Ostre zapalenie oskrzelików: przyczyny, objawy i leczenie

Zapalenie oskrzelików dotyka nawet 20% dzieci poniżej 2 roku życia. Jest znacznie bardziej prawdopodobne, że objawy pojawią się u niemowląt z obniżoną odpornością.

Ostre zapalenie oskrzelików (AB) jest bardzo częstą chorobą wieku dziecięcego. Jego przybliżona roczna zapadalność na całym świecie wynosi 10% populacji dzieci. Oznacza to, że co roku choruje na nią jedno na 10 dzieci w wieku poniżej 2 lat.

Ponadto jest najczęstszą przyczyną hospitalizacji z powodu infekcji dróg oddechowych w tej grupie wiekowej (1-5%).

Nie ma zgody co do definicji zapalenia oskrzelików, ale generalnie wiąże się ono z epizodami niewydolności oddechowej ze świszczącym oddechem poprzedzonym klinicznym obrazem nieżytowym. Jeśli chcesz dowiedzieć się, czym się charakteryzuje ostre zapalenie oskrzelików, zachęcamy do dalszej lektury.

Ostre zapalenie oskrzelików – przyczyny

Jak wskazuje Narodowa Biblioteka Medyczna Stanów Zjednoczonych, ostre zapalenie oskrzelików jest częstą infekcją płuc u małych dzieci. Z klinicznego punktu widzenia charakteryzuje się gromadzeniem się śluzu w najmniejszych drogach oddechowych płuc (oskrzelikach). Zwykle jest to spowodowane inwazją wirusów.

Według czasopisma Pediatría Integral zapalenie oskrzelików pojawia się jako epidemia zimą i wczesną wiosną. Najbardziej dotkniętą grupą populacji są małe dzieci w wieku od 3 do 6 miesięcy. Oto niektóre z najczęstszych czynników sprawczych.

1. Syncytialny wirus oddechowy (RSV)

Ujemny jednoniciowy wirus RNA z rodziny paramyksowirusów (Paramyxoviridae) jest odpowiedzialny za 56% pacjentów z zapaleniem oskrzelików wymagających przyjęcia do szpitala. Jest wszechobecny w większości krajów świata i szacuje się, że prawie wszystkie dzieci na świecie zapadły na tę chorobę już w wieku 4 lat.

2. Rinowirus

Rinowirus to rodzaj wirusów z rodziny Picornaviridae. Są to najpowszechniejsze czynniki zakaźne u ludzi (powodujące przeziębienia), a istnieje ponad 110 typów serologicznych, które mogą wywoływać objawy u naszego gatunku.

Chociaż rzadziej niż w przypadku RSV, rinowirusy mogą również powodować ostre zapalenie oskrzelików u niemowląt.

3. Wirus paragrypy typu 3

Portal MSDmanuals pokazuje nam, że wirusy paragrypy dzielą się na 4 typy. Typ 3 to ten, który powoduje najwięcej przypadków zapalenia oskrzelików, ale warianty 1 i 2 mogą również generować je na zasadzie wyjątku. Infekcje wywołane przez paragrypy są nie do odróżnienia od tych wywoływanych przez RSV, ale zwykle mają mniej poważny przebieg.

Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na ostre zapalenie oskrzelików

Ostre zapalenie oskrzelików może dotknąć każdego, ale znacznie częściej występuje u dzieci karmionych piersią i dzieci z obniżoną odpornością. Jak wskazuje portal KidsHealth, niektóre z najczęstszych czynników ryzyka to:

1. Wiek niemowlęcy lub wczesnodziecięcy: nosy i drogi oddechowe ma łych dzieci są znacznie bardziej delikatne niż u innych dorosłych. Ich drzewo oskrzelowe jest krótsze i ma mniejszą średnicę, więc w przypadku zapalenia prawdopodobieństwo niedrożności jest znacznie większe.
2. Należenie do grupy niemowląt, które narodziły się w wyniku przedwczesnych porodów.
3. Dzieci z upośledzonym układem odpornościowym lub współistniejącymi chorobami płuc i układu krążenia.
4. Narażenie na dym tytoniowy, wielokrotny pobyt w środowiskach o dużej ilości dzieci przebywających w jednym pomieszczeniu i narażenie na niektóre toksyczne związki chemiczne.

Ogólnie małe dzieci należą do najważniejszej grupy ryzyka. Jak powiedzieliśmy, około 70% niemowląt ma kontakt z syncytialnym wirusem oddechowym w pierwszym roku życia. Nie oznacza to jednak, że będą cierpieć na zapalenie oskrzelików: tylko u 22% z nich wystąpią objawy.

Objawy zapalenia oskrzelików

Biblioteka Narodowa Medycyny Stanów Zjednoczonych pokazuje nam niektóre z najczęstszych objawów zapalenia oskrzelików u niemowląt. Jednak nie rozwijają się one u wszystkich dzieci. Wśród typowych objawów możemy wyróżnić:

1. Trudności w oddychaniu, w tym świszczący oddech i duszność.
2. Kaszel, zmęczenie i gorączka. Te objawy kliniczne należą do symptomów zapowiadających ostre zapalenie oskrzelików, są typowe dla infekcji nieżytowej.
3. Mięśnie wokół żeber wiotczeją, gdy dziecko próbuje wykonać wdech. Nozdrza dziecka rozszerzają się, gdy oddycha z zamiarem pobrania większej ilości powietrza z każdym cyklem wdechu.
4. Tachypnoe, to znaczy przemijający szybki oddech noworodka.

Zwykle ostre zapalenie oskrzelików objawia się 24-48 godzin po wcześniejszych objawach klinicznych. Średni czas trwania objawów wynosi 12 dni, chociaż aż u 18% chorych niemowląt obraz kliniczny utrzymuje się przez 21 dni, a wyjątkowo nawet do miesiąca (9%).

Możliwe komplikacje, do których prowadzi ostre zapalenie oskrzelików

Jak wskazują już cytowane wcześniej źródła, utrata zdolności oddechowej przez noworodka może prowadzić do śmierci. Jeśli Twoje dziecko ma objawy zapalenia oskrzelików i któregoś dnia zauważysz sinienie skóry (sinica), koniecznie udaj się na pogotowie ratunkowe. Sinica wskazuje na bardzo silną duszność.

Przerwy w oddychaniu, odwodnienie i niski poziom tlenu we krwi są również objawami klinicznymi wskazującymi na znaczne nasilenie zapalenia oskrzelików. Dochodzi do nich jednak (w zdecydowanej większości przypadków) tylko u wcześniaków lub dzieci cierpiących na jakąś wcześniejszą chorobę.

Jak się leczy ostre zapalenie oskrzelików?

Według specjalistycznego portalu Neumoped nie ma leków ułatwiających wyleczenie zapalenia oskrzelików. Ponieważ jest to choroba wirusowa, możemy mieć tylko nadzieję, że układ odpornościowy niemowlęcia będzie w stanie samodzielnie poradzić sobie z wirusami.

Jednak większość przypadków ma charakter łagodny i nie wymaga działań medycznych.

Należy podkreślić, że w takich przypadkach podawanie dziecku antybiotyków jest absolutnie bezużyteczne. Może to tylko pogorszyć obraz kliniczny, powodując długotrwałe wzmocnienie szczepów bakterii zamieszkujących organizm niemowlęcia.

W każdym przypadku u dzieci przyjętych do szpitala podejście terapeutyczne zmienia się drastycznie.

Leczenie szpitalne

Kiedy niemowlę przyjmuje się do szpitala z powodu zapalenia oskrzelików, największą troskę kieruje się na odzyskanie normalnego rytmu oddechu. W tym celu do kaniuli nosowej lub maski na twarz podaje się tlen (30-40%), aby utrzymać nasycenie tlenem powyżej 90%.

W najcięższych przypadkach konieczna jest intubacja dotchawicza.

Z drugiej strony dąży się również do tego, aby pacjent odzyskał naturalną równowagę wodną. W tym celu podaje się doustnie surowicę, a w najbardziej zagrożonych przypadkach również  dożylnie.

Zalecenia do opieki w domu

Zdecydowana większość przypadków jest leczona w domu. Należy wykazać się dużą cierpliwością i poświęceniem. Chociaż nie można pomóc dziecku w walce z chorobą, jej objawy można złagodzić za pomocą szeregu bardzo prostych czynności. Wśród nich warto zwrócić uwagę na następujące czynności:

• Utrzymuj nawodnienie niemowlęcia: Upewnij się, że dziecko otrzymuje odpowiednią ilość płynów, aby uniknąć odwodnienia w wyniku choroby.
• Wykonuj częste płukanie nosa: w aptece dostępne są bez recepty płyny, które pomagają udrożnić górne drogi oddechowe zarówno u niemowląt, jak i u dorosłych. Ułatwi to pacjentowi oddychanie.
• Podtrzymuj dziecko w pozycji pionowej, nawet gdy kładzie się spać: będzie to promować odpowiedni ruch powietrza, znacznie lepszy niż gdyby leżało.
• Używaj nawilżacza powietrza: zawsze dobrze jest umieścić waporyzator w pokoju chorego niemowlęcia, zwłaszcza przed snem. Spowoduje to zmiękczenie nagromadzonego śluzu, a tym samym złagodzi objawy kaszlu i przekrwienia błony śluzowej nosa.

Ostre zapalenie oskrzelików to powszechna choroba, która zwykle ustępuje samoistnie

Jak powiedzieliśmy w poprzednich wierszach, ostre zapalenie oskrzelików jest niezwykle powszechną chorobą niemowląt, dlatego nie ma potrzeby martwić się, jeśli dziecko na nią zachoruje.

Zdecydowana większość przypadków rozwiązuje się sama, więc wystarczy uzbroić się w cierpliwość i postępować w domu zgodnie z instrukcjami, aby dziecko mogło czuć się bardziej komfortowo.

Jednak w każdym przypadku, gdy zauważysz jakiekolwiek objawy kliniczne wymienione w części „możliwe komplikacje”, ważne jest, aby niezwłocznie udać się na pogotowie ratunkowe. Jeśli wydolność oddechowa dziecka jest poważnie upośledzona, jego życie jest bezpośrednio zagrożone w perspektywie krótkoterminowej.