możliwość namnażania się innym, szkodliwym bakteriom.

Czynniki ryzyka

Główne czynniki ryzyka zapalenia odbytnicy są następujące:

• Stosunki seksualne o niewielkim stopniu bezpieczeństwa. Praktyki te zwiększają ryzyko zarażenia się chorobą przenoszoną drogą płciową. Seks z wieloma partnerami i bez prezerwatywy zwiększa możliwość zarażenia się tymi chorobami.
• Nieswoiste zapalenia jelit. Szczególnie wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna znacznie zwiększają ryzyko wystąpienia zapalenia odbytnicy.
• Zabiegi radioterapii. Jeśli zostaną zastosowane w okolicy miednicy, zwiększają możliwość rozwoju choroby.

Jak można zdiagnozować zapalenie odbytnicy?

Rozpoznanie zapalenia odbytnicy rozpoczyna się od szczegółowego zebrania historii medycznej i dokładnego badania fizykalnego. Lekarz bierze pod uwagę między innymi objawy, rodzinną historię choroby i praktyki seksualne.

Lekarz specjalista przeprowadzi ponadto badanie doodbytnicze i prawdopodobnie zleci kilka badań, takich jak te wymienione poniżej:

• Pełna morfologia krwi. Pozwala wykryć utratę krwi i ewentualne infekcje.
• Analiza stolca. Pozwala ustalić, czy występuje infekcja bakteryjna.
• Anoskopia. Jest to badanie mające na celu zbadanie kanału odbytu i dolnej części odbytnicy. Odbywa się to za pomocą maszyny zwanej anoskopem.
• Kolonoskopia. Umożliwia wizualizację całej okrężnicy za pomocą cienkiej sondy z kamerą. Umożliwia również pobranie próbki do biopsji.
• Fibrosigmoidoskopia z elastycznym wziernikiem światłowodowym. Jest podobna do kolonoskopii, zarówno pod względem procedury, jak i celu.
• Testy na choroby przenoszone drogą płciową. Są to zwykle testy na podstawie próbek pobranych z odbytnicy lub cewki moczowej, czyli przewodu przenoszącego mocz.

Anoskopia, kolonoskopia i fibrosigmoidoskopia to badania inwazyjne, które mogą powodować pewien dyskomfort. Jednak zazwyczaj ciągu 24 godzin po badaniu pacjent całkowicie dochodzi do siebie.

Zapalenie odbytnicy – dostępne metody leczenia

W zapaleniu odbytnicy istnieją dwie linie leczenia: lekami lub poprzez operację. W zależności od przyczyny zapalenia odbytnicy stosuje się różne rodzaje leków:

• Antybiotyki. Stosuje się je, jeśli zapalenie odbytu jest spowodowane infekcją bakteryjną.
• Leki przeciwwirusowe. Gdy przyczyną jest infekcja wywołana przez wirusa.
• Środki przeciwzapalne. Podaje się je, gdy choroba jest spowodowana radioterapią czy nieswoistym zapaleniem jelit. Środki podawane są w postaci pigułek, czopków lub lewatyw.
• Immunosupresanty. Stosuje się je, gdy konkretną przyczyną jest choroba Leśniowskiego-Crohna.
• Środki zmiękczające i rozszerzające. Są często stosowane, gdy zapalenie odbytnicy jest konsekwencją radioterapii.

Operacja natomiast staje się opcją, gdy poprzednie zabiegi nie dają skutecznych wyników. Celem operacji jest usunięcie uszkodzonego obszaru układu pokarmowego. Czasami również wykonuje się zabieg w celu usunięcia nieprawidłowej tkanki, która krwawi, za pomocą takich technik jak koagulacja plazmą argonową, krioablacja i elektrokoagulacja.

Zmiana diety i stylu życia

Ponadto, zmiany diety i stylu życia w znacznym stopniu przyczyniają się do łagodzenia bólu i dyskomfortu spowodowanego zapaleniem odbytnicy. Najbardziej zalecane środki są następujące:

• Dieta oparta na lekkostrawnych i miękkich pokarmach.
• Unikanie przypraw, tłuszczów i kwasów podczas epizodów biegunki.
• Picie dużej ilości płynów. Ułatwia to oddawanie stolca a zarazem zapobiega odwodnieniu z powodu biegunki.
• Unikanie kofeiny, napojów gazowanych i mlecznych, w przypadku nietolerancji laktozy.
• Unikanie słodyczy i napojów zawierających cukier.

Oprócz tych zaleceń, zaleca się również śledzenie objawów. Chodzi o skrupulatne zapisywanie momentów zaostrzenia objawów wraz z wcześniej spożytą żywnością. Dzięki tej metodzie można bowiem wykryć wyzwalacze objawów.

Ponadto, najlepiej jest ograniczyć liczbę partnerów seksualnych i używać prezerwatywy podczas każdego stosunku. Ważne jest, aby unikać kontaktów seksualnych z osobami, które mają opryszczkę lub nietypową wydzielinę z okolic narządów płciowych.

Co zrobić, gdy cierpisz na zapalenie odbytnicy?

Jeśli zapalenie odbytnicy nie jest leczone lub osoba nie reaguje na leczenie, mogą wystąpić poważne komplikacje. Należą do nich obfite krwawienia, niedokrwistość, ropnie, wrzody wyściółki jelit i przetoki.

Osoba z tą chorobą powinna więc jak najszybciej otrzymać pomoc lekarską i zastosować się do przepisanego leczenia. Musi również pozostawać pod ciągłą obserwacją i opieka lekarską, zwłaszcza w celu całkowitego ustąpienia przyczyny zapalenia.