Bezwładność snu: dlaczego budzisz się w złym nastroju

Niezdarność i zły nastrój po wstaniu z łóżka są powszechne u osób cierpiących na bezwładność snu. Jest to stan, w którym zaraz po przebudzeniu dochodzi do obniżenia różnych zdolności poznawczych i emocjonalnych.

Napisane i zweryfikowane przez lekarz Leonardo Biolatto.

Ostatnia aktualizacja: 12 grudnia, 2022

Wiele osób odczuwa zmęczenie wstając z łóżka, mimo że przespały tyle godzin, ile zalecają specjaliści. Ich umysły nie potrafią jasno myśleć, a ich ciała wydają się nieporadne. Wygląda na to, że nagle zostali opętani przez niezdarność i zły nastrój. Jednak to, czego doświadczają, nie jest dziwnym zjawiskiem. Chodzi o problem znany jako bezwładność snu.

Nauka zaczęła rozpowszechniać dane na temat bezwładności snu w latach 60. XX wieku. Odkryto, że jest to tymczasowy stan obniżonej zdolności poznawczej i czujności, który zwykle trwa około godziny po przebudzeniu się.

Jednak okres ten różni się w zależności od przypadku; niektórzy ludzie cierpią na bezwładność snu przez piętnaście minut, a inni przez godzinę lub nawet dłużej. Specjaliści uważają, że czas trwania jest związany z fazą snu, która została przerwana, gdy osoba się obudziła.

Czym się charakteryzuje bezwładność snu

Ten okres niezręczności i złego samopoczucia po przebudzeniu charakteryzuje się wyraźnym obniżeniem typowej czujności osoby obudzonej. Następuje duży wzrost senności i osłabienie wydajności mózgu.

Podobnie możesz odczuwać drażliwość, nietolerancję, zły nastrój, a nawet stany depresyjne. Bezwładności snu może również towarzyszyć ogólna dezorientacja lub splątanie.

Jest to zjawisko, które zakłóca normalne wykonywanie zadań umysłowych lub fizycznych. Powoduje ponadto skrócenie czasu reakcji, słabą pamięć krótkotrwałą i niską szybkość myślenia. To prawie jak jet lag.

Niezdarność i zły nastrój po przebudzeniu: kwestie medyczne

Wbrew temu, co uważa wielu ludzi, doświadczanie niezdarności i złego samopoczucia po przebudzeniu, jest kwestią medyczną, a nie cechą charakteru czy osobowości. W rzeczywistości Amerykańska Akademia Medycyny Snu umieściła bezwładność snu na liście parasomni lub zaburzeń snu.

Bezwładność snu dotyka dorosłych i nastolatków, bez różnicy. Dlatego ludzie nie cierpią na nią w określonym wieku. Może to być raczej kwestia związana ze współczesnym życiem, które odcięło się od naturalnych cykli i nie respektuje dobowych rytmów snu.

Rytmy okołodobowe to zmiany fizyczne, psychiczne i behawioralne, które następują w cyklu dobowym w bezpośrednim związku ze światłem i ciemnością. Niektóre teorie utrzymują, że przerwanie naturalnego cyklu wstawania o wschodzie słońca a także spanie w towarzystwie sztucznego światła, takiego jak telewizor lub inne ekrany, zakłóciło na nasz sen.

Podczas bezwładności sennej mózg wykonuje czynności typowe dla faz głębokiego snu. Stąd niektóre badania proponują analizę związku między rytmami okołodobowymi a bezwładnością snu. To wyjaśniałoby, dlaczego bezwładność snu się zmniejsza po przebudzeniu podczas fazy snu zgodnej z twoim zegarem biologicznym.

Informacje, o których należy pamiętać

W większości przypadków bezwładność snu wydaje się nieszkodliwa. W zasadzie naraża tylko osoby, którzy mieszkają razem z tymi, którzy na nią cierpią, na ich niezdarność i zły nastrój.  Ale czasem może oznaczać coś więcej. Badania naukowe wykazały, że przerwanie snu podczas głębokiej fazy może drastycznie obniżyć wydajność mózgu.

Ta słaba wydajność mózgu, powolne reakcje na codzienne sytuacje a także trudności z przezwyciężeniem senności mogą stanowić zagrożenie w niektórych zawodach. Pracownicy, którzy drzemią w pracy, narażają się na nagłe przerwanie snu i bezwładność, co może stanowić zagrożenie dla innych.

Naukowcy nie znaleźli jak dotąd żadnych skutecznych sposobów na zapobieganie bezwładności snu, a tym samym na uniknięcie niezdarności i złego nastroju po przebudzeniu. Wszyscy specjaliści zalecają jednak zachowanie ścisłej higieny snu.

Taka higiena obejmuje między innymi spanie od siedmiu do ośmiu godzin dziennie bez przerwy. Oznacza również usunięcie telewizora lub komputera z sypialni. Wreszcie, ważne jest, aby ustalić dobrą rutynę i unikać spożywania środków pobudzających (takich jak kawa) przed pójściem spać.