Co to jest gastropareza cukrzycowa i jak ją leczyć?

Gastropareza cukrzycowa, podobnie jak inne neuropatie, jest przewlekłym powikłaniem cukrzycy. Wiąże się ze złym zarządzaniem poziomem glukozy we krwi.
Co to jest gastropareza cukrzycowa i jak ją leczyć?
Mariel Mendoza

Przejrzane i zatwierdzone przez: lekarz Mariel Mendoza.

Napisany przez Mariel Mendoza

Ostatnia aktualizacja: 09 listopada, 2022

Gastropareza cukrzycowa to zespół charakteryzujący się opóźnieniem opróżniania żołądka przy braku jakiejkolwiek jego mechanicznej niedrożności. Do 50% przypadków może przebiegać bezobjawowo. Jednak do najczęstszych objawów, jeśli występują, należą wczesne uczucie sytości (pełność poposiłkowa), nudności i wymioty.

Główną przyczynę gastroparezy stanowi cukrzyca. Ponieważ może powodować niespecyficzne objawy, zwykle do diagnozy dochodzi w drodze wykluczenia.

Neuropatia w cukrzycy

W cukrzycy zaburzenie pracy nerwów występuje nawet u 50% pacjentów. Ten stan określa się jako „neuropatia cukrzycowa”.

Chociaż najczęstszą neuropatią cukrzycową jest dystalna polineuropatia symetryczna, która atakuje nerwy ruchowe i czuciowe w dłoniach i stopach, zdarzają się również dysautonomie. Te ostatnie występują z powodu zajęcia autonomicznego układu nerwowego. Objawy więc dotyczą serca, żołądka i jelita a także układu moczowo-płciowego.

Gastropareza cukrzycowa jako neuropatia

Chociaż gastropareza, definiowana jako porażenie mięśni brzucha, nie dotyczy wyłącznie cukrzycy, jest to jej najczęstsza przyczyna. Jako pierwszy opisał ją Kassander w 1958 roku. Użył terminu gastroparesis diabeticorum na określenie procesu atonii i utraty opróżniania żołądka u niektórych pacjentów z cukrzycą.

Nie określono dokładnie częstości jej występowania wśród osób z cukrzycą, ale szacuje się, że dotyka od 10% do 76% pacjentów. Jednak, chociaż zwykle pojawia się po długim okresie choroby, bardziej wiąże się ze słabą kontrolą glikemii.

Monitorowanie cukrzycy.
Kontrola glikemii jest niezbędna, aby zapobiec powikłaniom cukrzycowym, do których należy gastropareza.

Przyczyny

Gastropareza cukrzycowa, podobnie inne neuropatie, ma przyczyny wieloczynnikowe. Dotyczą zmian nerwowych i naczyniowych wywołanych utrzymującą się hiperglikemią w połączeniu ze spadkiem stężenia insuliny.

Zmiany te powodują zaburzenia w aktywności motorycznej żołądka, co powoduje:

  • Problemy z adaptacyjnym rozluźnieniem żołądka w celu otrzymania bolusu pokarmowego.
  • Zmniejszona lub zwiększona częstotliwość wewnętrznej aktywności elektrycznej żołądka.
  • Zmniejszone skurcze antrum (części przedodźwiernikowej) żołądka, z trudnością w rozkruszaniu dużych cząstek pokarmu.
  • Zwiększone napięcie zwieracza odźwiernika, co spowalnia opróżnianie treści żołądkowej do dwunastnicy.
  • Zanik lub zwłóknienie mięśni gładkich narządu.

Zmianę uważa się za neuropatię autonomiczną, ponieważ prowadzi do zajęcia nerwu błędnego (głównego efektora przywspółczulnego układu nerwowego) i zwiększonej aktywności układu współczulnego. W rezultacie dochodzi do zaburzeń rytmu pracy żołądka.

Objawy gastroparezy cukrzycowej

Z powodu paraliżu mięśni żołądka w gastroparezie cukrzycowej następuje opóźnione opróżnianie żołądka. Przejawia się w następujący sposób:

  • Nudności i wymioty
  • Utrata apetytu
  • Uczucie pełności po posiłkach
  • Rozdęcie brzucha
  • Ból w nadbrzuszu

Objawy te mają niespecyficzny charakter i występują również w innych patologiach jelitowych, takich jak choroba wrzodowa, niedrożność żołądka, rak żołądka i dyspepsja czynnościowa.

Ponadto opóźnione opróżnianie żołądka prowadzi do zmian stężenia glukozy we krwi po posiłku. W ten sposób słaba kontrola poziomu cukru we krwi dodatkowo się pogarsza.

Zidentyfikowane komplikacje są następujące:

  • Utrata masy ciała
  • Słaba kontrola glikemii
  • Zaburzenia hydroelektrolitowe
  • Zmniejszone wchłanianie niektórych leków
  • Zwiększone ryzyko aspiracji oskrzeli w zabiegach wymagających znieczulenia

Jak dochodzi do diagnozy?

Amerykańskie Towarzystwo Gastroenterologiczne zaleca w przypadku podejrzenia gastroparezy cukrzycowej przeprowadzenie wstępnej oceny z pytaniami i badaniem fizykalnym. Następnie wykonuje się pełną morfologię krwi, hemoglobinę glikozylowaną i profil metaboliczny w celu oceny kontroli glikemii.

Rozważa się również amylazemię.

Aby wykluczyć niedrożność mechaniczną lub inne choroby przewodu pokarmowego, w przypadku objawów żółciowych lub związanego z nimi bólu brzucha przeprowadza się seryjne badanie radiologiczne górnego odcinka przewodu pokarmowego z użyciem baru i ultradźwięków. Endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego służy ponadto do wykluczenia zmian na błonie śluzowej.

W idealnym standardzie diagnostycznym wykonuje się scyntygrafię, w której pacjent spożywa pokarm znakowany radioizotopem w celu określenia opróżniania żołądka w odstępach 15-minutowych przez 4 godziny. Gdy więcej niż 10% jedzenia wciąż pozostaje w żołądku pod koniec 4-tej godziny, uważa się to za oznakę gastroparezy.

Leczenie

Po wykluczeniu innych przyczyn gastroparezę leczy się oceniając jej nasilenie i korygując powikłania. To podejście ma na celu optymalizację kontroli glikemii i utrzymanie odpowiedniego stanu odżywienia.

W przypadku ciężkiej gastroparezy zwykle zaleca się spożywanie homogenizowanej żywności i suplementów diety. Pacjentom z łagodnymi i umiarkowanymi objawami przepisuje się prokinetykę i leki przeciwwymiotne. Należą do nich cyzapryd, domperidon, ondansetron i metoklopramid.

Należy ponadto wyeliminować leki nasilające zaburzenia motoryki żołądka, takie jak leki zobojętniające sok żołądkowy, blokery kanału wapniowego, antagoniści receptora histaminowego, inhibitory pompy protonowej, opioidowe leki przeciwbólowe, agoniści receptora beta-adrenergicznego, difenhydramina, sukralfat i trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne.

W przypadku ciężkiej, lekoopornej gastroparezy można spróbować stymulacji elektrycznej żołądka (elektrody wszczepia się w warstwę mięśniową żołądka metodą laparotomii lub laparoskopii). Jeszcze bardziej drastyczne rozwiązanie polega na operacji wycięcia części żołądka.

Operacja.
Podejście chirurgiczne jest zarezerwowane dla pacjentów, którzy nie reagują dobrze na leki doustne.

Gastropareza nie ma konkretnego leczenia

W łagodnych przypadkach gastroparezy cukrzycowej zaleca się modyfikację diety i niskie dawki leków przeciwwymiotnych lub prokinetycznych. Ponieważ ruch pokarmu jest spowolniony, najlepiej jest spożywać 6 małych posiłków w ciągu dnia zamiast 3 dużych.

Nie powinno się też spożywać pokarmów o wysokiej zawartości tłuszczu, ponieważ ten składnik odżywczy dodatkowo opóźnia opróżnianie żołądka. To samo dotyczy pokarmów bogatych w błonnik nierozpuszczalny, ponieważ utrudniają trawienie.

Niestrawiony pokarm fermentuje w żołądku i prowadzi do proliferacji bakterii. Z drugiej strony może również twardnieć i tworzyć masę zwaną bezoarem, która może powodować niedrożność żołądka. Zbilansowana i odpowiednia dieta jest niezbędna w leczeniu cukrzycy i jej powikłań.

Gastropareza cukrzycowa jest rzadką diagnozą, która negatywnie wpływa na życie osób, które na nią cierpią. Dlatego należy zadbać o wczesne podejście diagnostyczne i terapeutyczne.


Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.


  • Barney C, Parra J, Meza L. Gastroparesia diabética: revisión corta con viñeta clínica ilustraiva. Actualización y puntos más relevantes para la práctica clínica. Revista Colombiana de Endocrinología, Diabetes y Metabolismo 2020;7(4). Disponible enhttps://revistaendocrino.org/index.php/rcedm/article/view/653/843
  • Carpio-Deheza G, Almendras MC. Diabe . Diabetic gastroparesis: a gastrointestinal complication underdiagnosed in diabetic neuropathy. Rev Méd-Cient “Luz Vida”. 2011;2(1):46-50.
  • Cundulle K, Cedeño S. Neuropatía gastrointestinal diabética. Una revisión de la literatura. Anatomía Digital 2022;5(3.2):34-45.
  • Mayor V, et al. Diagnóstico y tratamiento actual de la gastroparesia: una revisión sistemática de la literatura. Rev. colomb. Gastroenterol. 2020;35(4). Disponible en www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0120-995720200 0400471
  • Reyes P, Rojs W. Gastroparesia diabética: comparación del vaciamiento gástrico de pacientes tratados con eritromicina o cisaprida. Repertorio de Medicina y Cirugía 2000. Disponible en https://www.fucsalud.edu.co/sites/default/files/2017-01/1_22.pdf
  • Parkan M, Hasler W, Fisher R. Asociación Americana de Gastroenterología. Revisión técnica sobre el diagnóstico y tratamiento de la gastroparesia. Gastroenterology 2004;127. Disponible en https://www.medigraphic.com/pdfs/gastro/ge-2005/ge053n.pdf
  • Parkman H, Camilleri M, Farrugia G, et al. Gastroparesis and functional dyspepsia: excerpts from the AGA/ANMS meeting. Neurogastroenterol Motil 2010;22.

Ten tekst jest oferowany wyłącznie w celach informacyjnych i nie zastępuje konsultacji z profesjonalistą. W przypadku wątpliwości skonsultuj się ze swoim specjalistą.