Poszczególne rodzaje buddyzmu - czym się od siebie różnią?

Mówi się, że istnieją trzy główne nurty buddyzmu. Wszystkie one podtrzymują wiarę w Cztery Szlachetne Prawdy i Ośmiokrotną Ścieżkę głoszoną przez Buddę. Różnią się jednak w sposobie podążania tą ścieżką

Chociaż nie-wyznawcy postrzegają buddyzm jako jednolity system wierzeń, prawda jest taka, że jest on niezwykle różnorodny. Chociaż poszczególne rodzaje dążą do tych samych celów, różnią się sposobem ich osiągnięcia.

Buddyzm jest jedną z najważniejszych religii świata. Powstał 2500 lat temu w Indiach, wraz z Siddhārthą Gautamą (Buddą) i rozprzestrzenił się w ciągu następnych tysiącleci na całą Azję i resztę planety.

Doktryna ta obejmuje różnorodne tradycje, wierzenia religijne i praktyki duchowe, których utworzenie przypisuje się Buddzie. Jednak była to kontrowersyjna religia. Po śmierci ascety, w próbie uwiecznienia jego nauk i uczczenia jego przykładu, wyłoniły się różne odmiany buddyzmu.

Budda i jego filozofia

Siddhārtha Gautama był hinduskim księciem żyjącym w V wieku p.n.e., który widząc biednych i umierających ludzi, zdał sobie sprawę, że ludzkie życie jest cierpieniem. Wyrzekł się więc swojego bogactwa i poświęcił się ascezie, osiągając oświecenie poprzez rozpoznanie przemijania tkwiącego we wszystkich aspektach życia i zrozumienie, jak można je przeżyć bez cierpienia.

W ten sposób rozwinął koncepcję Czterech Szlachetnych Prawd, według których przyczyną cierpienia w życiu jest przywiązanie do rzeczy. Ukuł też ośmioraką ścieżkę, która odnosi się do duchowej dyscypliny, której należy przestrzegać, aby uwolnić się od przywiązania i bólu, pragnienia i straty.

Buddyści wierzą, że życie człowieka jest cyklem cierpienia i odradzania się (dusza rodzi się na nowo w różnych ciałach, w zależności od tego, jak zachowywała się w poprzednim wcieleniu). Jeśli jednak ktoś osiągnie stan oświecenia (nirwany), możliwe jest wyrwanie się z tego cyklu na zawsze.

Budda głosił swoje nauki od czasu, gdy osiągnął oświecenie, aż do śmierci w wieku 80 lat. Przed śmiercią asceta poprosił swoich uczniów, aby nie wybierali przywódcy, ale podążali własną drogą i złożyli jego szczątki na spoczynek w stupie na skrzyżowaniu.

Jednak żadna z jego próśb nie została spełniona. Jego uczniowie szybko zorganizowali się w grupy, na czele których stał przywódca, i podzielili jego szczątki, każdy wybierając miejsce, w którym je złoży w stupie.

Następnie wśród wyznawców Buddy powstały różnice doktrynalne. Doprowadziło to do dalszych podziałów w społeczności.

Rodzaje buddyzmu

Mówiąc ogólnie, istnieją trzy główne typy buddyzmu:

• Therawada
• Mahajana
• Wadżrajana

Wszyscy oni podtrzymują wiarę w Cztery Szlachetne Prawdy i Ośmioraką Ścieżkę głoszoną przez Buddę. Różnią się jednak sposobem podążania tą drogą.

Buddyzm therawady

Therawada jest najstarszą istniejącą formą buddyzmu i tłumaczy się ją jako „drogę starszych”. Szkoła ta opiera się na kanonie palijskim, który odnosi się do zbioru najwcześniejszych nauk i dyskursów Buddy.

Therawadę można uznać za najbardziej konserwatywny rodzaj buddyzmu, ponieważ podąża za najstarszymi naukami Buddy i nie dodaje nowych pism świętych. Jej celem jest kultywowanie wyzwolenia i stawanie się Arhatem (tym, który osiągnął nirwanę), bez obowiązku nauczania innych drogi do oświecenia.

Chociaż nauczanie innych nie było obowiązkowe, to nie było również zabronione. Jednak w przeciwieństwie do buddyzmu mahajany, celem nie jest stanie się przewodnikiem duchowym, ale uwolnienie się od samsary (wiecznego powtarzania się cyklu reinkarnacji i śmierci). Buddyzm therawada dzieli się na duchowieństwo mnichów i zgromadzenie ludzi świeckich, przy czym mnisi są rozumiani jako bardziej zaawansowani duchowo niż reszta populacji.

Wśród poszczególnych tradycji nauczyciele skupiają się na różnych praktykach prowadzących do oświecenia. Niektóre tradycje zachęcają do wielokrotnego czytania Sutt, podczas gdy inne skupiają się na skoncentrowanej medytacji, aby pracować nad przebudzeniem.

Theravada jest najbardziej popularna w Azji Południowo-Wschodniej, w krajach takich jak Tajlandia, Birma (Myanmar), Kambodża i Laos.

Buddyzm mahajany

Mahajana, oznaczająca „wielki pojazd”, jest największą szkołą buddyzmu. Jest popularna w wielu krajach Azji, m.in. w Nepalu, Tybecie, Japonii, Chinach, Tajwanie, Korei, Wietnamie i Mongolii.

Szkoła Mahajany wierzy, że wszyscy ludzie posiadają naturę Buddy i mogą osiągnąć transcendentną świadomość. Celem praktyki nie jest osiągnięcie oświecenia dla siebie, ale kultywowanie stanu Buddy dla wszystkich ludzi. Z tego powodu wielu adeptów składa ślubowania bodhisattwy, które są obietnicą powrotu do tego świata, dopóki wszystkie żyjące istoty nie będą wolne od cierpienia.

W przeciwieństwie do therawady wiele tradycji mahajany zawiera nauki spoza kanonu palijskiego. W tej szkole było wielu szanowanych nauczycieli i sutr. Należą do nich popularne nauki, takie jak Sutra Lotosu czy Sutra Serca.

Praktyka medytacyjna obejmuje również więcej śpiewów i mantr. Zwłaszcza w tradycjach tybetańskich.

Wadżrajana

Wadżrajana („diamentowy pojazd”) Buddyzm jest tak nazywany ze względu na związek oświecenia z niezniszczalną substancją. Niektórzy uważają tę szkołę za odmianę mahajany, jednak inni uczeni twierdzą, że jest to specyficzny rodzaj buddyzmu.

Zarówno w buddyzmie therawady, jak i mahajany, człowiek decyduje się podążać ścieżką, akceptuje Cztery Szlachetne Prawdy i Ośmioraką Ścieżkę jako uprawnione i angażuje się w duchową dyscyplinę, która doprowadzi do oświecenia, wyrzekając się bezużytecznych nawyków.

Jednak buddyzm wadżrajany zakłada, że wszyscy mają naturę Buddy. Mahajana również to potwierdza, ale w wadżrajanie wystarczy to sobie uświadomić, aby w pełni się przebudzić.

Adept nie musi więc od razu porzucać złych nawyków, aby rozpocząć pracę na ścieżce. Musi tylko zobowiązać się do jego przestrzegania. Wtedy pragnienie szkodliwych lub niezdrowych zachowań zacznie stopniowo zanikać.

Innymi słowy, zamiast dystansować się od pragnienia, przechodzimy przez nie, porzucając przywiązanie. Podobnie jak w buddyzmie mahajany, szkoła wadżrajany koncentruje się na zostaniu bodhisattwą, aby przewodzić innym.

Dalajlama, często uważany za duchowego przywódcę wszystkich buddystów, choć technicznie jest duchowym przywódcą wyłącznie wadżrajany. Jego poglądy są zgodne z tą szkołą buddyzmu.

Rodzaje buddyzmu a interpretacje

Obecnie nie można określić, który z typów buddyzmu jest najwierniejszy wizji Buddy. Mistrz nie pozostawił żadnych zapisków. Żył zgodnie ze swoimi przekonaniami i starał się pomagać innym w przezwyciężaniu ich cierpienia.

Pierwsze teksty buddyjskie zostały napisane przez jego wyznawców wieki po śmierci Buddy. W każdym razie pozostaje faktem, że Siddhārtha Gautama założył system wierzeń, który ma ponad 500 milionów wyznawców. I to przez wieki oferowało ludziom drogę do duchowego pokoju.