Rak podstawnokomórkowy: najczęstszy rak skóry

Ciągła ekspozycja na słońce jest głównym wyzwalaczem raka podstawnokomórkowego skóry i innych nowotworów. Jakie są objawy? Jak wygląda leczenie? Tutaj poznasz odpowiedzi.

Przejrzane i zatwierdzone przez: pielęgniarka Leidy Mora Molina.

Napisany przez Luis Rodolfo Rojas Gonzalez

Ostatnia aktualizacja: 08 listopada, 2022

Rak skóry jest jedną z najczęstszych postaci raka na świecie. Natomiast rak podstawnokomórkowy i rak płaskonabłonkowy to najczęstszymi rodzajami nowotworu skóry.

Na ogół wszystkie choroby nowotworowe są wynikiem nieprawidłowego i niekontrolowanego wzrostu grupy komórek. Rak podstawnokomórkowy zaczyna się w komórkach podstawnych najgłębszej warstwy naskórka, które są odpowiedzialne za regenerację skóry.

American Cancer Society szacuje, że 8 na 10 przypadków raka skóry to raki podstawnokomórkowe, na które w Stanach Zjednoczonych zapada rocznie ponad 5 milionów osób. Wczesna diagnoza i terminowe podejście determinują lepsze rokowanie i jakość życia.

Częste objawy raka podstawnokomórkowego

Rak podstawnokomórkowy to wolno rosnący i bezbolesny typ nowotworu, który w niektórych przypadkach łatwo pozostaje niezauważony. Podobnie, ma tendencję do częstszego rozwijania się w wystawionych na słońce obszarach ciała.

Badania potwierdzają, że 90% przypadków dotyczy głowy i szyi. Spośród nich 10% występuje na powiekach i jest to najczęstszy typ złośliwego guza powiek. Z drugiej strony niewielka liczba przypadków dotyczy obszarów skóry chronionych przed słońcem, takich jak narządy płciowe.

Najczęściej jednak objawia się guzkiem, zgrubieniem lub raną na skórze, która rośnie powoli i nie goi się. Jednak charakterystyka zmiany różni się w zależności od typu raka podstawnokomórkowego. Niektóre z najczęstszych cech są następujące:

• Błyszcząca, perłowa, półprzezroczysta grudka z tendencją do krwawienia i pękania
• Brązowy, niebieskawy lub czarno-brązowy guzek z półprzezroczystymi krawędziami
• Łuskowata, czerwona blaszka z podniesionymi krawędziami
• Biaława, woskowa plama o słabo zaznaczonych krawędziach, podobna do blizny

Z czasem mogą pojawić się niewielkie rozszerzone naczynia lub teleangiektazje, towarzyszące zmianom skórnym. Ten ostatni objaw zwiększa ryzyko krwawienia i powstawania wrzodów.

Inne mniej powszechne typy mają małe, powierzchowne, różowe lub czerwone plamy.Ale również gruba, mięsista, perłowo zabarwiona zmiana na skórze może wskazywać na obecność raka.

Skąd się bierze rak podstawnokomórkowy

Rak podstawnokomórkowy powstaje na poziomie warstwy podstawnokomórkowej naskórka, która jest najbardziej powierzchowną warstwą ciała. Komórki podstawne są odpowiedzialne za wytwarzanie nowych komórek skóry i zastępowanie starych, które ostatecznie złuszczają się z naskórka.

Mutacje w kodzie genetycznym (DNA) tych komórek prowadzą do ich nieprawidłowego namnażania. Ostatecznie niekontrolowany wzrost warstwy podstawnej naskórka sprzyja powstawaniu widocznego guza skóry.

Badania wykazały, że promieniowanie ultrafioletowe (UV) jest głównym wyzwalaczem mutacji w DNA komórek skóry. Ogólnie rzecz biorąc, głównym źródłem promieniowania UV są promienie słoneczne, podobnie jak łóżka opalające. Istnieją jednak pewne formy raka podstawnokomórkowego, które nie wiążą się z tą przyczyną.

Czynniki ryzyka

Rak podstawnokomórkowy często występuje u osób starszych w wyniku powolnego i niepozornego wzrostu. Badania szacują, że nowotwór ten pojawia się 100 razy częściej w wieku od 55 do 75 lat niż u osób poniżej 20 roku życia.

Z drugiej strony częstość występowania jest zwykle wyższa u mężczyzn. W rzeczywistości o 30% częściej dotyka mężczyzn niż kobiety. Wiąże się to z częstszą ekspozycją na słońce związaną z wykonywanym zawodem. Inne czynniki ryzyka to:

• Jasna skóra
• Jasne oczy i włosy blond lub rudawe
• Wielokrotna ekspozycja na promieniowanie rentgenowskie lub inne źródła promieniowania
• Posiadanie wielu pieprzyków i piegów
• Historia rodzinna raka skóry
• Osobista historia zmian nowotworowych skóry
• Oparzenia słoneczne w młodym wieku
• Zawody wykonywane w plenerze
• Osłabienie układu odpornościowego
• Stosowanie leków immunosupresyjnych
• Ekspozycja na arsen

Ponadto istnieją pewne dziedziczne zespoły, które zwiększają ryzyko raka skóry. Tak jest w przypadku zespołu znamieniowatych nabłoniaków podstawnokomórkowych – zwanego również chorobą Gorlina-Goltza – i skóry pergaminowej (xeroderma pigmentosum).

Powiązane komplikacje

Ogólnie rzecz biorąc, największa obawa dotycząca jakiegokolwiek nowotworu dotyczy jego rozprzestrzenienia, czyli przerzutów na inne narządy. Kiedy rak podstawnokomórkowy rozwija się na twarzy – w pobliżu oczu, uszu lub ust – konsekwencje rozprzestrzeniania się mogą być śmiertelne. Na szczęście ten typ rzadko daje przerzuty.

Jeśli chodzi o prawdopodobieństwo nawrotu, w wielu przypadkach istnieje wysokie ryzyko, nawet po udanym planie leczenia. Ponadto rak podstawnokomórkowy zwiększa ryzyko innych nowotworów skóry, takich jak rak płaskonabłonkowy.

Diagnoza

Rozpoznanie raka skóry wymaga kompleksowej oceny przez lekarza specjalistę. Podczas badania lekarz może pytać o ewentualne zmiany skórne, choroby rodzinne oraz historię innych schorzeń.

Niezwykle ważne jest zgłaszanie lekarzowi prowadzącemu wszelkich nietypowych objawów lub oznak. Badanie fizykalne ma kluczowe znaczenie w identyfikacji raka podstawnokomórkowego, ponieważ większość specjalistów jest w stanie rozpoznać go gołym okiem. Ponadto ważne jest, aby ocenić inne obszary ciała pod kątem znaczących zmian na skórze.

Jeśli istnieje podejrzenie guza, specjalista może poprosić o pobranie próbki dotkniętej tkanki. Według badań biopsja jest metodą z wyboru do ostatecznej diagnozy raka skóry. Jej zastosowanie zależy od wielkości i rodzaju zmiany.

Leczenie raka podstawnokomórkowego

Leczenie raka podstawnokomórkowego koncentruje się na usunięciu zmiany ze skóry i zapobieganiu jej rozprzestrzenianiu się na inne tkanki. Wycięcie chirurgiczne jest zwykle najczęściej stosowaną metodą. Obejmuje zmiany i margines zdrowej skóry pobieranej do późniejszej analizy.

W przypadku niektórych typów większych guzów lub nawracających zmian może być konieczna chirurgia mikrograficzna Mohsa. Jest to zabieg wykonywany pod kontrolą mikroskopową, w którym usuwa się zmianę i bada warstwa po warstwie, aż do zniknięcia komórek nowotworowych.

Z drugiej strony istnieje kilka technik stosowanych w przypadkach, w których operacja nie jest możliwa lub nie jest zalecana. Łyżeczkowanie i elektrodysykacja umożliwiają usunięcie raka poprzez skrobanie, a następnie uszczelnienie ciepłem. Inne procedury obejmują radioterapię, terapię fotodynamiczną i kriochirurgię.

Zalecenia dotyczące zapobiegania rakowi podstawnokomórkowemu

Obecnie zidentyfikowano kilka nawyków zmniejszających ryzyko rozwoju raka podstawnokomórkowego. Niektóre zalecenia dotyczące zapobiegania temu nowotworowi skóry są następujące:

• Unikaj ekspozycji na słońce w godzinach najsilniejszego promieniowania, między 10:00 a 16:00.
• Używaj kremu z filtrem przeciwsłonecznym co najmniej 30 SPF każdego dnia.
• Ogranicz wizyty w solarium.
• Na zewnątrz należy nosić odzież ochronną, taką jak czapki, długie spodnie i koszule z długimi rękawami.
• Dbaj o regularną kontrolę skóry.
• Skonsultuj się z lekarzem, jeśli zauważysz jakiekolwiek guzki lub dziwne zmiany.

Wczesne wykrycie poprawia rokowanie raka podstawnokomórkowego

Jak widać, rak podstawnokomórkowy jest najczęstszą postacią raka skóry. Na szczęście większość tych zmian leczy się dzięki wczesnemu wykryciu. Rzadko rozprzestrzeniają się poza dotknięty obszar.

Dlatego należy zwrócić się o profesjonalną pomoc w przypadku jakiejkolwiek zmiany skórnej dotyczącej wielkości, koloru lub wyglądu.